ORP Warszawa (1920)

ORP Warszawa
Ilustracja
Historia
Stocznia

Stocznia Gdańska

Wodowanie

1920

 Marynarka Wojenna
Nazwa

ORP „Warszawa”

Wejście do służby

13 sierpnia 1920

Wycofanie ze służby

18 września 1939

 MW ZSRR
Nazwa

„Witebsk”

Wejście do służby

24 października 1939

Wycofanie ze służby

wrzesień 1941

Los okrętu

zatopiony

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

110-112,5 ton

Długość

34,5 m

Szerokość

5,05 m

Zanurzenie

0,75 do 0,8 m

Napęd
do 1937 r. trzy silniki spalinowe Maybach, 4-cylindrowe o łącznej mocy 180 KM; od 1938 r. dwa silniki spalinowe Glennifer 6-cylindrowe o łącznej mocy 200 KM
Prędkość

16 km/h

Zasięg

1100 Mm

Uzbrojenie
2 działa 75 mm, 1 haubica 100 mm
4 ckm (stan na 1939)
Załoga

44 ludzi

ORP Warszawamonitor rzeczny Marynarki Wojennej II RP.

Budowa i historia

Monitor zbudowany został w 1920 roku w Stoczni Gdańskiej, wraz z trzema bliźniaczymi jednostkami typu B (tzw. monitory „gdańskie”): OORP „Pińsk”, „Toruń” (eks-„Mozyrz”) i „Horodyszcze”. 30 kwietnia 1920 roku Minister Spraw Wojskowych nadał mu nazwę „Warszawa”[1]. 13 sierpnia 1920 roku wszedł do służby w I Dywizjonie Flotylli Wiślanej. W kwietniu 1922 roku wraz z ORP „Mozyrz” przydzielony został do Flotylli Pińskiej. W następnym roku wszedł w skład I Dywizjonu Bojowego tej flotylli. W latach 1925–1928 wszystkie monitory zostały przezbrojone w dwa działa kalibru 75 mm i haubicę kal. 100 mm. Kolejna modernizacja w roku 1930 polegała na zdjęciu lewoburtowej wieżyczki ckm oraz na przystosowaniu pozostałych wieżyczek do obrony przeciwlotniczej[2]. W latach 1935–1937 w monitorze zastosowano dodatkowe zestawy pływaków zmniejszające dotychczasowe zanurzenie do 0,6 m. Od 1934 roku przystąpiono do głębokiej modernizacji monitorów. Prawdopodobnie ORP „Warszawa”, jak i ORP „Horodyszcze” przed wrześniem 1939 roku nie zostały w pełni zmodernizowane. Modernizacja polegała tylko na wymianie silników na jednostki o mocy 100 KM.

W 1939 okręt przydzielono do Oddziału Wydzielonego „Prypeć”. Z powodu niskiego stanu wód nie osiągnął on jednak wyznaczonego mu rejonu Mostów Wolańskich. 18 września 1939 roku zatopiony został przez własną załogę w rejonie ujścia rzeki Cna, na wschód od Mostów Wolańskich[3].

11 października 1939 roku został wydobyty przez Rosjan i po remoncie w Kijowie wcielony do służby pod nazwą „Witebsk”, formalnie wciągnięty na listę Flotylli Dnieprzańskiej już 24 października 1939 roku. Został przezbrojony w trzy działa kal. 76,2 mm i cztery karabiny maszynowe kal. 7,62 mm[4]. Od 17 lipca 1940 roku wchodził w skład radzieckiej Flotylli Pińskiej[5]. Po ataku Niemiec na ZSRR walczył od lipca 1941 roku pod Bobrujskiem na Berezynie, na Desnie oraz na Dnieprze (pod Domantowem, Suchołuczem i w obronie Kijowa). Wobec niemożności ewakuacji, 18 września 1941 roku został samozatopiony przez załogę w rejonie Chotników pod Kijowem[5] (według niektórych polskich źródeł, zatopiony przez Luftwaffe).

W sierpniu 1944 roku został podniesiony przez Rosjan, po czym złomowany w Kijowie[5]. Po II wojnie światowej w Polskiej Marynarce Wojennej służbę pełniły dwa okręty noszące nazwę „Warszawa”. Były to niszczyciel projektu 56AE i niszczyciel projektu 61MP.

Dowódcy:

  • por. mar. Jan Giedrojć (23 września 1920)[6]
  • por. mar. Jan May
  • (lipiec 1941) st. lejtnant A.I. Warganow[7]
„Toruń” i „Warszawa” w Pińsku

Dane taktyczno-techniczne

Uzbrojenie:

  • początkowe:
  • od 1930:
  • 1 haubica kal. 100 mm,
    • 2 działa kal. 75 mm
    • 4 km kal. 7,92 mm
  • jako „Witebsk”:[4][5]
    • 3 działa kal. 76,2 mm USW wz. 36 (1 x II, 1 x I)
    • 4 km kal. 7,62 mm

Opancerzenie

  • na burtach – 5 mm
  • pokład – 6 mm
  • wieże działowe – 10 mm
  • podstawy km – 8 mm
  • stanowisko dowodzenia – 8 mm

Przypisy

  1. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 17 z 25.05.1920 r.
  2. Kondracki i Tarczyński 2014 ↓, s. 20.
  3. Kondracki i Tarczyński 2014 ↓, s. 42-45.
  4. a b Kondracki i Tarczyński 2014 ↓, s. 49.
  5. a b c d S.S. Bierieżnoj, op. cit., s. 45.
  6. „Dziennik Personalny” (R. 1, nr 38), 6 października 1920, s. 979.
  7. Iwan I. Czernikow: Encikłopedia monitorow. Zaszczitniki riecznych granic Rossii, Sudostrojenie, St. Petersburg, 2007, ISBN 978-5-7355-0706-2, s. 320.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Naval Ensign of the Soviet Union (1950–1991).svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
ORP Warszawa (1920).jpg
Autor: Topory, Licencja: CC BY 3.0
Model monitora rzecznego ORP Warszawa (1920) w skali 1:50, wykonany przez P. Komender
POL Marynarka Wojenna.svg
Orzeł Marynarki Wojennej RP
Naval Ensign of Poland.svg
Bandera wojenna Rzeczypospolitej Polskiej. Oparta na Image:Flag of Poland (state).svg. Zgodnie z decyzją podjętą w tym głosowaniu, symboliczne użycie polskiej flagi/godła powinno być oparte o uproszczone kolory HTML: white (#ffffff) i crimson (#dc143c).
FlotyllaPinsk.jpg
Polish Warszawa-class river monitors in Pinsk. From left: Pińsk, Warszawa, Toruń and staff ship Generał Sikorski