Obóz Wszechpolski

Obóz Wszechpolski – narodowa organizacja polityczna, założona 20 marca 1936 w Katowicach, nieoficjalna struktura Stronnictwa Narodowego.

Przyczyną powołania OW było rozwiązanie śląskiego SN, zdelegalizowanego decyzją Wydziału Bezpieczeństwa Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego[1]. Pretekstem likwidacji SN były działania jego członków skierowane przeciwko miejscowym Żydom (ataki bombowe na synagogę w Katowicach, sklepy, składy i mieszkania)[2].

Pierwszym prezesem OW był Wincenty Prus, usunięty za współpracę z żydowskim adwokatem, kolejnym prezesem został Edward Kołodziej.

OW występował z patriotycznym programem narodowo-katolickim. W manifeście "Do społeczeństwa śląskiego" pisano: "Obóz Wszechpolski jest rdzennie polskim ruchem narodowym, który swe myśli przewodnie czerpie z tradycji Narodu, z jego bohaterskiej przeszłości. [...] Program Obozu Wszechpolskiego wynika z potrzeb naszego Narodu. Wolny od brzemienia nienawiści klasowej, potępia i niweczy teorię walki klas, ów nikczemny płód obłędnej myśli żydowskiej, której w niewolniczy sposób służą Polacy zrzeszeni w partiach i związkach klasowych. [...] Podciąć żydom podstawy bytu gospodarczego w Polsce, zepchnąć ich do średniowiecznego ghetta i zmusić do opuszczenia granic państwa – oto nasze słuszne dążenia!" (Zarząd Główny OW, Wydział Propagandy)[3]. OW żądał unarodowienia obcego kapitału i upowszechnienia polskiej własności prywatnej, ograniczenia praw mniejszości narodowych (zwłaszcza Niemców na Śląsku)[4] i wyznaniowych, domagał się nadania katolicyzmowi statusu religii panującej[5] OW popierał wprowadzenie na wyższych uczelniach getta dla studentów żydowskich[6] i postulował całkowite rozwiązanie kwestii żydowskiej[7].

OW prowadził działalność polityczną, szkoleniową i wydawniczą. Organizował manifestacje, marsze i akademie (np. ku czci R. Dmowskiego z 1939), odczyty dla członków i sympatyków ruchu narodowego (np. cykl prelekcji T. Stefańskiego "Żydzi w Polsce" z 1938), bojkot sklepów i przedsiębiorstw żydowskich (np. listy Żydów, napisy na witrynach, warty), piętnowanie osób współpracujących z mniejszościami. Organem prasowym OW był tygodnik "Narodowiec"[8], wydawany w Katowicach od maja 1937 (początkowo 5 tys. nakładu) oraz pismo dla młodzieży "Młody Narodowiec". Z inicjatyw OW powstał także "Szturmowiec" (sierpień 1938). Symbolem OW był tzw. mieczyk Chrobrego, pieśnią organizacyjną "Hymn Młodych" Obozu Wielkiej Polski. Członkowie OW posiadali własne mundury i odznaczenia, pozdrawiali się salutem rzymskim[9]. W 1939 OW posiadał ponad sto placówek na terenie woj. śląskiego, 6 sekcji żeńskich i 9 młodzieżowych, łącznie blisko 6 tys. członków.

Sekretariat OW mieścił się w Katowicach przy ul. Andrzeja 7.

Przypisy

  1. ↑ P. Świercz, Narodowa Demokracja na Górnym Śląsku w Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków 1999, s. 136–137
  2. ↑ Tamże, s. 95. Zob. też: J. Żyndul, Zajścia antyżydowskie w Polsce w latach 1935-1937, Warszawa 1994, s. 52: "W województwie śląskim, gdzie Żydzi stanowili tylko 1,7% mieszkańców, miało miejsce wiele wystąpień antyżydowskich, przede wszystkim w formie zamachów bombowych".
  3. ↑ "Narodowiec", 20 lutego 1938
  4. ↑ "Źródłem władzy w państwie powinien być wyłącznie naród-gospodarz z pominięciem mniejszości narodowych.", "Narodowiec" 18 grudnia 1938
  5. ↑ "Celem Obozu Wszechpolskiego jest [...] umocnienie wśród wszystkich Polaków religii katolickiej i nadanie jej prymatu panującej.", "Narodowiec", 15 sierpnia 1937
  6. ↑ "Stwierdzić musimy jedno: "ghetto" na Uniwersytecie wprowadzono właśnie po to, by uchronić młodzież przed rozkładowymi wpływami żydostwa", "Narodowiec", 30 stycznia 1938
  7. ↑ "Polska musi rozwiązać całkowicie kwestię żydowską.", "Narodowiec", 15 sierpnia 1937; "Zabierzcie żydów z Polski [...]. Nie mamy żadnych obowiązków wobec tych przybyszów. Obywatelstwo polskie, jakie im nadaliśmy, musimy traktować jako czasowe.", "Narodowiec", 30 stycznia 1938; "Odebrać żydom prawa polityczne; oczyścić Polskę od naleciałości obcych.", "Narodowiec" 20 lutego 1938; Wszyscy Polacy do walki z zalewem żydowskim!, "Narodowiec" 29 maja 1938
  8. ↑ [...] the most anti-Jewish was the weekly 'Narodowiec' (The Nationalist), the organ of the All-Poland Camp [Obóz Wszechpolski] from Katowice, published in 1937–1939". M. Wodziński, "Walking in the Steel Boots of Faith...". Anti-Semitic Journals in the Voivodship of Silesia 1922–1939 [w:] Jews in Silesia, ed. by M. Wodziński and J. Spyra, Cracow 2001, p. 102
  9. ↑ Zob. fotografia z pochodu OW w Katowicach, "Narodowiec", 29 sierpnia 1937 [lub:] Endecja.pl

Bibliografia

  • P. Świercz, Narodowa Demokracja na Górnym Śląsku w Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków 1999