Obóz internowania w Talerhof

Obóz internowania w Talerhof

k.k. Internierten-Lager

Zabudowania obozu w 1917
Typ	obóz internowania
Odpowiedzialny	Austro-Węgry
Rozpoczęcie działalności	4 września 1914
Zakończenie działalności	maj 1917 (ostatni więźniowie opuścili obóz we wrześniu 1917)
Miejsce	okolice Grazu
Pierwotne przeznaczenie	lotnisko wojskowe
Liczba więźniów	ok. 15 000
Narodowość więźniów	Rusini, Ukraińcy, Polacy, Rumuni, Rosjanie, Romowie, Żydzi
Liczba ofiar	1767
Położenie na mapie Austrii Obóz internowania w Talerhof
46°59′36,96″N 15°26′24,00″E/46,993600 15,440000

Obóz internowania w Talerhof (niem. Interniertenlager Thalerhof, oficjalnie k.k. Internierten-Lager) – obóz dla internowanych Rusinów z Galicji i Bukowiny, oskarżonych o moskalofilstwo, utworzony przez władze austro-węgierskie, działający w Thalerhof, na terenie lotniska wojskowego koło Grazu od 4 września 1914 do maja 1917^[1].

Historia

Aresztowań w celu koncentracji „nieprawomyślnej” ludności dokonano głównie na początku I wojny światowej, w rezultacie porażek w wojnie z Rosją i w atmosferze psychozy wojennej i terroru^[1]. Pierwszy transport aresztowanych Rusinów przybył do obozu na początku września 1914 roku ze Stanisławowa^[1]. Pierwotnie w obozie nie było baraków, a obóz kilka razy zmieniał położenie na terenie lotniska^[1]. Więźniowie spali pod gołym niebem, w wyznaczonych dla nich „zagrodach”^[1].

Więźniowie dostawali do jedzenia chleb i zupę, nie mieli do dyspozycji żadnych naczyń i zmuszeni byli korzystać z kapeluszy lub rozbitych butelek^[1]. Jesienią 1914 r. część więźniów (ok. 1800) została zakwaterowana w hangarach, nie było tam jednak miejsca dla aż dwóch tysięcy innych osadzonych^[1]. Do końca 1914 r. zbudowano około 30 drewnianych baraków, nie było w nich jednak prycz i więźniowie tłoczyli się na gnijącej słomie^[1]. By zapobiec ucieczkom, więźniów trzymano cały czas zamkniętych w barakach, wypuszczano ich tylko w grupach, gdy szli do latryny^[1].

W połowie grudnia 1914 r. baraki i obozowe alejki wyposażono w oświetlenie elektryczne^[1].

Do obozu wciąż jednak przybywało więcej internowanych, dlatego wielu z nich, dla których nie znalazło się miejsce w barakach, musiało spędzić zimę na przełomie 1914 i 1915 roku w namiotach^[1]. W połowie 1915 roku rozpoczęto budowę solidniejszych baraków, w sumie powstało ich około 80, z których część służyła do izolacji chorych i celów gospodarczych^[1]. W jednym baraku mieściło się od 250 do ponad 500 osób^[1].

W sumie przez obóz przewinęło się w latach 1914–1916 około 15 000 osób^[1]. W całym okresie istnienia obozu, z powodu braku odpowiedniej odzieży, słabych warunków bytowych oraz braku opieki medycznej zmarło 1767 osób, większość (1350 osób) podczas epidemii tyfusu na przełomie grudnia 1914 i marca 1915 roku^[1].

Na początku 1916 roku w obozie wybudowano piece, powstała pralnia obozowa, piekarnia, kuchnia, magazyny, łaźnia, dwa sklepy z jedzeniem i dwie kaplice (greckokatolicka i prawosławna)^[1]. Wśród internowanych przeważali galicyjscy starorusini, więziono tu także Ukraińców (270 osób), Polaków (ok. 500 osób), Rumunów, Rosjan, Romów i Żydów^[1].

26 czerwca 1915 roku, po bitwie pod Gorlicami rozpoczęto w obozie pobór rekrutów do wojska austro-węgierskiego, na początku w wieku od 18 do 24, a w późniejszym okresie aż do 50 lat^[1]. W ramach zachęty do wstępowania do wojska, ochotnikom zapewniono lepsze warunki bytowania w obozie^[1]. W maju 1917 roku cesarz Karol I Habsburg zwolnił wszystkich internowanych, nie wypuszczono ich jednak od razu, a ostatnia grupa więźniów opuściła obóz dopiero we wrześniu tego samego roku^[1]. Części ze zwolnionych nie pozwolono powrócić do domu, lecz nakazano im osiedlenie się na terenie Austrii^[1].

Po I wojnie światowej w Galicji w środowiskach mniejszości rusińskiej upamiętniano ofiary tych obozów: organizowano zjazdy (w 1928 i 1934), wydawano książki i pamiętniki. W Polsce działał m.in. Centralny Komitet Talerhofski.

Więźniowie

Galeria

Przypisy