Obiekty sakralne w Bydgoszczy

Obiekty sakralne w Bydgoszczy – lista zawierajca obiekty na terenie Bydgoszczy, przeznaczone do kultu religijnego. Większość stanowią kościoły rzymskokatolickie a także kaplice przy szkołach katolickich, cmentarzach i domach rekolekcyjnych. Prócz kościołów rzymskokatolickich w Bydgoszczy na początku XXI wieku istniało ok. 18 parafii i zborów innych wyznań, w tym większość protestanckich, poza tym 15 zborów Świadków Jehowy korzystających z 5 Sal Królestwa[1].

Kościoły rzymskokatolickie

W Bydgoszczy znajdują się: jedna Katedra, dwie bazyliki mniejsze, pięć sanktuariów diecezji bydgoskiej, 43 kościoły parafialne, dwa kościoły rektoralne, 4 kaplice zakonne, 14 kaplic mszalnych (przy szpitalach, zakładach karnych itp.) oraz dwie kaplice cmentarne[2].

Lista zawiera wykaz kościołów rzymskokatolickich (parafialnych i rektoralnych plus ważniejsze kaplice), znajdujących się na terenie Bydgoszczy. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń.

NrNazwaData powstania kościoła (parafii)Tytuł, funkcjaZakonAdresLiczebność parafiiUwagi
1.Katedra św. Marcina i Mikołaja1346, 1425-1466 (1346)Katedra Diecezji Bydgoskiej, Sanktuarium maryjne Matki Bożej Pięknej Miłości, parafialnySiostry Maryi NiepokalanejUl. Farna 2 (Stare Miasto)2300zabytkowy, Strona
2.Kościół pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju1485, 1552-1557 (1863)garnizonowy, pierwotnie kościół zakonny bernardynów (1552-1830)Ul. Bernardyńska 2 (Stare Miasto)zabytkowy, Strona
3.Kościół Rektorski Braci Mniejszych Kapucynów pw. Wniebowzięcia NMP zwany Klaryskami1582-1615rektorski, akademicki, pierwotnie kościół zakonny klarysek (1615-1835)KapucyniUl. Gdańska 2 (Stare Miasto)zabytkowy, Strona
4.Kościół św. Mikołaja1430, 1598, 1927-1930 (1430)parafialnySzarytkiul. Wyzwolenia 2 (Fordon)7500zabytkowy, Strona
5.Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła1872-1876 (1946)parafialny, pierwotnie ewangelickiPlac Wolności (Śródmieście)8100zabytkowy, Strona
6.Kościół św. Jana Apostoła i Ewangelisty1877-1879 (1990)parafialny, pierwotnie ewangelickiul. gen. Sikorskiego 8 (Fordon)5400zabytkowy, Strona
7.Kaplica pw. Bożego Ciała przy klasztorze Klarysek od Wieczystej Adoracji1901 (1925)kaplicaKlaryski od wieczystej AdoracjiUl. Gdańska 56 (Śródmieście)zabytkowy, Odnośnik
8.Kościół św. Andrzeja Boboli1903 (1967)parafialny, pierwotnie ewangelickiJezuiciPlac Kościeleckich 7 (Stare Miasto)2700zabytkowy, Strona
9.Kościół Miłosierdzia Bożego1905 (1946)parafialny, pierwotnie ewangelickiul. Nakielska 68 (Wilczak)5800zabytkowy, Strona
10.Kościół św. Józefa Rzemieślnika1903-1906 (1946)parafialny, pierwotnie ewangelickiul. Władysława Bełzy 11 (Wyżyny)3480zabytkowy, Strona
11.Kościół Matki Bożej Królowej Polski1910-1911 (1968)parafialny, pierwotnie ewangelickiul. Toruńska 428 (Łęgnowo)2650zabytkowy, Odnośnik
12.Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa1910-1913 (1924)parafialnyElżbietankiPlac Piastowski 5 (Śródmieście)13000zabytkowy, Strona
13.Kościół Trójcy Świętej1911-1913 (1924)parafialnyUl. Świętej Trójcy 26 (Stare Miasto)13000zabytkowy, Strona
14.Kościół św. Wojciecha1912-1913 (1946)parafialny, pierwotnie ewangelickiul. Kanałowa 6 (Okole)6000zabytkowy, Strona
15.Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika1923-1925 (1946)parafialnyul. Kapliczna 1 (Siernieczek)3500zabytkowy, Strona
16.Bazylika św. Wincentego à Paulo1925-2002 (1924)parafialny, Bazylika mniejszaZgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo, SzarytkiAl. Ossolińskich 2 (Śródmieście)21500zabytkowy, Strona
17.Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy1926-1928 (1924)parafialnyElżbietankiul. Ugory 16 (Szwederowo)15950zabytkowy, Catholicum Bydgostiense, Strona
18.Kościół rektorski Ducha Świętego1932 (1946)rektorskiDuchacze (Dom Prowincjalny)ul. Al. Jana Pawła II 117 (Glinki)Wyższe Seminarium Duchowne Zgromadzenia Ducha Świętego

im. bł. O. Jakuba Lavala, Strona

19.Kościół św. Antoniego Padewskiego1936-1945 (1933)parafialnyAlbertynkiul. Głucha 15 (Czyżkówko)7000zabytkowy, Strona
20.Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny1958 (1958)parafialnyul. Saperów 63 (Jachcice)3960Strona
21.Kościół Świętych Polskich Braci Męczenników1976-1982 (1976)parafialny, Sanktuarium Nowych MęczennikówSiostry Urszulanki Serca Jezusa Konającegoul. ks. Jerzego Popiełuszki 3 (Wyżyny)25500Strona
22.Kościół Matki Bożej Ostrobramskiej1979 (1980)parafialnyul. Kijowska 68 (Bartodzieje)6000Strona
23.Kościół Najświętszej Marii Panny Matki Kościoła1981-1983 (1971)parafialnyul. Jaskółcza 39 (Szwederowo)8000Strona
24.Kościół Zmartwychwstania Pańskiego1981-1985 (1980)parafialnyZgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego à Pauloul. Aleja Stefana Kardynała Wyszyńskiego 58 (Osiedle Leśne)12000Strona
25.Kościół Chrystusa Króla1983-1986 (1978)parafialnyul. Lotników 1 (Błonie)16330Strona
26.Kościół św. Krzyża1982-1990 (1979)parafialnyUl. Artyleryjska 10 (Śródmieście)3000Strona
27.Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej1980-1990 (1977)parafialnyul. Bartosza Głowackiego 20 (Bartodzieje)9860Strona
28.Kościół św. Urszuli Ledóchowskiej1985-1990 (1984)parafialnyul. Orna 6 (Miedzyń)3350Katolickie Przedszkole Dzieciątka Jezus, Strona
29.Kościół Najświętszej Marii Panny z Góry Karmel1986-1990 (1980)parafialnyWerbistkiul. Spacerowa 69 (Miedzyń)4450Odnośnik
30.Kościół św. Jadwigi Królowej1982-1991 (1981)parafialnyElżbietankiul. Wojska Polskiego 7 (Wzgórze Wolności)11130Strona
31.Kościół św. Maksymiliana Kolbego1982-1991 (1981)parafialnyMichaliciul. Kolibrowa 5 (Osowa Góra)6400Strona
32.Kościół Świętej Rodziny1986-1989 (1984)parafialnyul. Drzycimska 7 (Piaski)2100Strona
33.Kościół Przemienienia Pańskiego1985-1990 (1983)parafialnyul. Letniskowa 35 (Smukała)1500Strona
34.Kościół Matki Boskiej Królowej Męczenników1989-1993 (1983)parafialny, Sanktuarium Królowej Męczenników, Kalwaria bydgoska – Golgota XX wieku, Bazylika mniejsza od 2014 rokuul. gen. Mikołaja Bołtucia 5 (Fordon)20000Strona, Strona sanktuarium
35.Kościół Bożego Ciała1989 (1987)parafialnyul. Jesionowa 24 (Szwederowo)9600Od 2003 r. nowy kościół w budowie, Strona
36.Kościół Ducha Świętego1989 (1946)parafialnyZgromadzenie Ducha Świętegoul. Glinki 40 (Glinki)9000kościół w budowie od 1997 r., Strona
37.Kościół Opatrzności Bożej1992-1998 (1984)parafialnyul. Sandomierska 35 (Kapuściska)9500Strona
38.Kościół św. Marka Ewangelisty1994-1998 (1990)parafialnySalezjanieul. Salezjańska 1 (Fordon)13000Dom Zakonny Salezjanów św. Jana Bosko, Collegium Salesianum, Strona
39.Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej1994-1998 (1980)parafialnyul. Żmudzka 2 (Bartodzieje)6850Strona
40.Kościół św. Mateusza Ewangelisty1991-2002 (1985)parafialnyul. Skarżyńskiego 4 (Fordon)14380Strona
41.Kościół Matki Bożej Fatimskiej1998-2005 (1992)parafialnyul. Ogrody 18 (Wyżyny)12400Strona
42.Kościół św. Łukasza Ewangelisty1993 (1992)parafialnyul. gen. Bora-Komorowskiego 14 (Fordon)3820Kościół w budowie, Strona
43.Kościół bł. Michała Kozala Biskupa i Męczennika1995 (1995)parafialnyul. Nakielska 303 (Miedzyń)2900Kościół w budowie, Odnośnik
44.Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego1999 (1999)parafialnyul. Sielawowa 1 (Osowa Góra)6400Kościół w budowie, Odnośnik
45.Kaplica Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej2000 (2000)Sanktuarium szensztackie Matki Bożej Trzykroć PrzedziwnejSzensztacki Instytut Sióstr MaryiSmukalska 113 (Piaski)Strona
46.Kościół św. Jana Pawła II2011 (2011)parafialnyBydgoskich Olimpijczyków 11 (Przylesie)Kościół w budowie Strona
47.Kościół św. Faustyny Kowalskiej2017 (2017)parafialnyul. ks. Zygmunta Trybowskiego 3 (Eskulapa)kościół w budowie Strona
Bydgoskie kościoły: Katedra – sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości, pobernardyński, Klarysek, św. Mikołaja
Bydgoskie kościoły: Katedra – sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości, pobernardyński, Klarysek, św. Mikołaja

Kościoły protestanckie

Lista zawiera wykaz obecnie istniejących kościołów, zborów i parafii protestanckich znajdujących się na terenie Bydgoszczy. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń (lub parafii).

NrNazwaData powstania kościoła (parafii)Tytuł, funkcjaWyznanieAdresUwagi
1.Kościół Ewangelicko-Metodystyczny1883 (1935)Parafia Ewangelicko-Metodystyczna w BydgoszczyKościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP, 4,5 tys. wiernych w Polsceul. Pomorska 41Strona zboru
2.Ewangelicko-Augsburski Kościół Zbawiciela1897 (1948)Parafia Ewangelicko-Augsburska w BydgoszczyKościół Ewangelicko-Augsburski w RP, 76 tys. wiernych w PolscePlac ZbawicielaStrona
3.Kościół Adwentystów Dnia Siódmego(1921)Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w BydgoszczyKościół Adwentystów Dnia Siódmego, 9,6 tys. wiernych w Polsceul. Lipowa 9W latach 1921-1931 siedziba ogólnokrajowego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce znajdowała się w Bydgoszczy
4.Kościół Chrześcijan Dnia SobotniegoPo 1945zbór parafialnyKościół Chrześcijan Dnia Sobotniego, kilkuset wyznawców w Polsceul. Zduny 10Jeden z 25 zborów w Polsce
5.Kościół Ewangelicznych Chrześcijan1947 (1978)Zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan w BydgoszczyKościół Ewangelicznych Chrześcijan w RP, 2,3 tys. wiernych w Polsceul. Czerwonego Krzyża 46W Bydgoszczy w 1978 r. powstał zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan, obecnie stanowi jeden z 52 zborów w Polsce (strona zboru).
6.Kościół Zielonoświątkowy1947 (1978)Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Betel” w BydgoszczyKościół Zielonoświątkowy w RP, 21 tys. wiernych w Polsceul. Janikowska 19Zbór „Betel” w Bydgoszczy, w 2007 r. oddano do użytku nową świątynię
7.Centrum Chrześcijańskie „Dobra Nowina”(1988)zbór parafialnyKościół Boży w Chrystusie, 3,4 tys. wiernych w Polsceul. Baczyńskiego 39Jeden z 64 zborów w Polsce
8.Kościół Chrześcijan Baptystów(1960)Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów w BydgoszczyKościół Chrześcijan Baptystów, 8 tys. wiernych w Polsceul. Sienkiewicza 8Strona zboru w Bydgoszczy, jeden z 78 zborów w Polsce
9.Ognisko Jednoty Braci Polskich w Bydgoszczyok. 1998ognisko wyznanioweBracia polscy, Jednota Braci Polskich, ok. 260 wyznawców w PolscePlac Weyssenhoffa 11
10.Kościół Ewangeliczny(2003)Zbór „Społeczność Chrześcijańska Fordon”Kościół Ewangeliczny w RPul. Thommée 1Strona zboru (adres rejestracji: ul. Żyzna 14)
11.Centrum Chrześcijańskie Kanaan Kościół Lokalny2003Misja „Betezda”Centrum Chrześcijańskie Kanaanul. A. Czartoryskiego 12Strona misji

Kościoły prawosławne i starokatolickie

Lista zawiera wykaz obecnie istniejących kościołów, cerkwi i parafii prawosławnych i starokatolickich znajdujących się na terenie Bydgoszczy. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń (lub parafii).

NrNazwaData powstania kościoła (parafii)Tytuł, funkcjaWyznanieAdresUwagi
1.Kościół prawosławny1860 (1923)Parafia św. Mikołaja w BydgoszczyPolski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, 506 tys. wiernych w Polsceul. Nowy Rynek 5 (Stare Miasto)Dawny spichlerz o konstrukcji szachulcowej
2.Kościół polskokatolicki1864 (1925)Parafia polskokatolicka Zmartwychwstania Pańskiego w BydgoszczyKościół Polskokatolicki w RP, 19 tys. wiernych w PolsceUl. Jędrzeja i Jana Śniadeckich 36Pierwotnie zbór irwingianów (niemieckojęzyczna gmina wyznaniowa Kościoła Nowoapostolskiego)

Kościoły niezachowane

Lista zawiera wykaz wszystkich świątyń: katolickich, ewangelickich i żydowskich na terenie obecnej Bydgoszczy, które zostały zniszczone w wyniku wojen, decyzji zaborców lub innych wydarzeń dziejowych. Kolejność ustalono w oparciu o chronologię powstania świątyń.

NrNazwaLata istnieniaTytuł, funkcjaPołożenieArchitekturaUwagi
1.Kościół św. Marii Magdaleny w Bydgoszczy (Wyszogrodzie)Około 997-1765kościół parafialny Wyszogrodu i Bydgoszczy, od ok. 1430 r. filialnyWyszogród, ok. 1 km od Fordonu, na terenie obecnego miasta BydgoszczyZwiązany z podaniem o św. Wojciechu, pierwsza wzmianka pisana 1198 r.
2.Kościół św. IdziegoOkoło 1238-1879kościół grodowy (1238-1346), potem filialnyPrzedmieście KujawskieGotyk z elementami romańskimiUżytkowany czasowo przez bernardynów (1480-1485 1545-1559) oraz klaryski (1615-1618)
3.Kościół Mariacki Karmelitów1398 (1550)-1822kościół zakonny karmelitówPrzedmieście Gdańskie, przy Bramie GdańskiejGotykNajstarszy kościół zakonny w Bydgoszczy
4.Kościół Świętego Ducha1448-1645kościół szpitalnyPrzedmieście GdańskieGotykWzniesiony w formie murowanej w latach 1583-1602, został wykorzystany jako prezbiterium kościoła klarysek
5.Kościół Świętej Trójcy1550-1829początkowo kaplica, potem kościół filialnyPrzedmieście PoznańskieGotykNa jego miejscu w 1911-1913 wzniesiono świątynię neobarokową
6.Kościół św. Krzyża1550-1834kościół szpitalnyPrzedmieście Poznańskie (za Bramą Poznańską)Gotyk
7.Kościół św. Stanisława1583-1817kościół szpitalnyPrzedmieście Kujawskie (za Bramą Kujawską)Gotyk
8.Kościół pojezuicki św. Ignacego Loyoli1649-1940kościół zakonny jezuitów, od 1780 r. filialny, od 1834 r. służył katolikom niemieckimZachodnia pierzeja Starego Rynku w BydgoszczyKlasycyzm palladiański, barokObiekt znacznie wzbogacający przestrzeń miejską, świadek historycznych wydarzeń, m.in. traktatów welawsko-bydgoskich z 1657 r.
9.Domek loretański1682-1838kaplica mieszcząca domek loretański, zbudowany na wzór „Świętego domu” Santa Casa w Loretoprzed frontem kościoła bernardynów w BydgoszczybarokUfundowany przez szlachcica Jana Pinińskiego, następnie rozbudowywany przez bydgoskich bernardynów, jeden ze starszych obiektów tego rodzaju w Polsce
10.Pierwsza miejska fara ewangelicka1787-1903staromiejski ewangelicki kościół farnyul. Podwale (Stare Miasto)KlasycyzmObiekt cenny architektonicznie, wzbogacający przestrzeń miejską
11.Kościół staroluterański1846-1969zbór ewangelicko-luterańskiul. Poznańska 25 (Stare Miasto)W ciągu 120 lat istnienia służył gminie ewangelicko-luterańskiej, ewangelicko-augsburskiej i prawosławnej
12.Stara Synagoga1834-1882synagoga gminy żydowskiej w Bydgoszczyul. Jana Kazimierza (Stare Miasto)Najstarsza synagoga w Bydgoszczy
13.Synagoga żydowska1882-1940synagoga gminy żydowskiej w Bydgoszczyul. Jana Kazimierza (Stare Miasto)HistoryzmObiekt monumentalny, znacznie wzbogacający przestrzeń miejską
14.Kościół pw. Marcina Lutra1903-1939zbór ewangelicko-unijnyul. Leszczyńskiego (Szwederowo)NeogotykObiekt cenny architektonicznie, podobny do obecnego kościoła pw. Miłosierdzia Bożego
15.Kościół ewangelicko-unijny na Czyżkówku1911-1939zbór ewangelicko-unijnyul. Koronowska 14 (Czyżkówko)Po 1945 r. częściowo zachowane fragmenty przebudowano na pomieszczenia magazynowe
Bydgoskie kościoły: Matki Bożej Królowej Polski, św. Wojciecha, św. Stanisława, Bazylika Mniejsza św. Wincentego a’Paulo
Bydgoskie kościoły: Matki Bożej Królowej Polski, św. Wojciecha, św. Stanisława, Bazylika Mniejsza św. Wincentego a’Paulo

Świątynie innych wyznań

NrNazwaData powstania kościoła (parafii)Tytuł, funkcjaWyznanieAdresUwagi
1.Synagoga1750 (ok. 1600)Do 1940 r. dom modlitwy, potem kino, od 2005 r. przekazana Fundacji Kultury YakizaJudaizm (do 1940 r.)ul. Bydgoska (Fordon)
2.Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich (mormoni)b.d.gmina wyznaniowaKościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich,
1,3 tys. wyznawców w Polsce
ul. Śniadeckich 8Jedna z 14 gmin mormonów w Polsce
3.Związek Ajapa Yoga1990ośrodek wyznaniowy tradycji hinduistycznejZwiązek „Ajapa Yoga”ul. Muszlowa 27Strona
4.Świadkowie Jehowyb.d.związek wyznaniowyŚwiadkowie Jehowy,
128 tys. wyznawców w Polsce
Sale Królestwa:
ul. Dworcowa 81a,
ul. Kubusia Puchatka 2A,
ul. Planty 28
ul. Produkcyjna 3
ul. Szpakowa 35
14 zborów: Angielski, Błonie, Fordon, Kapuściska, Leśne, Mariampol, Miedzyń, Migowy, Nowy Fordon, Osowa Góra, Północ, Prądy, Rosyjski, Śródmieście (w tym grupa posługująca się językiem romani), Szwederowo, Wyżyny[1]
5.Świecki Ruch Misyjny „Epifania”b.d.gmina wyznaniowaŚwiecki Ruch Misyjny „Epifania”ul. Zduny 10
(sala wypożyczona)
Jeden z 80 zborów w Polsce

Kościoły zabytkowe

Do rejestru zabytków wpisanych jest obecnie w Bydgoszczy 19 kościołów katolickich (w tym jedna kaplica oraz kościół polskokatolicki), 2 kościoły ewangelickie, cerkiew prawosławna oraz dawna synagoga.

Przypisy

  1. a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-11-12].
  2. Eugeniusz Rydz. Kształtowanie przestrzeni i krajobrazu sakralnego diecezji bydgoskiej. „PEREGRINUS CRACOVIENSIS”. zeszyt 22, s. 177-195, 2011. Bydgoszcz: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. ISSN 1425-1922. (pol.). 

Bibliografia

  • Dekanaty i parafie. diecezja.bydgoszcz.pl. [dostęp 2016-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-11)].
  • Bryll Stefan ks. Świątynie utracone. Bydgoska architektura sakralna minionych wieków. Bydgoszcz 2008


Media użyte na tej stronie

Kościoły bydgoskie panorama 4a.jpg
Kościoły bydgoskie - panorama
Bydgoszcz Kościoły panorama 3.jpg
Bydgoskie kościoły: św. Józefa, Najświętszego Serca Jezusa, Chrystusa Zbawiciela, św. Andrzeja Boboli
Bydgoszcz Kościoły panorama 1.jpg
Kościoły bydgoskie: Katedra, pobernardyński, Klarysek, św. Mikołaja w Fordonie
Bydgoszcz Kościoły panorama 2.jpg
Kościoły bydgoskie: św. Piotra i Pawła, św. Jana, Chrystusa Zbawiciela, św. Andrzeja Boboli