Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie

Ten artykuł od 2011-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kotlina Żytawska
Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie

Widok z Oybin, Saksonia
Zasięg regionu w obrębie Polski
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Pogórze Zachodniosudeckie
Mezoregion	Kotlina Żytawska Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie
Zajmowane jednostki administracyjne	Niemcy Polska Czechy

Położenie Kotliny Żytawskiej na obszarze Czech

Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie lub Kotlina Żytawska (332.25)^[1] – obniżenie tektoniczne, położone pomiędzy Płaskowyżem Budziszyńskim i Pogórzem Łużyckim na zachodzie, Górami Łużyckimi i Grzbietem Jesztedzkim na południu, Pogórzem Izerskim i Górami Izerskimi na wschodzie. Jest częścią Pogórza Zachodniosudeckiego. W historii znane również jako Brama Łużycka.

Wyróżnia się tu następujące mikroregiony:

• Kotlina Turoszowska
• Dolina Nysy Łużyckiej
• Obniżenie Zawidowskie
• Równina Zgorzelecka

Największą przepływającą rzeką jest Nysa Łużycka^[2], a największe miasta to Görlitz, Zgorzelec, Żytawa, Bogatynia.

Obniżenie Żytawsko–Zgorzeleckie rozciąga się wzdłuż Nysy Łużyckiej między Pogórzem Wschodniołużyckim w Niemczech, a Pogórzem Izerskim na Dolnym Śląsku w Polsce. Składa się z Kotliny Turoszowskiej, zapadliska tektonicznego wypełnionego trzeciorzędowymi osadami jeziornymi z grubymi pokładami węgla brunatnego, przełomowej doliny Nysy, Obniżenia Zawidowskiego i Równiny Zgorzeleckiej. Między Obniżeniem Zawidowskim, odwadnianym przez dopływ Nysy Łużyckiej – Witkę, z niedużym zbiornikiem zaporowym (5 mln m³) w Niedowie (jezioro Witka), a Równiną Zgorzelecką występują pagóry bazaltowe. Równina Zgorzelecka przedstawia lekko falisty teren rolniczy z niewielkimi płatami leśnymi. Wielkim przekształceniom antropogenicznym uległa Kotlina Turoszowska, przecięta granicami Niemiec i Czech.

Podłoże zbudowane jest z fragmentów bloku karkonosko-izerskiego, przede wszystkim z gnejsów i granitów rumburskich, a podrzędnie – amfibolitów. W okolicach Zgorzelca występują szarogłazy. W kilku miejscach starsze skały przebite są przez trzeciorzędowe bazalty. W Kotlinie Turoszowskiej występują miąższe osady trzeciorzędowe (neogeńskie) – iły z wkładkami węgli brunatnych.

Turoszowskie złoże węgla brunatnego zalega na obszarze 32 km², przy czym główna jego część znajduje się w Polsce – około 1150 mln ton, pozostała: na terenie Niemiec, w rejonie miasta Żytawy (Zittau) – około 400 mln ton, i Czech – koło Hrádka nad Nisou. Węgiel pochodzący ze złoża zasila polską elektrownię Turów o mocy osiągalnej (w 2006) 2106 MW. Eksploatacja węgla brunatnego spowodowała powstanie głębokich, nawet do 300 metrów, wyrobisk oraz wysokich hałd (zwałowisk) płonego urobku. We wschodniej części Kotliny Turoszowskiej, w dolinie Miedzianki, leży miasto Bogatynia.

Powierzchnię całego mezoregionu oceniono na 240 km².

Nieoficjalnie stosuje się dla polskiego obszaru nazwę Worek Turoszowski od kształtu przypominającego na mapie worek^[3].

Galeria

• 

  Regiony Kondrackiego-hipsometria, Sudety, Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie

• 

  Sudety, (4) = Obniżenie Żytawsko-Zgorzeleckie

• 

  Trójstyk granic Niemiec, Czech i Polski w Kotlinie Żytawskiej

Przypisy

Zobacz też

• Worek Bieszczadzki
• Worek šluknovský