Oborniki

Oborniki

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Widok na centrum Obornik (2004)
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	obornicki
Gmina	Oborniki
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	przed 1292
Burmistrz	Tomasz Szrama
Powierzchnia	14,08 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	18 375[1] 1305,0 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 61
Kod pocztowy	64-600
Tablice rejestracyjne	POB
Położenie na mapie gminy Oborniki Oborniki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Oborniki
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Oborniki
Położenie na mapie powiatu obornickiego Oborniki
52°38′41″N 16°48′51″E/52,644722 16,814167
TERC (TERYT)	3016014
SIMC	0971181
Hasło promocyjne: Oborniki - paleta możliwości
Urząd miejski ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 76 64-600 Oborniki
Strona internetowa

Oborniki – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Oborniki oraz powiatu obornickiego. Leży nad rzeką Wartą u ujścia rzeki Wełny.

W połowie 2012 roku miasto miało 18 416 mieszkańców^[2].

Oborniki uzyskały lokację miejską przed 1292 rokiem^[3]. Miasto królewskie lokowane w 1312 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim^[4].

Geografia

Gmina Oborniki znajduje się 25 km na północ od Poznania nad Wartą i ujściem Wełny do Warty. Gmina zajmuje powierzchnię 340,2 km². Środkową część gminy zajmuje Kotlina Gorzowska. Elementem dominującym w krajobrazie są lasy. Największe obszary leśne znajdują się w północno-zachodniej części, stanowią one wschodnią część Puszczy Noteckiej. Ważnym elementem środowiska geograficznego są rzeki o charakterze nizinnym. Nad jedną z nich – Wełną – znajduje się rezerwat przyrody Słonawy.

Historia

(c) rysnal, CC BY-SA 3.0

Poewangelicki kościół św. Józefa (2014)

Człowiek pojawił się w okolicach dzisiejszych Obornik około 12 tysięcy lat temu. Osadnictwo historyczne na tym obszarze związane jest z pobliskim grodem wczesnośredniowiecznym i późniejszą kasztelanią Radzim, która jednak do końca XIII wieku straciła na znaczeniu, między innymi na korzyść rozwijających się Obornik.

Lokacji Obornik i powiązanej z nią fundacji klasztoru franciszkanów przez księcia Bolesława Pobożnego badacze doszukują się w XIII wieku. Z końca tego stulecia, a dokładniej z 1299 roku pochodzi pierwsza źródłowa wzmianka o Obornikach, dokument wystawiony w mieście przez Władysława Łokietka.

Źródłowe potwierdzenie praw miejskich Obornik znajduje się w dokumencie przechowywanym w toruńskim archiwum, pochodzącym z 1339 roku. Na pieczęci dokumencie znajduje się pierwszy wizerunek miejskiego herbu. Herb przedstawiał polskiego orła piastowskiego bez korony. Pierwszym znanym z imienia obornickim wójtem był Maciej. Oborniki rządziły się prawem magdeburskim.

Oborniki cieszyły się przychylnością między innymi króla Władysława Jagiełły, który wielokrotnie w nich przebywał i nadał miastu wiele przywilejów. W XIV–XVI wieku zbudowano murowany zamek starościński i trzy kościoły, z których jeden – farny, zachował się do dziś. W latach 1400–1466 w Krakowie uczyło się dziesięciu studentów z Obornik, między innymi Piotr Wedelicki (nadworny lekarz Zygmunta Starego). W czasie wojny trzynastoletniej Oborniki wystawiły w 1458 roku 15 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[5].

Zamek obornicki wraz ze znaczną częścią miasta zostały doszczętnie zniszczone podczas tragicznego potopu szwedzkiego z lat 1655–1660. Nie ominęła Obornik wojna siedmioletnia 1756–63 oraz wydarzenia konfederacji barskiej 1768–70. W 1768 rozpoczęto budowę murowanego kościoła i klasztoru franciszkanów, na miejscu dawnych drewnianych.

Okres zaborów

W roku 1793 Oborniki weszły w skład państwa pruskiego. Zaborca ustanowił Oborniki stolicą powiatu obejmującego swym zasięgiem aż 224 miejscowości, w tym Rogoźno, Szamotuły, Wronki i Murowaną Goślinę. Mieszkańcy Obornik walczyli w powstaniach listopadowym i styczniowym, podczas Wiosny Ludów 1848, a także wspierali materialnie zbrojne wystąpienia powstańców. Do nastawionej patriotycznie szlachty ziemi obornickiej przybywali znakomici goście, tacy jak Adam Mickiewicz (Łukowo, Objezierze), Franciszek Bronisław Mickiewicz (Łukowo, Rożnowo), Józef Ignacy Kraszewski czy Julian Ursyn Niemcewicz (Objezierze).

W XIX wieku miasto powoli rozwijało się gospodarczo. W 1879 roku Oborniki zyskały połączenie kolejowe z Poznaniem i Piłą, w 1897 roku założono w mieście Spółdzielczy Bank Ludowy. W 1814 roku wybuchł duży pożar miasta.

Na przełomie XIX i XX wieku wzniesiony został neogotycki kościół (przy ul. Lipowej), który został oddany do użytku dla zboru ewangelickiego (obecnie parafia pw. św. Józefa).

26 grudnia 1918 roku oborniczanie entuzjastycznie powitali jadącego do Poznania Ignacego Jana Paderewskiego, a następnie wzięli udział w Powstaniu Wielkopolskim, które zakończyło się pełnym sukcesem. 4 stycznia 1919 r. miasto zostało oswobodzone w wyniku działań bojowych.

II wojna światowa

8 września 1939 roku Oborniki zostały zajęte przez wojska niemieckie. Podczas wojny działała w Obornikach podziemna organizacja harcerska Szare Szeregi, której komendant harcmistrz Jan Miękus został zgładzony w obozie koncentracyjnym Gross Rosen. Miasto zdobyła Armia Czerwona w nocy z 24 na 25 stycznia 1945 roku.

Okres powojenny

26 stycznia 1945 powołano na burmistrza Mieczysława Łukanowskiego. W roku 1975 Oborniki znalazły się w województwie poznańskim i przestały być stolicą zlikwidowanego powiatu. W latach 1975–1998 administracyjnie należały do województwa poznańskiego. W efekcie przemian, w roku 1990 pierwszym demokratycznym burmistrzem wybrany został Julian Kubiak. 1 stycznia 1999 roku Oborniki stały się ponownie siedzibą powiatu.

Burmistrz Obornik w swoich insygniach miejskich ma wkomponowane herby rodów Abdank i Wedel oraz historyczny herb miasta z XIV wieku.

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Obornik w 2014 roku^[1].

Zabytki

Kościół Świętego Krzyża.

Obornicki rynek został wytyczony w XIII wieku, a jego zabudowa pochodzi z XIX–XX wieku.

Zabytki chronione prawnie w mieście:

• układ urbanistyczny, nr rej.: 545/49/A z 23.02.1956;
• kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP – gotycka świątynia z przełomu XV/XVI wieku, przebudowany w 1814, jest tutejszą farą (ul. Kościelna 2);
• kościół parafialny Świętego Krzyża, o budowie szachulcowej z 1766 (ul. Obrzycka);
• kościół parafialny św. Józefa z 1901, początkowo ewangelicki, w 1945 przekazany katolikom (ul. Lipowa 10);
• skrzydło dawnego klasztoru franciszkanów z 1768, po pożarze w 1993 roku w ruinie;
• cmentarzysko ciałopalne ludności kultury łużyckiej IV–V EB – Ha C (1000/950 – 500 r. p.n.e.).

Gospodarka

Ze względu na swoje położenie przy drodze krajowej nr 11 miasto jest ośrodkiem skupiającym duże firmy. Przedsiębiorstwa w Obornikach zajmują się produkcją stolarki okiennej, mebli tapicerowanych, destylacją alkoholi oraz produkcją płyt warstwowych. Do 2004 roku w mieście funkcjonowała również firma Wielkopolskie Fabryki Mebli S.A.^[6][7].

Edukacja

• Przedszkole nr 1 „Bajeczka”
• Przedszkole nr 2 „Słoneczny Świat “
• (Zespół Przedszkoli)
• Przedszkole nr 4 „Bajka”
• Przedszkole nr 5 „Kolorowe Nutki” (Zespół Przedszkoli)
• Przedszkole nr 6 „Książę Szafranek “ (zarządzane przez osobę prywatną
• Przedszkole Publiczne (zarządzane przez osobę prywatną) „Zaczarowane Przedszkole”
• Prywatne Przedszkole „Akademia Wiedzy i Zabawy”
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Wojska Polskiego
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. UNICEF
• Prywatna Szkoła Podstawowa im. Stanisława Wyspiańskiego
• Niepubliczna Polsko-Angielska Szkoła Podstawowa im. Johna Deweya
• Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego
• Zespół Szkół im. gen. Tadeusza Kutrzeby

Kultura

Instytucje kulturalne:

• Obornicki Ośrodek Kultury
• Miejska Biblioteka Publiczna

Dni Obornik są obchodzone w drugiej dekadzie czerwca^[8].

Sport

Od 1922 roku działa w mieście klub piłki nożnej Sparta Oborniki. Największym sukcesem drużyny był udział w rozgrywkach III ligi w latach 2008-2010.

Religia

Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej

W mieście działalność duszpasterską prowadzą:

• kościół rzymskokatolicki – dekanat obornicki
  • parafia Miłosierdzia Bożego
  • parafia św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny
  • parafia Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej
• kościół zielonoświątkowy
  • zbór

Transport

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 11 (Bytom – Lubliniec – Ostrów Wlkp. – Poznań – Rogoźno – Piła – Kołobrzeg), a także droga wojewódzka nr 178 oraz nr 187. Przez miasto prowadzi również linia kolejowa Poznań – Piła ze stacjami kolejowymi Oborniki Wielkopolskie oraz Oborniki Wielkopolskie Miasto. Około 4 km na północny zachód od miasta znajduje się lądowisko Oborniki-Słonawy. W mieście funkcjonuje także komunikacja miejska.

Miasta partnerskie

• Lüchow
• Herk-de-Stad
• Nowojaworowsk
• Kobuleti

Zobacz też

• gmina Oborniki-Południe
• gmina Oborniki-Północ
• Cmentarz żydowski w Obornikach
• Łazienki Obornickie
• Kolej Dahlmanna
• Kolej cegielniana w Gołaszynie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna

• Cmentarzysko ciałopalne ludności kultury łużyckiej (1000/950–500 r. p.n.e.) w Obornikach. muzarp.poznan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-07)].
• Oborniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 336 .
• Oborniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 397 .