Oborniki Śląskie

Oborniki Śląskie

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Widok od strony pd. na ulice: Łąkową, Generała Stanisława Maczka i Gierymskiego
Herb Flaga
Dewiza: Tu mi się podoba!
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	trzebnicki
Gmina	Oborniki Śląskie
Aglomeracja	wrocławska
Data założenia	XIII w.
Prawa miejskie	1945
Burmistrz	Arkadiusz Poprawa
Powierzchnia	14,41[1] km²
Wysokość	139 – 239 m n.p.m.
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	9050[1] 628[1] os./km²
Strefa numeracyjna	+48 71
Kod pocztowy	55-120
Tablice rejestracyjne	DTR
Położenie na mapie gminy Oborniki Śląskie Oborniki Śląskie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Oborniki Śląskie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Oborniki Śląskie
Położenie na mapie powiatu trzebnickiego Oborniki Śląskie
51°17′55″N 16°54′06″E/51,298611 16,901667
TERC (TERYT)	0220014
SIMC	0987182
Urząd miejski ul. Trzebnicka 1 55-120 Oborniki Śląskie
Strona internetowa

Oborniki Śląskie (dworzec kolejowy)

Oborniki Śląskie (niem. Obernigk, Bad Obernigk) – miasto w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego, w powiecie trzebnickim. Położone jest na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich nr 340 i nr 342, 23 km od centrum Wrocławia i 10 km od Trzebnicy. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Oborniki Śląskie. Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego, obecnie jest jednym z miast aglomeracji wrocławskiej.

Nazwa

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy określającej budynek gospodarczy dla bydła – obory^[2] co pozwala przypuszczać, że mieszkańcy zajmowali się hodowlą bydła. Wywód ten uznano za oficjalną etymologię nazwy. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości wymienia Obora podając jej znaczenie Gehöft, Viehhof czyli po polsku „zagroda”, „obora”^[2].

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w polskiej formie Obora^[3][4].

Wzmianki te potwierdza również legenda o księżnej, która lubiła się kąpać w krowim mleku, a jej tabor znalazł tu wydajną łąkę dla mlekodajnych krów^[5].

Polską nazwę miejscowości w formie Obornik w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[6]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Obernigk^[2], a później na Bad Obernigk w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Istnieją także dwie inne teorie językoznawcze wywodzące pochodzenie nazwy od położenia. Histork niemiecki Hugo Banke w swojej pracy Geschichte der evangelischen Kirchengemeinde Obernigk podał inny źródłosłów wywodząc nazwę od zlepka słów „O bor”, wywodzonych od słowa bór i mających wskazanie na charakter położenia osady i wskazania innych podań na temat zbierackiego charakteru utrzymania mieszkańców^[7] oraz słów „nicka” mających wskazywać na geograficzne położenie w niecce^[8]. Inna mało popularna teoria przywołuje źródłosłowie niemieckie wskazującego na położenie wśród wzgórz – Ober (górny), co zostało uznane za mało prawdopodobne.

Na przestrzeni wieków miejscowość nosiła następujące nazwy: Obora, Obornik, Obirnig, Obernig, Obernigk, Oborniki, Oborniki Śląskie. Pominięto tutaj okres podziału na Oborniki Dolne i Górne.

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 19 maja 1946^[9].

Historia miasta

Pierwsze ślady działalności człowieka na terenach dzisiejszych Obornik Śląskich i najbliższej okolicy pochodzą z mezolitu i neolitu (cmentarzysko kurhanowe i ciałopalne kultury przedłużyckiej z epoki brązu).

Początki Obornik datuje się na ok. 1300, kiedy to najprawdopodobniej powstała wieś na prawie magdeburskim. Pierwsza pisemna wzmianka o Obornikach Śląskich pochodzi z roku 1305, dotyczy ona nałożenia na wieś Obora dziesięciny dla biskupa wrocławskiego. Na początku XIV w. wieś spod władzy biskupiej przeszła w skład włości księcia oleśnickiego Konrada I.

Przez 200 lat Oborniki należały do rodziny Schaubertów. Gdy odkryto źródła słabej szczawy żelazistej Karol Wolfgang Schaubert w 1835 roku rozpoczął budowę nowoczesnego uzdrowiska w północno-zachodniej części wsi. Wykorzystywało ono położenie (las Sittenwald), malowniczy krajobraz, wody, łagodny klimat. Odtąd Oborniki zaczęły przekształcać się w miejsce wypoczynku i uzdrowisko. Oborniki często jeszcze nazywane są „zielonymi płucami Wrocławia”.

Najbardziej znaną postacią, która mieszkała i była związana z Obornikami był urodzony w 1798 roku we Wrocławiu Karl von Holtei, poeta romantyczny, pisarz i aktor. Pisał o nich w swych wierszach i pismach. Jego imieniem nazwano Liceum Ogólnokształcące w Obornikach Śląskich. Na niewielkim wzgórzu znajduje się kamień-pomnik jemu poświęcony. Wzgórze to jest częścią „Góry Holtei'a” zwanej też „Belwederem” (217 m n.p.m.) (punkt widokowy, stalowy krzyż, pozostałości kurhanu z epoki brązu) i położone jest nieopodal kolejnego najwyższego wzniesienia w mieście noszącego nazwę „Grzybek” (202 m n.p.m.) nadaną mu z powodu lokalizacji w ponad 100-ha parku krajobrazowo-wypoczynkowym „Grzybek”. W parku znajduje się Polana siedmiu dębów, największy dąb ma obwód 4,9m.

Do rozwoju uzdrowiska przyczyniło się zakładanie nowych sanatoriów:

• w 1880 r. zakład dla „chorych na nerwy i cierpiących na melancholię”.
• w latach 1906–1913 zbudowano w parku sanatorium Friedrichshohe (byłe sanatorium Szarotka przy ul. Prusickiej)
• położone w lesie sanatorium dla pacjentów z chorobami płuc Sanatorium „Leśne” (przy ul. Dunikowskiego),
• sanatoria dla chorych na cukrzycę i z dolegliwościami układu krążenia,
• przed wojną pijalnia oraz na terenie sanatorium „Leśnego” – ZOO.

W 1945 miejscowość została włączona do Polski. Jednocześnie otrzymała prawa miejskie, zaś jej urzędową nazwę ustalono na Oborniki Śląskie, dla odróżnienia od Obornik pod Poznaniem. Dotychczasową ludność miasta wysiedlono do Niemiec.

W czasie przemarszu nad Nysę Łużycką w mieście i okolicach stacjonowały oddziały 14 brygady Przeciwpancernej 2 Armii Wojska Polskiego. W 1945 roku mieścił się tu sztab 8 dywizji piechoty oraz 37 pułku artylerii lekkiej 2 Armii.

W 1970 roku odsłonięto pomnik ku czci 2 Armii Wojska Polskiego przed Urzędem Miasta i gminy^[10].

W 2005 r. Oborniki Śląskie obchodziły 60 lat od nadania praw miejskich i 700 lat od momentu powstania miejscowości.

Stacja Oborniki Śląskie na linii kolejowej E 59: Świnoujście-Szczecin-Poznań-Wrocław-Chałupki, stanowiącej element Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN).

Zabytki

Kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Medalion na pomniku

Pomnik w parku z okazji 700. powstania miejscowości i 60. lecia nadania praw miejskich

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[11]:

• kościół par. pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, neogotycki, z l. 1898–1901, według projektu architekta Alexisa Langera
• kościół ewangelicki, ob. rzym-kat. par. pw. św. Tadeusza Judy i św. Antoniego Padewskiego z 1906 r.; według projektu architektów Richarda Gaze i Alfreda Böttchera, ul. Trzebnicka 35
• zespół sanatoryjny, zabudowa dawnego uzdrowiska, z XIX wieku, ul. Parkowa:
  • sanatorium, ob. zakład opiekuńczy, ul. Parkowa 4, z l. 1905–1910
  • sanatorium, ob. zakład opiekuńczy, ul. Parkowa 6, z 1870 r.
  • dom opieki, ob. szkoła, ul. Parkowa 8, z 1870 r.
  • dom zdrojowy, ob. dom mieszkalny, ul. Parkowa 14, z 1835 r.
  • sanatorium, ob. dom mieszkalny, ul. Parkowa 16, z 1835 r., 1870 r.
  • park zdrojowy, z l. 1835–1910
• willa z ogrodem, ul. Dworcowa 21, z XIX/XX w.

inne zabytki:

• dworzec kolejowy z XIX wieku, przebudowany, kategoria C
• dom Panien Śląskich – ul. Trzebnicka, neobarokowa willa z dachem mansardowym, gdzie do roku 1950 przebywały siostry boromeuszki z Trzebnicy, opiekujące się chorymi w obornickich sanatoriach
• poczta (Kaiserliches Postamt)
• „zamek” z XIX wieku, dawniej pałac rodu Schaubertów neogotycki w stylu angielskim, architekt: Wilhelm Grapow (projektant wrocławskiego dworca kolejowego). Po wojnie pałacyk przejęty przez PGR i zmodernizowany, z części historycznej zachowała się właściwie tylko oktagonalna wieża. Usytuowany jest przy ulicy Podzamcze.
• zabytkowy cmentarz niemiecki
• grobowce starej części cmentarza parafialnego

zabytki nieistniejące:

• stary kościół ewangelicki stał tu do 1912 r.

Edukacja i opieka

Szkoła Podstawowa nr 3

• Przedszkole (ul. Sikorskiego) oraz filia (ul. Kasztanowa)
• Żłobko-przedszkole (ul. Orkana)
• Szkoła Podstawowa nr 2
• Szkoła Podstawowa nr 3 imienia Jana Pawła II
• Szkoła Podstawowa nr 1 imienia Polskich Laureatów Nagrody Nobla
• Liceum Ogólnokształcące
• Zaoczne Liceum Ogólnokształcące
• Zespół Szkół Zawodowych
• Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych
• Dom Dziecka
• Domy Pomocy Społecznej i Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
• Ośrodki Szkolenia Kierowców i Nauki Jazdy
• „Salonik Czterech Muz”
• Obornicki Ośrodek Kultury
• Biblioteka Miejska i Biblioteka Pedagogiczna
• Niepubliczna Szkoła Muzyczna (ul. Kownackiego)

Wspólnoty wyznaniowe

Poewangelicki kościół św. Judy Tadeusza i św. Antoniego Padewskiego

• Kościół rzymskokatolicki:
  • Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Obornikach Śląskich
  • Parafia św. Judy Tadeusza i św. Antoniego Padewskiego w Obornikach Śląskich
  • Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego „Husiatyńskiego”^[12]
• Świadkowie Jehowy, zbór Oborniki Śląskie (Sala Królestwa: Wilczyn)^[13]

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Rehau (Niemcy)
• Emden (Niemcy) – miasto szkoły zaprzyjaźnionej z LO im. K. Holteia
• Goslar (Niemcy)
• Haps (Holandia)
• Hayange (Francja)
• Botticino (Włochy)
• Husiatyn (Ukraina)

Zobacz też

• Miasta w Polsce
• Powiat trzebnicki
• Siemianice
• Wilczyn

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta Oborniki Śląskie
• Strona Biuletynu Informacji Publicznej miasta
• Obernigk Górny i Dolny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 322 .