Obserwatorium Astronomiczne Solaris

Obserwatorium Słoneczne Solaris

Inne nazwy	Obserwatorium Astronomiczne Solaris
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Położenie	Opole plac Kopernika 16
Położenie na mapie Opola Obserwatorium Słoneczne Solaris
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Obserwatorium Słoneczne Solaris
Położenie na mapie województwa opolskiego Obserwatorium Słoneczne Solaris
50°40′12,0″N 17°55′34,5″E/50,670000 17,926250

Obserwatorium Słoneczne Solaris – obserwatorium astronomiczne, znajdujące się w opolskim centrum handlowym Solaris Center (plac Kopernika 16), umożliwia bez żadnych opłat, w godzinach otwarcia obiektu prowadzenie ciągłych obserwacji tarczy Słońca oraz chromosfery w linii wodoru H-alfa, Księżyca, a w niedalekiej przyszłości również planet. Obserwatorium dostarcza treści multimedialne dotyczące Słońca, aktywności słonecznej, układu planetarnego oraz wszechświata. W ten sposób obiekt pełni funkcję popularyzatorską i edukacyjną.

Obserwatorium wyposażono w sprzęt umożliwiający ciągłą automatyczną pracę i prezentację obrazu z teleskopu na specjalnym dotykowym pulpicie sterowniczym umieszczonym w powszechnie dostępnym Pokoju Obserwacyjnym. Standardowo wyświetlany jest aktualny obraz Słońca w linii wodoru umożliwiający obserwację granulacji, pochodni i plam słonecznych.

Autorem projektu obserwatorium jest krakowska „Firma Reklamowa Kuc” natomiast kopułę obserwacyjną wyprodukował Zakład Optyki Instrumentalnej „Uniwersał” z Żywca.

Obserwatorium jest nieczynne od stycznia 2014.

Budowa i opis działania

Kopuła obserwatorium została zlokalizowana na najwyższym poziomie dachu Solaris Center. Mieści specjalnie zaprojektowany podwójny teleskop, przeznaczony do obserwacji Słońca w linii H-alfa oraz do obserwacji innych obiektów: Księżyca, planet itd. Obraz za pomocą kamer podpiętych do teleskopów jest przesyłany do znajdującego się piętro niżej „Pokoju Obserwacyjnego” i wyświetlany na specjalnym monitorze w formie owalnego stołu o rozmiarze ok. 180 × 110 cm. Teleskopy prowadzone są przez montaż paralaktyczny Celestron CG5 GT z 16 kanałowym odbiornikiem GPS, który zapewnia wysoką precyzję śledzenia oraz pozycjonowania obiektów. Obydwa teleskopy zostały zaopatrzone w kamery, za pomocą których obrazy z teleskopów przekazywane są na żywo na dwa aktywne ekrany zainstalowane w specjalnie zaprojektowanym Pokoju Obserwacyjnym, znajdującym się na 4 poziomie Solaris Center. Funkcję pulpitu sterowniczego pełni reagujący na dotyk ekran o przekątnej 46", z którego w pełni obsługiwane są: kopuła o średnicy 3,2 m i umieszczony w niej teleskop. Na obydwu ekranach można obserwować aktualne obrazy Słońca i innych obiektów, ale także niezależnie korzystać z innych funkcji jak np. przeglądanie zarchiwizowanych zdjęć tarczy Słońca i chromosfery z protuberancjami, które wykonywane są automatycznie kilkanaście razy w ciągu dnia lub zapoznawać się z dostępnymi prezentacjami multimedialnymi opowiadającymi o Słońcu, Układzie Słonecznym i wszechświecie.

Pod kopułą zainstalowano zaprojektowany specjalnie na potrzeby projektu zestaw optyczny składający się z dwóch refraktorów. Pierwszy z nich, krótkoogniskowy z filtrem Coronado H-alfa i kamerą, służy do przekazywania na żywo obrazów Słońca, naprzemiennie: protuberancji i granulacji powierzchni. Drugi wykorzystywany jest do obserwacji w pełnym zakresie światła widzialnego, dzięki czemu przy pomocy specjalnego filtru mylarowego możliwa jest obserwacja plam słonecznych w ciągu dnia, a także po dezaktywowaniu go prowadzenie obserwacji nocnych.

Obserwatorium jest całkowicie zautomatyzowanym zespołem urządzeń. System komputerowy czuwa nad pracą teleskopów, montażu, kamer oraz kopuły. Czujniki na bieżąco kontrolują warunki pogodowe i w razie wystąpienia opadów lub długotrwałego zachmurzenia system automatycznie zamyka kopułę oraz wprowadza pozostałe urządzenia w stan czuwania. Weryfikacja stanu pogody następuje także przed zaprogramowaną godziną rozruchu wstrzymując rozruch do czasu ich poprawy. Pozycja teleskopów kontrolowana jest przez komputer i cały czas w godzinach pracy podąża za Słońcem. W tym samym czasie, dzięki automatycznej synchronizacji, szczelina obserwacyjna kopuły podąża za teleskopami dzięki czemu są one cały czas oświetlone a Słońce widoczne jest na pulpicie w pokoju obserwacyjnym aż do zachodu. Po zachodzie Słońca obserwatorium przechodzi w tryb obserwacji nocnych, w którym można obserwować Księżyc, a w niedalekiej przyszłości planety.

Edukacja

Prowadzenie działalności edukacyjnej i popularyzatorskiej (związanej m.in.: z ważnymi wydarzeniami astronomicznymi takim jak: zaćmienia Słońca, przejścia planet, wzrosty aktywności słonecznej itp.) stanowi istotny fragmentem pracy Obserwatorium. Cyklicznie w Obserwatorium Słonecznym prowadzone są popularnonaukowe prelekcje w ramach Akademii Młodego Astronoma. W ich trakcie młodzi pasjonaci kosmosu poznają tajemnice wszechświata i pogłębiają wiedzę na temat pozaziemskich zjawisk.

W 2009 roku patronat honorowy nad obserwatorium objął prezydent Miasta Opole – Ryszard Zembaczyński, natomiast patronat naukowy – rektor Uniwersytetu Opolskiego – Krystyna Czaja. Patronat honorowy nad Akademią Młodego Astronoma objął Instytut Fizyki Uniwersytetu Opolskiego, zaś patronat mediowy „Gazeta Wyborcza”^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Rusza obserwatorium astronomiczne w galerii Solaris w Opolu. mmopole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-22)].
• Strona Obserwatorium Solaris w Opolu (zarchiwizowana). solariscenter.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-25)].