Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego

Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
(OA UW)
Warsaw University Astronomical Observatory
	Uniwersytet Warszawski
	; Budynek Obserwatorium w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Adres	00-478 Warszawa; Al. Ujazdowskie 4
Dyrektor	prof. dr hab. Michał Szymański
	Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego ; (OA UW)
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego ; (OA UW)
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego ; (OA UW)
	52°13′01,2″N 21°01′38,6″E/52,217000 21,027400
	Strona internetowa

Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego (OA UW) – instytut w strukturze Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Historia

Mieści się w zabytkowym^[1] budynku w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego przy Alejach Ujazdowskich 4 w Warszawie(pierwotnie 6/8^[2]), zbudowanym w latach 1820–1825 z inicjatywy Franciszka Armińskiego. W chwili założenia obserwatorium było jednym z najnowocześniejszych w Europie, do 1873 było samodzielną instytucją, a następnie weszło w skład Uniwersytetu Warszawskiego^[3]. W latach 70. XIX wieku budynek obserwatorium został przebudowany^[2]. Na początku I wojny światowej część instrumentów została ewakuowana do Rosji^[4].

W latach 30. XX wieku astronomowie warszawscy starali się o wybudowanie Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego na szczycie Pop Iwan (dzisiejsza Ukraina) i rozpoczęli prowadzenie tam obserwacji. W dniu wybuchu II wojny światowej Rada Wydziału Matematyczno-Filozoficznego UW formalnie przejęła obserwatorium na Popie Iwanie^[5], ale już 18 wrześnie 1939 obserwatorium zostało opuszczone^[6].

W 1944 Niemcy spalili budynek obserwatorium w Warszawie wraz z urządzeniami i biblioteką. Budynek został częściowo zrekonstruowany w latach 1948–1949 pod kierunkiem Jana Dąbrowskiego^[7]. Pierwszymi powojennymi absolwentami byli Maria Karpowicz i Konrad Rudnicki (1949), a pierwszy doktorat obronił Maciej Bielicki pod kierunkiem Włodzimierza Zonna (1956)^[8]. Po wojnie przy obserwatorium rozwinęła się warszawska szkoła astronomiczna^[9].

W latach 70. w budynku obserwatorium mieścił się Zakład Astronomii Polskiej Akademii Nauk, który został przekształcony w Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN i przeniesiony do obecnego budynku centrum w dniu 24 maja 1978^[10].

Astronomowie z OAUW byli pionierami budowy kamer CCD w Polsce. Andrzej Udalski uruchomił pierwszą kamerę tego typu w lipcu 1991^[11]. W następnym roku Udalski wspólnie z Michałem Szymańskim rozpoczęli obserwacje projektu OGLE. Obserwacje te prowadzone były kamerą CCD na teleskopie Swope w Obserwatorium Las Campanas (Chile). Pierwszym znaczącym odkryciem projektu OGLE było zaobserwowanie zjawiska mikrosoczewkowania grawitacyjnego. Od 1996 grupa OGLE obserwuje Teleskopem Warszawskim o średnicy 1,3 m, który zlokalizowany jest w Las Campanas i jest dedykowany do obserwacji tego projektu. Udalski zbudował trzy kamery CCD (w 1997, 2001 i 2010), z których każda była większa od poprzedniej^[12]^[13].

Instrumentarium

Obserwatorium posiada dwa teleskopy:

60 cm – w Warszawskim Obserwatorium Północnym w Ostrowiku pod Otwockiem,
1,3 m – w Warszawskim Obserwatorium Południowym w Las Campanas w Chile.

Głównymi projektami obserwacyjnymi prowadzonymi w OA UW są:

OGLE (The Optical Gravitational Lensing Experiment) pod kierunkiem Andrzeja Udalskiego,
ASAS (All Sky Automated Survey) pod kierunkiem Grzegorza Pojmańskiego.

Struktura organizacyjna

Katedra Astrofizyki Obserwacyjnej
Katedra Astrofizyki Teoretycznej (powstała w 2021 z połączenia Zakładu Astronomii Pozagalaktycznej i Zakładu Astrofizyki Teoretycznej)^[14]
Pracownia Instrumentalno-Dydaktyczna w Ostrowiku

Dyrektorzy obserwatorium

Franciszek Armiński
Jan Baranowski
Iwan Wostokow
Aleksandr Krasnow
Siergiej Czornyj
Jan Marian Krassowski
Felicjan Kempiński
Michał Kamieński (od kwietnia 1942 zarządcą komisarycznym był Kurt Walter)
Jan Gadomski (kurator: Kazimierz Kuratowski)
Włodzimierz Zonn (zastępca: Stefan Piotrowski)
Stefan Piotrowski
Kazimierz Stępień (zastępcy: Marcin Kubiak i Michał Różyczka)
Marcin Kubiak (zastępcy: Andrzej Kruszewski i Michał Różyczka, a później Andrzej Udalski i Michał Jaroszyński)
Andrzej Udalski (zastępcy: Michał Szymański i Michał Jaroszyński)
Michał Szymański (zastępcy: Tomasz Bulik i Marcin Kiraga)

Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
Widok od strony parku
Budynek teleskopu 0,6 m w Obserwatorium Północnym
Teleskop 0,6 m w Obserwatorium Północnym
Warszawskie Obserwatorium Południowe
Wnętrze kopuły teleskopu Warszawskiego 1,3 m w Obserwatorium Południowym

Przypisy

↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 25. [dostęp 2022-10-15].
↑ ^a ^b Rafał Bielski, Jakub Jastrzębski: Utracone miasto. Warszawa wczoraj i dziś. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2016, s. 86. ISBN 978-83-63842-27-7.
↑ Stulecie Obserwatorium Warszawskiego, Urania Nr. 6, Warszawa 1925 s. 26-27
↑ EugeniuszE. Rybka EugeniuszE., PrzemysławP. Rybka PrzemysławP., Histroria astronomii w Polsce. Tom II, 1983, s. 164, ISBN 83-04-01478-5 .
↑ Jarosław Włodarczyk, Astronomia, [w:] Andrzej Kajetan Wróblewski (red.), Nauki ścisłe i przyrodnicze na Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 38, ISBN 978-83-235-1791-7, OCLC 951417350
↑ JerzyJ. Kreiner JerzyJ., Dzieje Obserwatorium Meteorologiczno-Astronomicznego na Popie Iwanie, „Urania”, 60 (4), 1 kwietnia 1989, s. 98-108, ISSN 0042-0794 .
↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 207.
↑ MartaM. Kicińska-Habior MartaM., Andrzej KajetanA.K. Wróblewski Andrzej KajetanA.K., 75 lat fizyki na Hożej: praca zbiorowa, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1996, s. 157 i 189, ISBN 83-905334-0-5, OCLC 750888727 .
↑ Obserwatorium warszawskie - Astronomia niepodległa #3. [dostęp 2022-09-18].
↑ Historia,Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, Warszawa, www.camk.edu.pl [dostęp 2022-09-28] .
↑ AndrzejA. Udalski AndrzejA., Pierwsze w Polsce obserwacje CCD, w Ostrowiku..., „Postępy Astronomii” (4), 1991, s. 180-181, ISSN 0032-5414 .
↑ General Description of OGLE, ogle.astrouw.edu.pl [dostęp 2022-12-04] (ang.).
↑ 1.3 m Warsaw University Telescope Las Campanas Observatory, Chile, ogle.astrouw.edu.pl [dostęp 2022-12-04] (ang.).
↑ Katedra Astrofizyki Teoretycznej – Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego [dostęp 2022-10-16] (pol.).

Linki zewnętrzne

[1] Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2022 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 25. [dostęp 2022-10-15].

[Bielski86-2] Rafał Bielski, Jakub Jastrzębski: Utracone miasto. Warszawa wczoraj i dziś. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2016, s. 86. ISBN 978-83-63842-27-7.

[3] Stulecie Obserwatorium Warszawskiego, Urania Nr. 6, Warszawa 1925 s. 26-27

[4] EugeniuszE. Rybka EugeniuszE., PrzemysławP. Rybka PrzemysławP., Histroria astronomii w Polsce. Tom II, 1983, s. 164, ISBN 83-04-01478-5 .

[5] Jarosław Włodarczyk, Astronomia, [w:] Andrzej Kajetan Wróblewski (red.), Nauki ścisłe i przyrodnicze na Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, s. 38, ISBN 978-83-235-1791-7, OCLC 951417350

[6] JerzyJ. Kreiner JerzyJ., Dzieje Obserwatorium Meteorologiczno-Astronomicznego na Popie Iwanie, „Urania”, 60 (4), 1 kwietnia 1989, s. 98-108, ISSN 0042-0794 .

[7] Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 207.

[8] MartaM. Kicińska-Habior MartaM., Andrzej KajetanA.K. Wróblewski Andrzej KajetanA.K., 75 lat fizyki na Hożej: praca zbiorowa, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1996, s. 157 i 189, ISBN 83-905334-0-5, OCLC 750888727 .

[9] Obserwatorium warszawskie - Astronomia niepodległa #3. [dostęp 2022-09-18].

[10] Historia,Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, Warszawa, www.camk.edu.pl [dostęp 2022-09-28] .

[11] AndrzejA. Udalski AndrzejA., Pierwsze w Polsce obserwacje CCD, w Ostrowiku..., „Postępy Astronomii” (4), 1991, s. 180-181, ISSN 0032-5414 .

[12] General Description of OGLE, ogle.astrouw.edu.pl [dostęp 2022-12-04] (ang.).

[13] 1.3 m Warsaw University Telescope Las Campanas Observatory, Chile, ogle.astrouw.edu.pl [dostęp 2022-12-04] (ang.).

[14] Katedra Astrofizyki Teoretycznej – Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego [dostęp 2022-10-16] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne