Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej

Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej
obszar chronionego krajobrazu
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Mezoregion	Kotlina Toruńska
Data utworzenia	1991
Akt prawny	Rozporządzenie nr 9/1991 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 czerwca 1991 r.
Powierzchnia	28 100 ha
Obszary chronione	1 rezerwat przyrody
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej
Położenie na mapie Polski Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej
53°01′N 18°13′E/53,016667 18,216667

Bór świeży w Puszczy Bydgoskiej

Zrąb na zboczu wydmy

Niewielki wał wydmowy na łące w Puszczy Bydgoskiej

Krajobraz w Puszczy

Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej – obszar chronionego krajobrazu położony w środkowej części województwa kujawsko-pomorskiego.

Obszar został utworzony na mocy Rozporządzenia Nr 9/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 czerwca 1991 roku^[1]. Zajmuje powierzchnię 281 km^2[1][2].

Lokalizacja

Obszar stanowi fragment Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, na terenie mezoregionu Kotlina Toruńska (315.35) i mikroregionu Wydmy Puszczy Bydgoskiej (315.354). Znajduje się na południe od Bydgoszczy, wkraczając na terytorium miasta w okolicy lasów położonych na południe od Zakładów Chemicznych „Zachem” i Bydgoskiego Parku Przemysłowego oraz ciągnie się w kierunku wschodnim obejmując większość obszaru Puszczy Bydgoskiej. Na wschodzie graniczy z Obszarem Chronionego Krajobrazu Wydmowy na południe od Torunia, zaś na południowym zachodzie z Obszarem Chronionego Krajobrazu Łąk Nadnoteckich.

Obszar znajduje się na terenie gmin: Bydgoszcz, Białe Błota, Nowa Wieś Wielka, Rojewo, Solec Kujawski i Gniewkowo^[2].

Charakterystyka

Obszar składa się z dwóch jednostek:

• części zachodniej: 246 km²,
• części wschodniej: 35 km².

Podobszar zachodni obejmuje podstawowy fragment Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej w granicach dawnego województwa bydgoskiego. Na jego powierzchnię składają się:

• lasy: 231,5 km² (94% obszaru),
• wody (głównie Jezioro Jezuickie): 1,50 km²,
• tereny pozostałe, przeważnie rolne: 13 km².

Podobszar wschodni obejmuje natomiast obszar położony w okolicach Gniewkowa i Suchatówki.

Obszar Chronionego Krajobrazu pokrywają zwarte kompleksy borów świeżych (z dominującą sosną) oraz jedne z największych w Polsce pola wydmowe. Urozmaiceniem krajobrazu są liczne topole, z których wiele ustanowiono pomnikami przyrody^[3].

Stanowi on strefę masowego wypoczynku mieszkańców Bydgoszczy, Solca Kujawskiego i innych pobliskich miejscowości.

Pola wydmowe

W granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu znajduje się jeden z największych kompleksów wydm śródlądowych występujących w Polsce (obok wydm Puszczy Kampinoskiej, Międzyrzecza Warty i Noteci, wydm Dolnego Śląska, południowej Wielkopolski i Równiny Biłgorajskiej)^[4].

Wydmy powstały z piasków akumulacji rzecznej, naniesionych przez wody roztopowe lodowca płynące Pradoliną Toruńsko-Eberswaldzką. Przeważają wydmy paraboliczne zwrócone ramionami w kierunku zachodnim, gdyż wiatry z tego sektora przeważały w głównych okresach wydmotwórczych. Rzadziej są to wały wydmowe, o dłuższej osi położonej na kierunku zachód-wschód lub nieregularne pagórki. W większości formy wydmowe nie są w pełni wykształcone, często łączą się tworząc system wyniesień różnego kształtu^[4].

Wydmy osiągają wysokość bezwzględną 104 m n.p.m., przy przeciętnym wyniesieniu terasy 69-71 m n.p.m. Średnia ich wysokość względna wynosi 10-25 m, a długość ok. 1700 m, osiągając maksymalne wartości rzędu 5200 m. Nachylenie zboczy dowietrznych w strefie czoła wydm parabolicznych wynosi przeciętnie 10-13°, a zboczy odwietrznych 19-22°. Wartości te są nieco inne w przypadku ramion wydm. Obszary międzywydmowe nie tworzą typowych niecek deflacyjnych, są natomiast często podmokłe i zatorfione z niewielkiej miąższości materiałem organicznym (0,5-1,0 m). Na niewielkiej powierzchni przekształcenia eoliczne są słabsze i nie utworzyły się tam wydmy (np. okolice Wypalenisk, Trzcińca). Kompleks wydm prawie w całości zalesiony jest borami sosnowymi (siedlisko boru świeżego)^[4].

Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej znajduje się w strefie oddziaływań emisji przemysłowych i energetycznych ze strony Bydgoszczy i Torunia (tlenki siarki, azotu, pyły). W związku z tym część drzewostanów zaliczana jest do uszkodzonych pod wpływem tych emisji w stopniu średnim i słabym. Oznacza, to w pierwszym przypadku uszkodzenie aparatu asymilacyjnego drzew od 26% do 60%, a w drugim od 11% do 25%^[4].

Rezerwaty przyrody

• Łażyn – ochrona 180-letniego boru sosnowego, reprezentatywnego dla Puszczy Bydgoskiej;
• Piecki Jezuickie – projektowany rezerwat częściowy, chroniący torfowisko i bór bagienny z gatunkami rzadkich roślin chronionych.

Ograniczenia środowiskowe

Na Obszarze Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej zakazane jest naruszanie stateczności wydm i pól wydmowych. Ze względu na glebo- i wodochronny charakter lasów – niektóre fragmenty kompleksów leśnych nie są wskazane do zrębów całkowitych. Poza tym obowiązują na tym obszarze zakazy dotyczące obszarów chronionego krajobrazu zawarte w ustawie o ochronie przyrody^[5].

Zobacz też

• Puszcza Bydgoska
• Obszary chronionego krajobrazu w Polsce
• Ochrona przyrody w Bydgoszczy
• Parki i tereny leśne w Bydgoszczy

Przypisy

Bibliografia

• Marcysiak Katarzyna: Ochrona przyrody – Bydgoszcz i okolice. [w.] Banaszak Józef red.: Przyroda Bydgoszczy. Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004. ​ISBN 83-7096-531-8​