Obuwik ostrogowy

Obuwik ostrogowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządszparagowce
Rodzinastorczykowate
Rodzajobuwik
Gatunekobuwik ostrogowy
Nazwa systematyczna
Cypripedium plectrochilum Franch.
Bull. Soc. Bot. France 32: 27 1885[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 VU pl.svg

Obuwik ostrogowy[5] (Cypripedium plectrochilum Franch.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w naturze głównie w Chinach (prowincje Hubei, Syczuan, Junnan oraz Tybet), poza tym w Mjanmnie. Zasiedla lasy i ich obrzeża, zarośla, miejsca skaliste i trawiaste na rzędnych od 2000 do 3600 m n.p.m.[6] Roślina poza tym uprawiana jako ozdobna, także w Polsce[5].

Morfologia

Pokrój
Roślina z tęgim, choć krótkim kłączem, z którego wyrasta prosto wzniesiona, owłosiona łodyga, osiągająca wysokość do 30 cm[6].
Liście
U nasady łodygi kilka pochew, a wyżej nich najczęściej trzy, rzadko dwa lub cztery siedzące liście asymilacyjne. Liście te są eliptyczne do lancetowatych, o długości 4,5 do 6 cm i szerokości 1 do 3,5 cm. Z wierzchu są nagie, od spodu owłosione na nerwach. Wierzchołek liścia zaostrzony[6].
Kwiaty
Stosunkowo niewielkie, pojedyncze, osadzone na owłosionej szypułce. Kwiat wsparty jest błoniastą, lancetowatą i zaostrzoną przysadką o długości do 3 cm i szerokości 7–8 mm, na brzegach orzęsioną. Listki okwiatu, z wyjątkiem białej warżki, są czekoladowe lub czekoladowozielone, na brzegach zwykle biało obrzeżone. Warżka podobnie jak także biały prętosłup bywa różowo nabiegła. Listki okwiatu wolne, równowąsko-lancetowate, z wyjątkiem górnego, jajowatego płatka. Osiągają ok. 2 cm długości i do 2–3 mm szerokości (tylko górny do 8 mm). Warżka silnie wydęta, o długości do 2,4 cm i szerokości ok. 1 cm, omszona w gardzieli i wewnątrz. Prętosłup jajowaty lub nieco czworoboczny, do 6 mm długości[6].
Owoc
Wąsko elipsoidalna, kanciasta torebka o długości do 2 cm i szerokości do 6 mm, na kantach nieco owłosiona[6].

Biologia i ekologia

Gatunek występuje w różnych zbiorowiskach roślinnych, zawsze jednak na glebach żyznych, próchnicznych, wilgotnych i przepuszczalnych, często na terenach skalistych. Rośnie w miejscach nasłonecznionych lub w półcieniu[4]. Kwitnie od kwietnia do czerwca, owocuje w lipcu[6].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek w czerwonej liście gatunków zagrożonych według IUCN ma status narażonego (VU). Roślina ta występuje na ograniczonym geograficznie obszarze, zwykle w postaci bardzo nielicznych osobników, wyjątkowo liczniej. Jest wrażliwa na zmiany w siedlisku, zagrażają jej wylesienia, erozja gleb, intensywna penetracja i wydeptywanie (w tym rozwój turystyki), także pozyskiwanie z natury do uprawy w ogrodach. Gatunek ujęty jest w załączniku II Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES)[4].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-28] (ang.).
  3. ↑ Cypripedium plectrochilum Franch.. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-28].
  4. ↑ a b c H. Rankou, Cypripedium plectrochilum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2019-01-28] (ang.).
  5. ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 65. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. ↑ a b c d e f Cypripedium plectrochilum Franchet. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-28].

Media użyte na tej stronie