Obwód smoleński

Obwód smoleński
Смоленская область
obwód
Ilustracja
Widok ogólny krajobrazu
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Rosja

Siedziba

Smoleńsk

Kod ISO 3166-2

RU-SMO

Gubernator

Aleksiej Ostrowskij

Powierzchnia

49 779 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


921 127[1]

• gęstość

18,51 os./km²[2]

Położenie na mapie Rosji
Położenie na mapie
Portal Rosja

Obwód smoleński (ros. Смоленская область) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej.

Geografia

Położenie i powierzchnia

Obwód leży w zachodniej części Rosji, przy granicy z Białorusią. Obwód graniczy z następującymi obwodami: na północnym zachodzie z obwodem pskowskim, na północy z obwodem twerskim, na północnym wschodzie z obwodem moskiewskim, na wschodzie z obwodem kałuskim, a na południu – z obwodem briańskim. Na zachodzie, po stronie białoruskiej do obwodu smoleńskiego przylegają: obwód mohylewski i obwód witebski.

Obwód smoleński zajmuje obszar 49 786 km².

Strefa czasowa

Obwód smoleński należał do moskiewskiej strefy czasowej (MSK): do 25 października 2014 UTC+04:00 przez cały rok, od 26 października 2014 należy przez cały rok do strefy UTC+03:00. Jeszcze wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+03:00, a czas letni – UTC+04:00.

Rzeźba terenu

Większa część obszaru obwodu smoleńskiego znajduje się na niezbyt wysokim terenie wyżynnym, na Grzędzie Smoleńsko-Moskiewskiej, stanowiącej zachodni kraniec Niziny Wschodnioeuropejskiej. Najwyższy punkt regionu znajduje się na wysokości 319 m n.p.m., zaś przeciętna wysokość bezwzględna w regionie to 220 m. Powierzchnia obwodu ma charakter pofałdowany i pagórkowaty; odznaczają się w niej głęboko wcięte doliny rzeczne. Miejscami na terenie obwodu występują niewielkie obszary nizinne, mające charakter lokalny (Nizina Wazuska, Wierchniednieprowska, Bieriezińska).

Hydrografia

(c) Sergiy Klymenko, CC BY-SA 3.0

Około 60% powierzchni obwodu należy do zlewiska Dniepru, 25% – do zlewiska Wołgi, a 15% – do zlewiska Dwiny Główną rzeką regionu jest Dniepr, ponadto innymi dużymi rzekami są jego dopływy: Soż, Desna, Wop, Wiaźma i in. Ponadto dość dużymi rzekami są dopływy Wołgi: Wazuza i Ugra.

Na obszarze obwodu nie ma wielkich jezior. Zbiorniki wodne znajdują się głównie w północno-zachodniej części regionu i są pochodzenia lodowcowego (znajduje się tam ok. 50 takich jezior).

Klimat

Na obszarze obwodu panuje klimat umiarkowany ciepły typu kontynentalnego. Charakteryzuje się on dość chłodną zimą i ciepłym latem. Średnia temperatura stycznia to −8,5 ÷ −9 °C, a lipca +17 ÷ +18 °C.

W rejonie występuje ok. 600 mm opadów (zależnie od rejonu: od 530 do 650 mm), głównie w postaci deszczu, których maksimum przypada na okres letni (czerwiec – lipiec).

Okres wegetacyjny trwa średnio ok. 180 dni.

Świat roślinny

Dzik – typowy mieszkaniec lasów obwodu

Pierwotną roślinność obwodu stanowią lasy mieszane, złożone m.in. z dębów, buków, sosen, świerków, brzóz. Obecnie zajmują one ok. 40% powierzchni regionu.

Na terenie obwodu znajduje się park narodowy Pojezierze Smoleńskie, obejmujący obszar 146,2 tys. hektarów.

Świat zwierzęcy

Zwierzyna żyjąca w regionie to przedstawiciele typowej dla lasów mieszanych fauny: zające szaraki, lisy, jelenie, wilki, dziki i kuny. Spotyka się także niedźwiedzie, łasice, gronostaje i rysie. Żyją tutaj także gatunki przybyłe z terenów położonych bardziej na północ, m.in. łosie i zające bielaki.
Z ptaków spotkać można m.in. dzięcioły, sowy, drozdy, głuszce i gile.

W sumie na terenie obwodu występuje 55 gatunków ssaków, ok. 260 gatunków ptaków i ryb (m.in. okonie, sandacze, leszcze, szczupaki i miętus pospolity).

Historia ziemi smoleńskiej

Król Polski Władysław IV Waza w okolicach Smoleńska (obraz Jana Matejki)

Miasto Smoleńsk powstało na ziemiach Krywiczów, zaś pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 863. W 882 miasto włączono do Rusi Kijowskiej. Po jej rozpadzie, w XII wieku powstało Wielkie Księstwo Smoleńskie, które w momencie swego największego rozwoju terytorialnego władało na obszarze odpowiadającym mniej-więcej terytorium dzisiejszego obwodu.

Od połowy XIII w. rozpoczął się upadek tego państwa, a od 1404 wchodziło ono w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego[3]. W 1514 Smoleńsk, a następnie inne ziemie dawnego księstwa weszły w skład Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. W 1610 Polacy pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego stoczyli tu zwycięskie bitwy, m.in. pod Carowym Zajmiszczem i pod Kłuszynem.

Ponownie miasto i część dzisiejszego obwodu zostały włączone do I Rzeczypospolitej w 1618, na mocy rozejmu w Dywilinie. Stan taki trwał do 1654 (formalnie od 1667 – rozejm andruszowski, podpisany w tutejszej wsi Andruszowo), kiedy to miasto i okolice zaanektowała Rosja[4]

W 1708 z terenów zbliżonych do dzisiejszego obwodu utworzono gubernię smoleńską.

W okresie najazdu Napoleona Bonaparte na Rosję na ziemiach obwodu miała miejsce duża bitwa, znana jako bitwa pod Smoleńskiem. W jej wyniku zginęło 20 tys. żołnierzy, nie całkiem pokonani Rosjanie wycofali się, a Francuzi zajęli miasto.

Na przełomie XIX i XX w. (do rewolucji październikowej) znajdowały się tu polskie posiadłości Lednickich (Borek) i Koźlińskich (Gniezdowo i Katyń).

Po rewolucji październikowej w 1929 powstał w ramach Rosyjskiej FSRR obwód zachodni, obejmujący tereny znacznie większe niż dzisiejszy obwód. Po jego podziale, 27 września 1937 utworzono obwód smoleński.

W czasie II wojny światowej w 1940 w tutejszej wsi Katyń Sowieci przeprowadzili tu zbrodnię katyńską. Od lipca 1941 do sierpnia/września 1943 teren obwodu okupowany był przez Niemców. Obszar poniósł wtedy duże straty ludnościowe i gospodarcze.

W 2010 miejsce katastrofy polskiego Tu-154.

Ludność

W obwodzie mieszka 921 127 ludzi, 663 281 żyje w miastach, 257 846 na terenach wiejskich (2021)[1].

W 2006 obwód był zamieszkany przez 1005,9 tys. osób. Gęstość zaludnienia wynosi średnio 20,2 os./km², zaś poziom urbanizacji sięga 71%. Około 1/3 populacji zamieszkuje w stolicy obwodu – Smoleńsku.

Liczba mieszkańców obwodu, podobnie jak liczba mieszkańców całej Rosji, systematycznie spada. W 2005 żyło tutaj 1 019 000 osób (szacunkowo), podczas gdy jeszcze w 2002 – 1 049 574 (dane spisowe), a w 1989 1 158 299 (dane spisowe).

Narodowości

Stary polski cmentarz katolicki w Smoleńsku, w tle kościół Niepokalanego Poczęcia NMP

Narodowy skład populacji:
(wymieniono tylko narody liczące powyżej tysiąca przedstawicieli; dane według wyników spisu powszechnego z 2002)

NaródLiczebność
(w tys.)
Rosjanie980,1
Ukraińcy17,4
Białorusini16,2
Ormianie3,9
Cyganie3,0
Tatarzy2,4
Azerowie2,4
Żydzi1,4
Niemcy1,1

Miasta

Bastion królewski Zygmunta III Wazy w Smoleńsku. Smoleńsk był najbardziej na wschód położonym miastem wojewódzkim I Rzeczypospolitej
Rosław był lokowany na magdeburskim prawie miejskim za panowania Wazów w czasach przynależności do Rzeczypospolitej
Jarcewo jest jednym z młodszych miast obwodu po otrzymaniu praw miejskich w międzywojniu

Na terenie obwodu smoleńskiego znajduje się 15 miast i 12 osiedli typu miejskiego

NazwaNazwa rosyjskaLiczba
mieszkańców
(2006)
Chosławicze1)Хиславичи4 495
Chołm-Żyrkowskij1)Холм-Жирковский3 675
DiemidowДемидов8 266
DiesnogorskДесногорск31 919
DorohobużДорогобуж11 706
DuchowszczinaДуховщина4 389
GagarinГагарин27 406
Gołynki1)Голынки3 852
Izdieszkowo1)Издешково1 905
JarcewoЯрцево50 748
JelniaЕльня10 154
Kardymowo1)Кардымово4 981
Krasny1)Красный4 610
Monastyrszczina1)Монастырщина4 232
Oziornyj1)Озёрный6 211
PoczynokПочинок9 337
Prżewalskoje1)Пржевальское2 021
RosławРославль55 894
RudniaРудня9 697
SafonowoСафоново46 045
Szumiaczi1)Шумячи4 570
SmoleńskСмоленск317 915
SyczowkaСычёвка8 112
Ugra1)Угра4 716
WieliżВелиж7 807
Wierchniednieprowskij1)Верхнеднепровский13 832
WiaźmaВязьма55 950

1) osiedle typu miejskiego

Podział administracyjny

podział administracyjny obwodu
Gmach administracji obwodowej w Smoleńsku

Obwód smoleński podzielony jest na 24 rejony. Dwa miasta: stolica regionu – Smoleńsk oraz Diesnogorsk nie wchodzą w skład żadnego rejonu i stanowią miasta wydzielone na prawach rejonu.

Rejony

Gospodarka

Przemysł

Na terenie obwodu istnieje rozwinięty przemysł. Najważniejszymi jego gałęziami są budowa maszyn i obróbka metali, które obejmują m.in. wytwórstwo urządzeń i maszyn elektrycznych i elektronicznych, produkcję pojazdów itd. Rozwinięty jest także przemysł chemiczny i petrochemiczny (produkcja nawozów sztucznych i mas plastycznych) oraz spożywczy: mleczarski, olejowy i przetwórstwa owocowo-warzywnego. Istotne znaczenie ma też przemysł lekki – lniany i bawełniarski, a także produkcja dzianin oraz szwalnictwo i obuwnictwo. Duże znaczenie ma przemysł związany z szeroko rozumianą elektroenergetyką, obejmującą też wydobycie węgla i torfu, a także eksploatacja lasów i powiązane z nią gałęzie gospodarki: przemysł celulozowo-papierniczy i meblowy.

Rolnictwo

Ważną gałęzią gospodarki w obwodzie jest rolnictwo. W uprawie przeważają zboża, ziemniaki, warzywa oraz rośliny pastewne. Istotne znaczenie ma także uprawa lnu. Korzystny klimat pozwala na rozwój produkcji owoców. Chów i hodowla zwierząt obejmuje zwłaszcza bydło (o profilu mleczno-mięsnym) i świnie, a także drobiu. Ponadto w rejonie istnieje chów koni. Spore znaczenie ma pszczelarstwo.

Bogactwa naturalne

Na terenie obwodu występują złoża węgla brunatnego (szacunkowe zasoby – 1,5 mld ton) i torfu (ok. 450 mln ton). Istnieją także złoża margla, fosforytów, a także surowców używanych w budownictwie: piasków, wapieni, dolomitów i glin. Występują tutaj także źródła wód mineralnych (siarkowo-wapniowo-magnezowych). W miejscowych jeziorach znajdują się zasoby sapropelu szacowane na 150 mln m³.

Tablice rejestracyjne

Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie smoleńskim mają oznaczenie 67 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

Galeria zdjęć

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Nasielenije riegionow Rossii 2021: czislennostʹ, krupnyje riegiony Rossii i fied. okruga spisok23.03.2021. [w:] Sajt o stranach, gorodach, statistikie nasielenija i pr. [on-line]. www.statdata.ru, 2021-03-23. [dostęp 2021-05-09]. (ros.).
  2. Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [dostęp 2021-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-04].
  3. Согласно статье «Смоленская земля» в Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона.
  4. Согласно статье «Смоленская губерния» в Энциклопедическом словаре Брокгауза и Ефрона.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Sus scrofa ies.jpg
Autor: Frank Vincentz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Saugatter im Gevelsberger Stadtwald, Brinkstraße in Gevelsberg
Королевский бастион - Вид с другого берега.JPG
Autor: Сергей Семёнов (User:Stauffenberg), Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Katyniu.JPG
Autor: Happa, Licencja: CC BY 3.0
Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Katyniu oraz wejście (po lewej) do kompleksu upamiętniającego ofiary zbrodni katyńskiej
Coat of Arms of Smolensk oblast.png
Smolensk oblast, coat of arms
Камень Андрусово.jpg
Autor: Asvard, Licencja: CC BY-SA 4.0
Памятник, установленный в честь Андрусовского перемирия
Smolensk Station.jpg
Autor: User:Markv, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Train station in Smolensk, Russia
Smolensk NPP 2013-05-07.jpg
Autor: SoftED, Licencja: CC BY 3.0
Smolensk NPP, Russia
Здание дома советов Смоленск 2.JPG
Autor: Ajstalker, Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Matejko King Wladyslaw IV Near Smolensk.jpg
King Władysław IV Near Smoleńsk, (1892)
(King Władysław IV on Horseback Near Smoleńsk after Seizing the Fortress)
Спасо преображенский собор.JPG
Autor: Tohanet, Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Smolensk Catholic church. View from the Polish cemetery 3.JPG
Autor: Сергей Семёнов (User:Stauffenberg), Licencja: CC BY-SA 3.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Vazma-DSC 0669.JPG
Autor: Burov.yl, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Теремок построенный по проекту С. В. Малютина в 1901 году.jpg
Autor: Belliy, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Smolensk admin divisions.png
Map of the administrative divisions of Smolensk oblast in Russia. Created by Rarelibra 20:34, 29 March 2007 (UTC) for public domain use, using MapInfo Professional v8.5 and various mapping resources.
Dnipro Khortytsya.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Yakudza (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY 2.5
Dnieper as it's seen from Khortytsya
Дом жилой улица Ленинская, 2.jpg
Autor: Николай Смолянкин, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Крепостные стены и башни.jpg
Autor: Николай Смолянкин, Licencja: CC BY-SA 4.0
To fotografia pomnika kulturowego dziedzictwa w Rosji; numer:
Map of Russia - Smolensk Oblast (2008-03).svg
Autor: Marmelad, Licencja: CC BY-SA 2.5
Autogenerated image to indicate Russian subjects as of 2008-03. Subject as indicated by filename.
Шелеговка..JPG
Autor: Vimpel, Licencja: CC BY-SA 3.0
Деревня Шелеговка. Смоленская область. Россия.