Obwód swierdłowski

Obwód swierdłowski

Свердловская область

obwód
Zbiornik Wołczyński
Herb Flaga
Państwo	Rosja
Siedziba	Jekaterynburg
Kod ISO 3166-2	RU-SVE
Gubernator	Jewgienij Kujwaszew
Powierzchnia	194 226 km²[1]
Populacja (2021) • liczba ludności	4 291 886[2]
• gęstość	22,09 os./km²
Położenie na mapie Rosji
Portal Rosja

Krajobraz obwodu

(c) Чернышёв Егор Евгеньевич z rosyjskiej Wikipedii, CC BY-SA 2.5

Leśny krajobraz regionu

Diagram pokazujący klimat regionu na przykładzie wysokości temperatur i wielkości opadów w stolicy obwodu – Jekaterynburgu

Jezioro Tawatuj

Rzeka Tura

Obwód swierdłowski (ros. Свердловская область) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej. Jego nazwa pochodzi od byłej nazwy stolicy obwodu, Jekaterynburga (do 1991 – Swierdłowsk).

Geografia

Położenie i powierzchnia

Obwód swierdłowski leży na dwóch kontynentach: w Europie i w Azji. Region zajmuje południową część pasma Uralu, a także przyległe do gór zachodnie fragmenty Niziny Zachodniosyberyjskiej. Region zajmuje powierzchnię 194 226 km²^[1] (tj. ok. 1,2% terytorium całej Federacji Rosyjskiej).

Większość terenu obwodu stanowią niewysokie góry i wyżyny – znaczna część obwodu leży na wysokości 300–500 m n.p.m. Najwyższy punkt – szczyt Konżakowskij Kameń (na Uralu Północnym) wznosi się na wysokość 1569 m.

Region graniczy z:

• Krajem Permskim
• Republiką Komi
• Chanty-Mansyjskim Okręgiem Autonomicznym – Jugrą
• Obwodem tiumeńskim
• Obwodem kurgańskim
• Obwodem czelabińskim
• Republiką Baszkirii

Strefa czasowa

Obwód swierdłowski należy do jekaterynburskiej strefy czasowej (YEKT): do 25 października 2014 UTC+06:00 przez cały rok, od 26 października 2014 UTC+05:00 przez cały rok.

Jeszcze wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+05:00, a czas letni – UTC+06:00.

Klimat

Na terytorium obwodu panuje klimat umiarkowany typu kontynentalnego. Charakteryzuje się on dużymi różnicami temperatur w ciągu roku – chłodnymi zimami i ciepłymi latami. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi (zależnie od regionu) od −16 °C do −20 °C, a lipca – od +16 °C do +19 °C.

Na terenie obwodu corocznie notuje się ok. 500 mm opadów, głównie w formie deszczu. Występują one głównie w ciepłej połowie roku, zaś maksimum przypada na lipiec.

Hydrologia

W regionie znajduje się dość duża ilość cieków wodnych, jednak z powodu położenia tego terytorium na obszarze górskim, będącym działem wód większość miejscowych rzek i strumieni ma niewielkie rozmiary. Znajduje się tutaj także pewna liczba – zwykle niewielkich – jezior.

Główne rzeki regionu:

• Tawda
• Tura
• Czusowaja
• Ufa

Fauna i flora

Pierwotną roślinność obwodu swierdłowskiego stanowią lasy iglaste i mieszane. W lasach tych żyją m.in. – ze ssaków: kuny, norki, wiewiórki, lisy, zające, jelenie, liczne gryzonie itd., z ptaków – np. dzięcioły, gile, jarząbki itp. W zbiornikach wodnych żyje wiele gatunków ryb.

W południowo-wschodniej części obwodu znajduje się Park Narodowy „Pripyszminskije bory”^[3], w północno-zachodniej Rezerwat przyrody „Dienieżkin Kamień”^[4], a w południowo-zachodniej Wisimski Rezerwat Biosfery^[5].

Ludność

Na terenie obwodu swierdłowskiego mieszka 4 399 700 osób (2007). Liczba ta w ostatnich latach spada – jeszcze w 2002 populacja regionu wynosiła 4 486 214 osób. Niemal 88% ludności (3 943 529 osób w 2002) zamieszkuje w miastach, a 12% (542 685 osób; 2002) – na wsiach. Około 30% całej populacji obwodu zamieszkuje w jego stolicy – Jekaterynburgu (będącym 5. pod względem liczby mieszkańców miastem Rosji).

Gęstość zaludnienia w regionie wynosi 22,6 os./km².

Rosjanie stanowią ok. 90% populacji.

Wyznania

Zdecydowana większość ludności wyznaje prawosławie. Po okresie ateizacji w czasach ZSRR pozostała także duża liczba niewierzących. W regionie istnieje niespełna 5% mniejszość muzułmańska (złożona głównie z Tatarów), ponadto żyją tutaj niewielkie grupy wyznawców innych religii, m.in. katolików, a także wyznawców nowych wyznań religijnych, wywodzących się z tradycji protestanckiej.

Zdjęcia miast obwodu
Cerkiew w Ałapajewsku
(c) I, Kostya Wiki, CC BY-SA 2.5 Kościół protestancki w Krasnoturińsku
Teatr w Niżnym Tagile
Meczet w Wielkiej Pyszmie
Prawosławna katedra pw. Świętej Trójcy w Wierchoturiu
Zarieczny – fragment miasta
Jekaterynburg – fragment miasta
(c) Fred, CC-BY-SA-3.0 Jeden z budynków Jekaterynburga (kino Salut)
(c) I, Kostya Wiki, CC BY-SA 2.5 Dworzec kolejowy w Krasnoturińsku
(c) I, Kostya Wiki, CC BY-SA 2.5 Dom kultury w Krasnoturińsku

Narodowości

Na terenie obwodu żyją przedstawiciele 148 narodowości. Najliczniejsi są^[6]:

Wymieniono tylko grupy liczące powyżej tysiąca osób

Miasta i osiedla typu miejskiego

Na terenie obwodu swierdłowskiego znajduje się 47 miast oraz 99 osiedli typu miejskiego, a także 1886 większych i mniejszych wsi.

Największe miasta i osiedla typu miejskiego:
(powyżej 15 tys. mieszkańców; stan na 1 stycznia 2006)

1) dane zaokrąglone; 1 stycznia 2007
2) osiedle typu miejskiego

Władza i administracja

Obwód swierdłowski, podobnie jak inne części Federacji Rosyjskiej, posiada dość duży zakres autonomii w sprawach lokalnych. Kwestie lokalnego ustroju reguluje Statut obwodu swierdłowskiego z 1994.

Budynek lokalnego parlamentu

Według postanowień tego aktu prawnego władza prawodawcza w regionie należy do dwuizbowego parlamentu, złożonego z lokalnej Dumy oraz Izby Reprezentantów. Wyższa izba parlamentu – Izba Reprezentantów składa się z 21 posłów, wybieranych w jednomandatowych okręgach, zaś Duma – z 28 posłów, wybieranych z jednego okręgu obejmującego cały region, z list partyjnych. Kadencja obu izb trwa 4 lata, przy czym co 2 lata odbywają się wybory, w których wymieniana jest połowa składu Dumy.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, składający się z ministerstw, departamentów i urzędów. Na czele rządu stoi gubernator, będący zarazem szefem obwodu. Obecnie (od 1995) funkcję tę sprawuje Eduard Rossiel z partii Jedna Rosja.

Podział administracyjny obwodu swierdłowskiego

Podział administracyjny

Pod względem podziału administracyjnego obwód swierdłowski ma skomplikowaną strukturą. Cały region dzieli się na 5 okręgów administracyjnych (ros. управленческий округ): wschodni, zachodni, północny, południowy i gornozawodzki. Stolica obwodu – miasto Jekaterynburg nie wchodzi w skład żadnego z nich i w tym zakresie stanowi odrębną jednostkę. Okręgi administracyjne dzielą się z kolei na rejony, przy czym największe miasta nie wchodzą w skład tego podziału i stanowią okręgi miejskie (bezpośrednio w składzie okręgu administracyjnego); okręgami miejskimi (jednak o innym statusie) są także miasta (lub osiedla typu miejskiego) zamknięte.

W sumie w regionie funkcjonuje 30 rejonów, 25 okręgów miejskich i 4 miasta zamknięte.

(c) I, Kostya Wiki, CC BY-SA 2.5

Krasnoturińsk – budynek administracji jednej z fabryk

(c) I, Kostya Wiki, CC BY-SA 2.5

Dom-muzeum A. Popowa w Krasnoturińsku

Niżny Tagił – fragment miasta

Niżny Tagił – panorama

Stara stacja w Jekaterynburgu

Uniwersytet państwowy w Jekaterynburgu

Jekaterynburg

Jekaterynburg

Gospodarka

Na terenie obwodu swierdłowskiego żyje 2343,3 tys. osób aktywnych zawodowo. W 2006 stopa bezrobocia w regionie wynosiła 6,9%. W styczniu 2007 średnia płaca w regionie wynosiła 13 941,4 rubla, tj. 525,4 USD (według kursu z 31 stycznia 2007).

Przemysł

Obwód swierdłowski zajmuje 2. miejsce w Rosji pod względem wartości produkcji przemysłowej. W strukturze lokalnego przemysłu dominuje hutnictwo, zarówno żelaza, jak i metali nieżelaznych (odpowiednio – 31% i 19% całej wartości produkcji przemysłowej). Istnieje też wysoko rozwinięty przemysł maszynowy, produkujący m.in. ciężki sprzęt wykorzystywany w innych gałęziach gospodarki, maszyny i urządzenia AGD oraz sprzęt wojskowy.

Pozostałe gałęzie przemysłu (jak spożywczy, chemiczny, drzewny i in.) nie mają dużego udziału w strukturze gospodarczej regionu i produkują głównie na potrzeby lokalnego rynku.

W regionie odbywa się też wzbogacanie uranu.

Rolnictwo

W 2006 na terenie obwodu znajdowało się (było zarejestrowanych) 829 dużych gospodarstw rolnych (byłych kołchozów i sowchozów, obecnie zwykle spółek) oraz 2178 chłopskich gospodarstw indywidualnych. Jedynie część z nich rzeczywiście prowadziła działalność produkcyjną (odpowiednio: 499 i 893)

Stacja kolejowa w Niżnym Tagile

Lotnisko Kolcowo

W 2006 łączna powierzchnia zasiewów w regionie wynosiła 877,8 tys. ha, zaś pogłowie zwierząt gospodarskich obejmowało m.in. 225,9 tys. sztuk bydła i 10 075,1 tys. sztuk drobiu.

Transport

Obwód swierdłowski jest ważnym punktem na mapie rosyjskiego transportu. Przez region przebiega wiele ważnych dróg kolejowych i samochodowych łączących azjatycką i europejską część kraju, w tym kolej transsyberyjska.

Na terenie regionu znajduje się także ważny międzynarodowy port lotniczy Kolcowo (w Jekaterynburgu).

Bogactwa naturalne

Na terenie regionu znajdują się liczne złoża surowców, w tym metali, m.in. złota, platyny, żelaza, chromu, niklu, manganu i miedzi. Ponadto bogactwami obwodu są m.in. azbest i boksyty.

Nauka i oświata

Na terenie obwodu funkcjonuje Uralski oddział Rosyjskiej Akademii Nauk. Działają tutaj m.in. 22 instytuty naukowe, oraz ponad 100 ośrodków naukowo-badawczych i technologicznych.

Na początku roku szkolnego 2006/2007 w regionie funkcjonowały 1344 szkoły średnie (w tym 50 wieczorowych), 91 średnich szkół specjalizacyjnych, 19 państwowych wyższych uczelni i ich 34 file, 11 uczelni niepaństwowych i 6 filii.

Historia

Historia regionu

Według badań archeologicznych region zasiedlony był już w okresie prehistorycznym. W obwodzie znajdują się liczne ślady osadnictwa ludzkiego, pochodzącego z okresów od mezolitu do epoki żelaza.

Rosja zajęła te tereny po rozbiciu Chanatu kazańskiego w połowie XVI w. Swój udział w opanowaniu regionu miał Jermak Timofiejewicz. Po zajęciu ziem dzisiejszego obwodu Rosjanie, by zabezpieczyć swe panowanie i zapewnić spokój kolonistom założyli szereg twierdz: Wiekoturie (1598), Turinsk (1600), Irbit (1633), Ałapajewsk (1639) itd.

Od 1703 w regionie zaczęła się rozwijać metalurgia, co zwiększyło napływ osadników i spowodowało trwałą rusyfikację tych ziem.

W 1723 założono miasto, będące dzisiejszą stolicą regionu – Jekaterynburg, nazwane na cześć żony cesarza Piotra I Wielkiego, Katarzyny I.

Utworzenie obwodu

Obwód swierdłowski utworzono 17 stycznia 1934 poprzez wydzielenie części ówczesnego obwodu uralskiego. Pierwotnie teren obwodu obejmował nieco odmienne niż dziś obszary: zajmował terytorium dzisiejszego Kraju Permskiego, nie obejmował natomiast niektórych swych dzisiejszych rejonów, należących wówczas do obwodów czelabińskiego i omskiego.

Stolica regionu – Jekaterynburg ok. 1910 r.

Nazwa obwodu

Nazwa obwodu wywodzi się od ówczesnej nazwy stolicy regionu Jekaterynburga – Swierdłowsk, nazwanego na cześć działacza partyjnego i politycznego – Jakowa Swierdłowa.

W 1979 w wojskowym instytucie badawczym zajmującym się bronią biologiczną w ówczesnym Sierdłowsku miało miejsce masowe zarażenie wąglikiem, w wyniku którego zmarło ok. 100 osób.

Krajobraz regionu – rzeka Pyszma

Sławni mieszkańcy regionu

Z rejonu wywodzili się m.in.:

• Borys Jelcyn
• Pawlik Morozow

Tablice rejestracyjne

Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie swierdłowskim mają oznaczenie 66 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

Zobacz też

• Podział administracyjny Rosji

Przypisy

Linki zewnętrzne

• strona obwodu swierdłowskiego (ros.)
• strona lokalnego parlamentu (ros.)
• Informacje o obwodzie. terrus.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-16)]. (ros.).