Ochodze

Ochodze

wieś
Szkoła podstawowa w Ochodzach
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	opolski
Gmina	Komprachcice
Liczba ludności (2006)	1200
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	46-070[1]
Tablice rejestracyjne	OPO
SIMC	0496857
Położenie na mapie gminy Komprachcice Ochodze
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ochodze
Położenie na mapie województwa opolskiego Ochodze
Położenie na mapie powiatu opolskiego Ochodze
50°36′39″N 17°48′40″E/50,610833 17,811111

Ochodze (dodatkowa nazwa w j. niem. Ochotz, w latach 1936-1945 Frühauf^[2]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Komprachcice.

Od 1950 miejscowość należy do województwa opolskiego.

Z Opola dojazd autobusami miejskimi linii nr 8.

Nazwa

W XII wieku wydzielanie majątku czy kompleksu majątków z ogólnej jurysdykcji wymagało nie tylko udzielenia przywilejów (tutaj wystarczało właściwie ogłoszenie na wiecu książęcej decyzji), ale wyraźnego określenia obszaru objętego immunitetem^[3]. Było to tym bardziej konieczne, że wydzielony majątek, a zwłaszcza obszar przeznaczony dopiero do skolonizowania, należało wyodrębnić ze struktury opolnej; z „książęcych” terenów leśnych korzystała bowiem ludność określonych opoli, roszcząc sobie do nich uświęcone dawną tradycją prawa. Na miejsce skomplikowanych powiązań i roszczeń pojawiła się granica linearna, wyodrębniająca objęty immunitetem obszar^[4].

Wytyczenie tej granicy dokonywał książę, często osobiście albo za pośrednictwem wysokich urzędników, obchodząc lub objeżdżając wydzielany teren i wyznaczając granice przez naciosy na drzewach lub wystawianie kamieni granicznych. Taki sposób wytyczania granic, jak również sam ograniczony obszar nazywano ochodzą lub (częściej) ujazdem (łac. circuitio i circumequitatio)^[4].

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy oznaczającej chęć - ochoty^[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości, wcześniejszą od niemieckiej wymienia Ochoc, które tłumaczy jako "Schmausort, Lustort" czyli po polsku "Miejscowość ochoty, ucztowania"^[5].

Niemcy zgermanizowali nazwę na Ochotz^[5] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie. Po wojnie polska administracja spolonizowała zgermanizowaną nazwę na Ochodze. Obecnie obie nazwy nie wiążą się z pierwszym znaczeniem.

Historia

Stara pieczątka z herbem wsi

Pierwsze wzmianka o wsi pochodzi z 1295. Wiadomo, że mieszkańcy płacili wówczas dziesięcinę (zboże) dla kościoła w Chrząszczycach, gdyż miejscowość należała do tamtejszej parafii. Nazwa miejscowości najprawdopodobniej pochodzi od śląskich słów ochodza lub ochoza – oznaczały one miejsce, które należy obejść. Według innej teorii określano tak również osady, których granice ustalano przez wspólny obchód z sąsiadami^[6]. W dokumentach pojawiały się również nazwy Ochoze i Ochoc, a w Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (około 1300) nazwa Ochoss^[7].

W 1536 wieś kupili bracia Buchta, razem z sąsiednim Domeckiem. Niewiele wiadomo o późniejszym okresie. W 1783 właścicielem wsi miał być niejaki Koschützki. W 1845 mieszkały w niej 372 osoby, w 1890 – 570, a pod koniec pierwszej dekady XX wieku 638 osób. W 1921 podczas plebiscytu za pozostaniem w granicach Niemiec głosowało 338 mieszkańców, a za Polską 121.

Pod koniec lat 20. w Ochodzach mieszkało 761 katolików i 8 ewangelików. W pobliskiej leśniczówce Frühauf znajdował się pomocniczy urząd leśny nadleśnictwa Prószków. Nazwę leśniczówki przyjęto za nazwę całej wsi w 1936, kiedy to władze hitlerowskie zmieniły wiele nazw miejscowości na brzmiące "bardziej niemiecko" (na polskiej przedwojennej mapie nazwa wsi brzmiała Ochodza)^[8]. Tuż przed wybuchem II wojny światowej liczba mieszkańców przekroczyła 1000 osób.

Ochodze posiadały w przeszłości własny herb – znajdował się on na pieczęciach gminnych. Przedstawiał on skaczącego jelenia oraz drzewo i stojącego obok niego mężczyznę (myśliwego lub leśniczego). Miał prawdopodobnie nawiązywać do pobliskich lasów oraz istniejącej w nich leśniczówki.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[9]:

• kościół par. pw. św. Marcina, drewniany, z 1702 r., przeniesiony do wsi z Komprachcic w 1941 r.,

inne zabytki:

• pomnik mieszkańców poległych podczas I wojny światowej
• liczne domy mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku.

Zabytki Ochódz

Pomnik poległych mieszkańców w czasie wojen światowych

Kościół św. Marcina w Ochodzach

Przypisy

Bibliografia

• Kodeks dyplomatyczny Śląska. Zbiór dokumentów i listów dotyczących Śląska. T. 1. Obejmujący lata 971-1204, wyd. Maleczyński K., Wrocław 1956.
• Podwińska Z., Zmiany form osadnictwa wiejskiego na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu. Źreb, wieś, opole, Wrocław 1971.
• Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997.