Ochrana

Szef Ochrany (dolny rząd, w środku) gen. por. Aleksandr Wasiliewcz Gierasimow (ros. Александр Васильевич Герасимов) z naczelnikami wydziałów i śledczymi, Petersburg, (1905)
Aresztowanie propagandysty, obraz Ilji Riepina

Ochrana (ros. Отделение по охранению порядка и общественной безопасности, Otdielenije po ochranieniju poriadka i obszcziestwiennoj biezopasnosti, Oddział ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego) – tajna policja carska działająca w Imperium Rosyjskim, utworzona po zabójstwie cara Aleksandra II, na mocy ukazu cara Aleksandra III z 14 sierpnia 1881, w miejsce istniejącego do 1880 roku III Oddziału Kancelarii Osobistej Jego Cesarskiej Mości. Zlikwidowana w czasie rewolucji lutowej w 1917. Następczą strukturą stworzoną przez bolszewików była Czeka.

Główne zadania i metody działania

Głównym zadaniem Ochrany było tropienie przeciwników władzy, natomiast jej specjalnością stało się organizowanie wszelkiego rodzaju prowokacji. Wcześniej w Rosji istniały następujące formacje policyjne:

Ochrana miała własne szyfry i system łączności, niezależne od Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Ministerstwa Spraw Zagranicznych i dowództwa wojskowego. Organizacyjnie podlegała, poprzez powołany w 1898 Wydział Specjalny (Osobyj Otdieł), dyrektorowi Departamentu Policji, działającemu w ramach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zasadniczą taktyką Ochrany była infiltracja działających wtedy w Rosji licznych organizacji wywrotowych, natomiast jej specjalnością stało się organizowanie wszelkiego rodzaju prowokacji.

Ochrana zatrudniała stosunkowo niewielki zespół etatowych funkcjonariuszy, ale korzystała z rozbudowanej (w 1915 około 300 tysięcy) sieci osobowych źródeł informacji, z prowokacji jako metody walki politycznej i tzw. filerów.

Struktura terenowa

W Imperium Rosyjskim działało siedem wyodrębnionych zarządów ochrany, m.in. w Petersburgu, Moskwie (1880), Warszawie (1881), Kijowie, Odessie i Tyflisie (obecnie Tbilisi), a także 19 terytorialnych, m.in. w Białymstoku, Łodzi i Wilnie. Ochrana miała także agenturę za granicą z centralą w Paryżu, której podlegały placówki w Genewie, Londynie, Berlinie, a także w Galicji i na Bałkanach.

Protokoły mędrców Syjonu

Jedną z najsłynniejszych publikacji Ochrany było opracowanie przez instytucję Protokołów mędrców Syjonu, w których opisano plan opanowania świata przez Żydów. Protokoły stały się popularne i stały się orężem walki politycznej w wielu krajach, m.in. Niemczech nazistowskich. Do dzisiaj są wydawane, dostępne w internecie, są popularne w krajach arabskich i traktowane jak prawda historyczna.

Funkcjonariusze i współpracownicy (m.in.)

Siergiej Zubatow

Bibliografia

  • Kossecki J.: Tajniki sterowania ludźmi. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984.
  • Norman Polmar, Thomas B. Allen: Księga szpiegów. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Magnum sp. z o.o., 2000, ISBN 83-85852-27-1.

Media użyte na tej stronie

Coat of arms of the Soviet Union 1.svg
State Emblem of the Soviet Union (1956–1991)
Sergey Zubatov.jpg
Деятель российского политического сыска Сергей Васильевич Зубатов (1864-1917)
Okhranka group photo.jpg
St. Petersburg Okhrana (tsarist secret police) group photo. The head of the Okhrana, Alexander Vasilyevich Gerasimov (sitting, in the middle), with department heads and investigators.