Odbytnica
| Rectum | |
 Przewód pokarmowy z zaznaczoną odbytnicą | |
 Odbytnica w widoku od tyłu, wyeksponowana przez usunięcie kości krzyżowej i guzicznej | |
| Narządy | |
|---|---|
| Tętnice | t. krezkowej dolna, t. biodrowa wewnętrzna, t. sromowa wewnętrzna |
| Żyły | ż. główna dolna, ż. wrotna |
| Nerwy | włókna części krzyżowej układu przywspółczulnego, nerwy współczulne splotów brzucha i miednicy |
Odbytnica, prostnica (łac. rectum), jelito proste (łac. rectum intestinum), dawniej lub potocznie kiszka stolcowa – końcowa część jelita grubego ssaków łożyskowych. Od góry łączy się z esicą na granicy 2 i 3 kręgu krzyżowego, od dołu natomiast otwiera się do środowiska zewnętrznego odbytem. W warunkach prawidłowych nie zawiera kału, służąc wyłącznie do jego przejścia (defekacja).
Stosunki
Odbytnicę podzielić można na dwie części: odcinek górny, miedniczny (łac. pars pelvina recti) i dolny, odbytowy (łac. pars analis recti), także kanał odbytowy (łac. canalis analis). Dolny, rozszerzony fragment odcinka miednicznego nosi nazwę bańki odbytnicy. Obie części są od siebie oddzielone włóknami dźwigacza odbytu.
Wymiary
- Grubość odbytnicy jest wartością pośrednią między grubością jelita cienkiego a grubego.
- Długość części miednicznej waha się od 12 do 15 cm.
- Wymiar poprzeczny w stanie opróżnienia wynosi od 3 do 6 cm.
- Długość części kroczowej wynosi w przybliżeniu 3 cm.
Stosunek do otrzewnej
Odbytnica nie ma krezki. Otrzewna obejmuje wyłącznie górny fragment części miednicznej na jej powierzchni przedniej i bocznej. U mężczyzn przechodzi na tylną powierzchnię pęcherza moczowego, wyściełając zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe (łac. excavatio rectovesicalis), u kobiet zaś dotyka tylnej ściany macicy i pochwy, formując zagłębienie odbytniczo-maciczne (łac excavatio recto-uterina). Po bokach odbytnicy powstają kieszonki otrzewnej zwane zachyłkami przyodbytniczymi (łac. recessus s. fossae pararectales). Otrzewna nie obejmuje kanału odbytowego.
Budowa ściany odbytnicy
Pod względem budowy ściana odbytnicy jest bardzo podobna do reszty układu pokarmowego. Składa się z trzech warstw:
- zewnętrznej, u góry utworzonej przez otrzewną, poniżej przez tkankę łączną
- mięśniowej, o wiele grubszej niż w pozostałych częściach jelita, utworzonej przez dwie warstwy:
- zewnętrzną – podłużną
- wewnętrzną – okrężną, wytwarzającą w części odbytowej sięgający aż do skóry mięsień zwieracz wewnętrzny odbytu
- błony śluzowej, u góry wytwarzającej 3-5 fałdów poprzecznych, z których jeden z nich – największy, zwany jest zwieraczem trzecim odbytu (fałdem poprzecznym Kohlrauscha). U dołu obecne są fałdy podłużne, czyli tak zwane słupy odbytowe w liczbie 5-10; dolnymi końcami łączą się ze sobą tworząc zastawki odbytowe, ograniczające drobne, otwarte od góry zagłębienia – zatoki odbytowe. Słupy zawierają więcej pasm mięśniówki i obfite sploty żylne.
Kanał odbytowy jest u dołu i z zewnątrz objęty przez prążkowany zwieracz zewnętrzny odbytu.
Unaczynienie i unerwienie
Tętnicze:
- tętnica odbytnicza górna, gałąź t. krezkowej dolnej – zaopatruje część miedniczną
- parzysta tętnica odbytnicza środkowa, gałąź tętnicy biodrowej wewnętrznej
- parzysta tętnica odbytnicza dolna od tętnicy sromowej wewnętrznej wraz ze środkową zaopatrują kanał odbytowy i skórę odbytu
- gałęzie trzewne tętnicy krzyżowej pośrodkowej.
Żyły powstają z żylnego splotu odbytniczego i w dalszym przebiegu odpowiadają tętnicom.
Naczynia chłonne prowadzą:
- z części miednicznej do węzłów krzyżowych
- z części odbytowej do węzłów biodrowych wewnętrznych
- z okolicy odbytu do węzłów pachwinowych powierzchownych.
Unerwienie:
- nerwy przywspółczulne z części krzyżowej układu autonomicznego
- nerwy współczulne ze splotu krezkowego dolnego i odbytniczych
Badania endoskopowe
Zależnie od zakresu wziernikowania dolnego odcinka przewodu pokarmowego i zastosowanego sprzętu rozróżnia się następujące badania endoskopowe:
- anoskopia – wziernikowanie kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy
- rektoskopia – wziernikowanie odbytnicy
- sigmoidoskopia – wziernikowanie końcowego odcinka jelita grubego z esicą włącznie
- kolonoskopia – wziernikowanie całego jelita grubego.
Zobacz też
Bibliografia
- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka – Tom III: Układ trawienny. Warszawa: PZWL, 1961, s. 302-313.
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
| Przewód pokarmowy | |
|---|---|
| Gruczoły trawienne, narządy towarzyszące |
Media użyte na tej stronie
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.The posterior aspect of the rectum exposed by removing the lower part of the sacrum and the coccyx.
Star of life, blue version. Represents the Rod of Asclepius, with a snake around it, on a 6-branch star shaped as the cross of 3 thick 3:1 rectangles.
Design:
The logo is basically unicolor, most often a slate or medium blue, but this design uses a slightly lighter shade of blue for the outer outline of the cross, and the outlines of the rod and of the snake. The background is transparent (but the star includes a small inner plain white outline). This makes this image usable and visible on any background, including blue. The light shade of color for the outlines makes the form more visible at smaller resolutions, so that the image can easily be used as an icon.
This SVG file was manually created to specify alignments, to use only integers at the core 192x192 size, to get smooth curves on connection points (without any angle), to make a perfect logo centered in a exact square, to use a more precise geometry for the star and to use slate blue color with slightly lighter outlines on the cross, the rod and snake.
Finally, the SVG file is clean and contains no unnecessary XML elements or attributes, CSS styles or transforms that are usually added silently by common SVG editors (like Sodipodi or Inkscape) and that just pollute the final document, so it just needs the core SVG elements for the rendering. This is why its file size is so small.Autor: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .