Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki

Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki

Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku
Państwo	Polska
Miejscowość	Gdańsk
Adres	Oliwa, ul. Cystersów 19 80-330 Gdańsk
Kierownik	Waldemar Elwart
Położenie na mapie Gdańska Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki
Położenie na mapie województwa pomorskiego Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki
54°24′41,723″N 18°33′33,120″E/54,411590 18,559200
Strona internetowa

Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku – placówka muzealna mieszcząca się w zabytkowym^[1] Spichlerzu Opackim z początków XVIII wieku.

Historia

Spichlerz Opacki, wejście

(c) Yanek / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Brama do pocysterskiego zespołu pałacowego a także do parku. Z lewej strony widoczny jest Spichlerz Opacki.

Tablica Longina Malickiego – twórcy oddziału etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku. Projekt i wykonanie: Artysta rzeźbiarz Zbigniew Marchewka.

Tablica informacyjna Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku

Zbiory etnograficzne od 1945 roku były gromadzone w ramach Muzeum Miejskiego w Gdańsku – przemianowanym w 1948 na Muzeum Pomorskie w Gdańsku. Z inicjatywy jego dyrektora – Jana Chranickiego (1906–1976), utworzone zostały poszczególne działy muzeum. I tak w 1958 roku został utworzony dział etnograficzny, a jego kierownictwo powierzono antropologowi i etnografowi Longinowi Malickiemu^[2]. Początkowo kierowana przez niego jednostka mieściła się w obiekcie należącym niegdyś do Franciszkanów (późniejsza siedziba Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego) przy ul. Toruńskiej na Starym Przedmieściu^[3].

W 1966 zbiory działu etnograficznego przeniesione do odbudowanego po zniszczeniach wojennych barokowego Pałacu Opatów^[4]. Miało tu powstać Muzeum Etnograficzne, wydzielone z Muzeum Pomorskiego, jednak tak się nie stało^[3]. W nowej siedzibie pod kierunkiem Malickiego prowadzona była działalność wystawiennicza, naukowo-badawcza i oświatowa. Odbywały się tu odczyty, prelekcje i poranki folklorystyczne^[2]. W 1979 Dział Etnografii podniesiono do rangi Oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku, a jego siedzibą od 30 maja 1988 roku stał się zaadaptowany na ten cel i odnowiony zabytkowy Spichlerz Opacki położony na terenie Parku Oliwskiego^[5].

Spichrz Opacki

Historia spichlerza sięga 1723 roku^[6] – czasów opata Franciszka Mikołaja Zalewskiego (1772–1740)^[7].

Ten 3-kondygnacyjny budynek barokowy z małymi okienkami z półokrągłymi łukami, położony nieopodal bramy barokowej prowadzącej z parku do archikatedry, wchodził w skład pałacowego założenia w Gdańsku-Oliwie. Zbudowano go z porozbiórkowych cegieł gotyckich, w miejsce dwóch mniejszych spichrzów średniowiecznych^[8]. Nad jego wejściem, od strony wschodniej widnieje kartusz herbowy Godziemba opata Zalewskiego^[9]. Początkowo spichlerz pełnił funkcje gospodarcze, a przed i po wojnie służył za magazyn dla muzeum pomorskiego. Przechowywano tu m.in. eksponaty czekające na konserwację^[8].

Jesienią 2008 roku, z okazji rocznicy stulecia urodzin Longina Malickiego (1908-1986) oraz 50. rocznicy powołania Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, pracownicy Oddziału Etnografii i Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku ufundowali tablicę pamiątkową ku czci założyciela oddziału. Tablica zawisła na ścianie Spichlerza Opackiego, siedzibie oddziału^[10].

Zbiory

W Oddziale Etnografii zgromadzono kilka unikatowych zbiorów o znaczeniu ponadregionalnym jak m.in.

• kolekcję przedmiotów związanych z kulturą osadników zamieszkujących Żuławy do 1945 roku,
• kolekcję pozaeuropejską, która zawiera broń, rzeźby, ceramikę, ozdoby z terenu Afryki, Ameryki Płd. i Oceanii,
• kolekcję przedmiotów, fotografii i archiwaliów przywiezionych przez ludność przesiedloną z dawnych kresów wschodnich II Rzeczypospolitej,
• kolekcję zabytków etnograficznych z regionów sąsiadujących z Pomorzem Gdańskim.

Do najcenniejszych spośród 10 000 zgromadzonych eksponatów niewątpliwie należy kolekcja XVIII, XIX i XX wiecznych mebli ludowych oraz sztuki i rzemiosła, pochodząca głównie z Pomorza Gdańskiego: Kaszub, Kociewia, Żuław, Powiśla i Borów Tucholskich^[11].

Warto tu zwrócić również uwagę na stałą ekspozycję Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego, gdzie zobaczyć można m.in. zbiory z zakresu rybołówstwa, rolnictwa, hodowli oraz gospodarstwa domowego. Obok niej w Spichlerzu organizowane są również wystawy czasowe poświęcone kulturze ludowej poszczególnych regionów Polski i ludom pozaeuropejskim, a także warsztaty edukacyjne dla szkół i przedszkoli^[12].

W 2017 oddział odwiedziło łącznie 48795 zwiedzających^[13].

W budynku Spichlerza mieszczą się także: archiwum fotograficzno-etnograficzne, biblioteka etnograficzna licząca ponad 4000 pozycji, archiwum kresowe i pracownie merytoryczne^[14].

Zobacz też

• Opactwo cystersów w Oliwie
• Park Oliwski
• Pałac Opatów w Oliwie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Tadeusz Pawoniak: Katalog Muzeów w Polsce stan na rok 1966. 1967. s. 316. [dostęp 2018-02-28].