Oddział II Informacyjno-Wywiadowczy

Oddział II (informacyjno-wywiadowczy) Komendy Głównej SZP/ZWZ/AK zajmował się wywiadem, kontrwywiadem, sprawami bezpieczeństwa, legalizacją i łącznością polskiego ruchu oporu (od września do listopada 1939 roku – Służby Zwycięstwa Polski, 1939-1942 - Związku Walki Zbrojnej, ostatecznie do 1942-1945 - Armii Krajowej).

Historia Polski

Ten artykuł jest częścią cyklu: Polskie Państwo Podziemne

Działalność

Oddział II Komendy Głównej SZP/ZWZ/AK dysponował siatkami agentów, które rozpracowywały zarówno front wschodni, jak i okupowane ziemie polskie oraz terytorium III Rzeszy. Wywiad ZWZ dostarczył Brytyjczykom szczegóły niemieckich przygotowań do ataku na Związek Radziecki (Plan Barbarossa). Informacje te przedstawiono przywódcy ZSRR, Józefowi Stalinowi, lecz ten – podobnie jak informacje własnego wywiadu zlekceważył.

Jednym z większych sukcesów wywiadu AK było dotarcie w 1943 roku do niemieckiego ośrodka rakietowego w Peenemünde i przesłanie na ten temat raportów do Londynu. Równie ważne było rozpoznanie prac budowlanych na poligonie Pustków-Blizna, związanych z podjęciem prób z pociskiem V-2. 20 maja 1944 roku wywiad AK zdobył elementy tego pocisku, który rozbił się w pobliżu Sarnak. Niewybuch pocisku V-2 wraz z ekspertami, przesłano drogą powietrzną do Londynu (operacja "Most III") .

Struktura organizacyjna

Oddział II A (wywiad ofensywny)

• Wydział Wywiadu Ofensywnego "Stragan"
  • Referat Zachód "WW-72"
  • Referat Wschód "Pralnia"
  • Referat Generalna Gubernia "Arkadiusz"
  • Wydział Techniki i Legalizacji "Agaton"

Oddział II B (kontrwywiad)

• Referat 991 - Aparat szefa wydziału
• Referat 992 -
• Referat 993^[1]
  • 993 I - Centralna sieć informacyjna oparta na zespole TAP (Tajna Armia Polska) zajmująca się katalogowaniem osób współpracujących z okupantem oraz kolaborantów nazistowskich.
  • 993 E
  • 993/W - "Wykonawczy" zajmujący się wykonywaniem wyroków śmierci na konfidentach i zdrajcach. Kryptonim „Wapiennik” był natomiast nazwą oddziału bojowego działającego przy referacie. tzw. "wapiennik", zajmujący się planowaniem i wykonywaniem wyroków na zdrajcach i konfidentach.
• Referat 994-Sonda (994-CS) – mjr Stanisław Sławiński ps. „Gustaw”, „Litwin”^[2]
• Referat 995
• Referat 996
• Referat 997 - zajmujący się działalnością obcych wywiadów
• Referat 998 - zajmujący się łącznością
• komórka 999 "Korweta" - zajmujący się działalnością komunistów w okupowanej Polsce.

pomorska ekspozytura II Komendy AK - „Bałtyk”

• • „Bałtyk 301” kier. „Kolski” (Edmund Czarnowski),
  • „Bałtyk 302” kier. „Apoli” (Apolinary Łagiewski)
  • „Bałtyk 303” kier. „Sęk”, „Tragarz” (Augustyn Träger).^[3]

Szefowie Oddziału II Komendy Głównej SZP/ZWZ/AK

• ppłk dypl. Wacław Berka („Brodowicz”) – październik 1939-wiosna 1942
• ppłk dypl. Marian Drobik („Dzięcioł”) – wiosna 1942-grudzień 1943
• p.o. ppłk dypl. Franciszek Kwiryn Herman („Nowak”) – grudzień 1943-styczeń 1944
• płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki („Makary”) – styczeń 1944-październik 1944
• ppłk dypl. Bohdan Zieliński („Tytus”) – październik 1944-styczeń 1945

Obsada personalna Oddziału w lipcu 1944 roku

• Wydział Wywiadowczy – ppłk dypl. Franciszek Herman „Bogusławski”
• Biuro Studiów – mjr dypl. Bohdan Zieliński „Tytus”
• Komisja Badawcza broni rakietowych – inż. Stefan Waciurski „Funia”
• Referat Ruchu Kolejowego – ppłk Leon Cehak „Drwęcki”
• Wywiad Obronny (kontrwywiad) – Bernard Zakrzewski „Oskar”

Przypisy

Bibliografia

• Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986.
• Lesław Marian Bartelski: AK. T. 1, Podziemna armia 27.IX.1939-30.VI.1943. Warszawa: "Tekst", 1990. ISBN 83-85188-00-2.
• Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1055-X.
• Polmar N., Allen T. B., Księga szpiegów. Encyklopedia. Wydawnictwo Magnum, Warszawa 2000, ISBN 83-85852-27-1

Linki zewnętrzne

• wywiad AK. w.icm.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)].

Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja Ostra Brama Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamach na Kurta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy