Oddział Wydzielony Rzeki Wisły

Oddział Wydzielony walczył w składzie Armii „Pomorze”

(c) Ryszard Łakomski, CC BY 3.0

ORP Nieuchwytny

Oddział Wydzielony rzeki Wisły (OW „Wisła”) – oddział Polskiej Marynarki Wojennej wydzielony pod koniec marca 1939 z Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej i przebazowany na Wisłę. Od lipca 1939 bazą oddziału był port w Brdyujściu, położony w miejscu ujścia Brdy do Wisły. W czasie kampanii wrześniowej podlegał Armia „Pomorze”. Dowodził nim komandor ppor. Roman Kanafoyski.

Skład oddziału

W skład OW rzeki Wisły wchodziły okręty:

• ciężki kuter uzbrojony (CKU) ORP Nieuchwytny
• ścigacz rzeczny (kuter uzbrojony) KU-30
• kutry uzbrojone holownicze: KU-4, KU-5
• kuter uzbrojony łączności KU-6
• kutry meldunkowe: KM-12, KM-13
• okręt sztabowy „Hetman Żółkiewski"

Walki oddziału

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, OW rzeki Wisły wziął aktywny udział w walkach z Niemcami. 2 września okręty flotylli, stacjonując w Brdyujściu, odpierały nalot bombowców na most w Fordonie, zestrzeliwując 3 niemieckie samoloty. 3 września okręty wzięły udział w przeprawie przez Wisłę pod wsią Strzelce Dolne oddziałów otoczonego i naciskanego przez wojska niemieckie 2 pułku szwoleżerów. Miały następnie uczestniczyć w przeprawie spod Świecia wycofujących się oddziałów 9 i 27 Dywizji Piechoty, lecz nie doszło do tego na skutek - fałszywej, jak się później okazało - informacji o zajęciu Świecia przez nieprzyjaciela. 3 i 4 września okręty uczestniczyły swoimi karabinami maszynowymi w osłonie przed lotnictwem mostów w Toruniu. W nocy 5/6 września, wykorzystując brandery wykonane z kajaków i miny pływające, flotylla zniszczyła przeprawę niemieckiej 3 DP pod Topólnem. 6 września, wobec polskiego odwrotu, została skierowana do Włocławka.

9 września rano Oddział Wydzielony otrzymał rozkaz wycofania się w górę rzeki do Modlina. Okazało się to jednak zadaniem niewykonalnym dla większości okrętów z powodu niskiego stanu wody w Wiśle i występowania dużych mielizn. Część kutrów i jednostki pomocnicze (krypy) pozostały pod Dobrzyniem. ORP Nieuchwytny i kutry meldunkowe KM-12 i KM-13 pozostały przed Płockiem, nie mogąc sforsować mielizny koło Brwilna. Jedynie ścigacz KU-30 zdołał sforsować przeszkody i przedarł się przez opanowany przez nieprzyjaciela Płock oraz Wyszogród do Modlina, pomimo ostrzału z brzegu oraz zawalonych mostów na rzece w Płocku i Wyszogrodzie. Pozostałe jednostki uległy samozatopieniu 10 września, a KU-30 został samozatopiony przed kapitulacją Modlina.

Polegli w działaniach OW Wisła

Bibliografia

• Józef Wiesław Dyskant: Oddział wydzielony „Wisła” : zarys działań bojowych OW „Wisła” Flotylli Rzecznej we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06774-0.
• Jerzy Pertek: Wielkie dni małej floty. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1981.