Odkładnica

Korpus płużny pługa konnego: 6-lemiesz, 7-odkładnica

B – odkładnica

Odkładnica – część korpusu płużnego służąca do odwracania i odkładania skib podciętych przez lemiesz do poprzednio wyoranej bruzdy z jednoczesnym kruszeniem i mieszaniem gleby^[1][2].

Odkładnica składa się z piersi i skrzydła^[2]. Elementem odkładnicy, który odcina skibę od ściany bruzdy, jest krawędź odcinająca^[2].

Odkładnice wykonywane są z blachy ze stali węglowej lub węglowo-manganowej, a także z blachy trójwarstwowej (pancernej)^[2]. W przypadku orek płytkich, średnich i głębokich grubość odkładnic powinna wynosiś 6–8 mm, zaś bardzo głębokich – najczęściej 10 mm^[2].

Dół odkładnicy połączony jest za pomocą słupicy z lemieszem, tworząc z nim jednolitą powierzchnię roboczą^[3]. Przed odkładnicą, w jej górnej części, może zostać przykręcony ścinacz listwowy, odcinający górną część skiby i wrzucający ją na dno bruzdy w celu lepszego przyorania^[4]. Nad odkładnicą może zostać umieszczony zgarniacz, który zgarnia z powierzchni pola do bruzdy resztki pożniwne^[5].

Rodzaje odkładnic

Podstawowe rodzaje odkładnic

• cylindryczna, stanowiąca wycinek powierzchni cylindra o osi ustawionej pod dość dużym kątem w stosunku do kierunku ruchu pługa, dobrze krusząca i mieszająca skibę, lecz słabo odwracająca ją; nadaje się na gleby lekkie^[1]
• kulturalna (cylindroidalna) o dolnej części wygiętej cylindrycznie, a górnej śrubowato ku przodowi, dostatecznie krusząca skibę i ją odwracająca; stosowana na glebach kulturalnych, zwłaszcza do orek siewnych^[1]
• półśrubowa, mająca górną część wydłużoną i bardziej śrubowato wygiętą niż kulturalna, dzięki czemu lepiej odwraca skibę, lecz gorzej ją kruszy; nadaje się do orki różnych gleb, w tym także poprzerastanych korzeniami roślin^[1]
• śrubowa, jeszcze bardziej wydłużona i skręcona niż półśrubowa, dzięki czemu obraca skibę prawie o 180 stopni; służy do zaorywania głównie gleb zadarnionych, np. łąk^[1]
• pasmowa, utworzona z płaskowników odpowiednio wygiętych i połączonych z korpusem płużnym, z reguły w sposób rozłączny; ze względu na małą podatność na zapychanie się stosowana jest do orek na glebach ciężkich i torfowych.
• ażurowa, w której wycięto szczeliny; zastosowanie podobne do pasmowej^[1]
• romboidalna, kształtem zbliżona do cylindrycznej, lecz o nieco innej budowie korpusu, umożliwiająca skrawanie narożnika calizny, przez co powiększa się przekrój bruzdy, a to z kolei sprawia, że ugniatanie kołami ciągnika odłożonej skiby jest mniejsze^[1]

Rodzaje ze względu na kształt

Ze względu na kształt powierzchni roboczej odkładnice dzielą się na cztery podstawowe typy:

• cylindryczna
• cylindroidalna
• półśrubowa
• śrubowa^[2]

Rodzaje ze względu na zwartość

Pod względem zwartości powierzchni roboczej odkładnice dzielą się na:

• jednolite (powierzchnia zwarta bez wycięć)
• ażurowe (posiadające szczeliny), mogą mieć konstrukcję trwałą lub posiadać wymienne elementy^[2]

Rodzaje ze względu na stromość

Odkładnice można podzielić ze względu na tzw. stromość, czyli współczynnik wybiegu odkładnicy (odległość w poziomie między przodem odkładnicy, a jej najwyższym punktem) do jej wysokości:

• stroma – współczynnik 0,7–0,8; cylindryczna, rzadziej cylindroidalna
• normalna – współczynnik 0,8–1,0; cylindroidalna i półśrubowa
• leżąca – współczynnik 1,0–1,3 (rzadziej do 1,4); cylindroidalna, półśrubowa i śrubowa^[2]

Przypisy

Bibliografia

• Norbert Marks: Maszyny rolnicze. Cz. 1, Maszyny do uprawy, pielęgnacji, nawożenia, siewu, sadzenia i ochrony roślin. Kraków: Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Krakowie, 1997. ISBN 83-86524-18-9.
• Czesław Waszkiewicz, Józef Kuczewski: Maszyny rolnicze. Cz. 1, Maszyny i urządzenia do produkcji roślinnej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1998. ISBN 83-02-06052-6.
• Lesław Zimny: Encyklopedia ekologiczno-rolnicza. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 2003. ISBN 83-87866-79-2.