Odpowiedzialność zbiorowa

Odpowiedzialność zbiorowa (znana również jako wina zbiorowa) – praktyka społeczna i orzecznicza obciążania odpowiedzialnością całych organizacji, grup, stowarzyszeń i społeczności za przewinienia jednostek.

Charakterystyka

Obwieszczenie władz informujące o rozstrzelaniu 100 przypadkowych przechodniów pojmanych podczas łapanki na ulicach Warszawy, 1943 r.

Odpowiedzialność zbiorowa w postaci kar zbiorowych jest często stosowana jako środek dyscyplinarny w instytucjach zamkniętych, m.in. szkoły z internatem (karanie całej klasy za działania jednego znanego lub nieznanego ucznia), jednostki wojskowe, więzienia (dla nieletnich i dorosłych), zakłady psychiatryczne itp. Skuteczność i surowość tego środka może się znacznie różnić, ale często rodzi nieufność i izolacja wśród swoich członków. Z historycznego punktu widzenia kara zbiorowa jest przejawem tendencji autorytarnych w instytucji lub w jej rodzimym społeczeństwie[1][2]. Przykładem oficjalnie usankcjonowanej odpowiedzialności zbiorowej były rozstrzeliwania przypadkowo wyłapywanych grup ludzi za zamachy dokonywane na funkcjonariuszach III Rzeszy przez podziemny ruch oporu w miastach i wsiach na terenach okupowanej Polski[3]. Do rozstrzeliwań zbiorowych „winnych” dochodziło często na podstawie decyzji dowódcy lokalnego oddziału wojsk niemieckich, czasem jednak była to zbrodnia sądowa – jak w przypadku egzekucji w Molkowym Rowie w Inowłodzu[4].

Przypisy

  1. ↑ Personality traits predict authoritarian tendencies, study finds, PsyPost, 29 września 2017 [dostęp 2022-02-12] (ang.).
  2. ↑ Marion Smiley, Collective Responsibility, plato.stanford.edu [dostęp 2022-02-12] (ang.).
  3. ↑ „Za jednego Niemca stu Polaków”. Niemieckie zbrodnie na cywilach w Bochni i Wawrze, dzieje.pl [dostęp 2022-02-12] (pol.).
  4. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Uroczystości upamiętniające 30 Polaków zamordowanych przez Niemców 9 lutego 1944 r. – Inowłódz, 9 lutego 2022, Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-02-12] (pol.).

Bibliografia

  • Mellema, Gregory (1997), Collective Responsibility, Boston: BRILL ISBN 978-90-420-0311-8

Media użyte na tej stronie

Bekanntmachung Warschau 1943.jpg
Bekanntmachung 2.12.1943 Warschau.