Odstęp QT

Odstęp QT na schemacie zapisu EKG pojedynczego cyklu pracy serca

Odstęp QT – fragment zapisu elektrokardiograficznego od początku załamka Q do końca załamka T, obejmujący wspólny czas trwania zespołu QRS, odcinka ST i załamka T. Czas jego trwania i morfologia zapisu odpowiada depolaryzacji i repolaryzacji mięśniówki komór. Nieprawidłowy odstęp QT stwarza predyspozycję do występowania groźnych dla życia komorowych zaburzeń rytmu.

Odstęp QT

Odstęp QT obejmuje wspólny czas trwania zespołu QRS, odcinka ST i załamka T niezależnie od tego czy zespół QRS rozpoczyna się od załamka Q czy R^[1]. Długość odstępu QT zależy od rytmu serca, a także w minimalnym stopniu od płci i wieku badanej osoby^[2] i odpowiada w zapisie elektrokardiograficznym czasowi od rozpoczęcia depolaryzacji mięśnia komór do zakończenia okresu ich repolaryzacji^[1].

Skorygowany odstęp QT

Dla celów diagnostycznych najczęściej używany jest wzór Bazetta^[3] (od nazwiska jego twórcy fizjologa Henry’ego Cuthberta Bazetta^[4])

${\displaystyle QT_{B}={\frac {QT}{\sqrt {RR}}}}$

gdzie:

${\displaystyle QT_{B}}$ – skorygowany odstęp QT

${\displaystyle RR}$ – odstęp od początku zespołu QRS do początku następnego zespołu QRS mierzony w sekundach.

Wartości QT skorygowane według wzoru Bazetta są zawyżone przy częstotliwości rytmu serca powyżej 100/min, natomiast zaniżone przy wartościach rytmu serca poniżej 50/min^[5].

Inne wzory stosowane w obliczeniu QTc^[3]:

• wzór Fridericii (od nazwiska jego twórcy duńskiego lekarza Louisa Sigurda Fridericii^[6])

${\displaystyle QT_{F}={\frac {QT}{\sqrt[{3}]{RR}}}}$

• wzór Framigham (od nazwy badania, podczas którego został opracowany)^[7]

${\displaystyle QT_{LC}={QT+0{,}154(1-RR)}}$

• wzór Hodgesa (od nazwiska jego twórcy M. Hodgesa^[8])

${\displaystyle QT_{H}={QT+1{,}75(HR-60)}}$

• wzór Ashmana (od nazwiska jego twórcy amerykańskiego lekarza Richarda Ashmana^[9])

${\displaystyle QT_{A}={K_{1}\log(10[RR+K_{2}])}}$

gdzie ${\displaystyle K_{1}}$ = 0,390 dla kobiet i 0,380 dla mężczyzn, a ${\displaystyle K_{2}}$ = 0,07

Obliczenia skorygowanego odstępu QT

• Odstęp QT może różnić się długością trwania między poszczególnymi odprowadzeniami, wtedy kiedy końcowa część załamka T leży na linii izoelektrycznej w niektórych odprowadzeniach. W takim przypadku jako właściwy należy przyjąć najdłuższy zmierzony odcinek QT.
• Załamek T może się łączyć z załamkiem U tworząc połączenie nie leżące w linii izoelektrycznej. W takim przypadku należy przyjąć jako koniec odstępu QT początek załamka U.
• Załamek T może się łączyć z załamkiem P tworząc połączenie nie leżące w linii izoelektrycznej. W takim przypadku należy przyjąć jako koniec odstępu QT początek załamka P^[10].

Automatyczna analiza EKG, gdy wskazuje na wydłużenie QT, wymaga manualnej weryfikacji^[11][12].

Norma skorygowanego odstępu QT

Nieprawidłowy odstęp QT

Nieprawidłowy odstęp QT stwarza predyspozycję do występowania groźnych dla życia komorowych zaburzeń rytmu^[14]. Podczas ostrej fazy zawału mięśnia sercowego oraz po przebytym zawale mięśnia sercowego wydłużenie odstępu QT najczęściej powoduje częstoskurcz komorowy. W przypadku wrodzonego wydłużenia odstępu QT oraz wydłużenia odstępu QT związanego ze stosowaniem leków najczęściej występują torsade de pointes, migotanie komór lub torsade de pointes przechodzące w migotanie komór^[5].

Wrodzone skrócenie odstępu QT

• zespół krótkiego QT

Nabyte skrócenie odstępu QT

• hiperkalcemia
• hiperkaliemia
• wysiłek fizyczny

Wrodzone wydłużenie odstępu QT

• zespół Andersen-Tawila^[15][16]
• zespół Jervella i Lange-Nielsena
• zespół Romano-Warda^[5]

Nabyte wydłużenie odstępu QT

• choroby ośrodkowego układu nerwowego
  • krwiak śródczaszkowy
  • nadciśnienie śródczaszkowe
  • przerzuty nowotworowe do mózgu
  • tętniak tętnic mózgowych
  • zakrzep śródczaszkowy
• guz chromochłonny
• hipotermia
• jadłowstręt psychiczny
• leki przeciwarytmiczne z grupy I (chinidyna, dyzopiramid, prokainamid, apryndyna)
• leki przeciwarytmiczne z grupy III (amiodaron i sotalol)
• leki psychotropowe (imipramina, tiorydazyna)
• uszkodzenie i niedokrwienie mięśnia sercowego
• zaburzenia elektrolitowe
  • hipokalcemia
  • hipokaliemia
  • hipomagnezemia
• zatrucie fosforanami organicznymi^[5]
• zawał mięśnia sercowego

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Dąbrowska, Andrzej Dąbrowski: Podręcznik elektrokardiografii. Warszawa: PZWL, 1993, s. 60–61. ISBN 83-200-1648-7.
• Galen S. Wagner: Elektrokardiografia praktyczna. Wrocław: Urban&Partner, 1999, s. 56–57. ISBN 83-85842-34-9.
• Małgorzata Sawicka-Parobczyk, Katarzyna Bieganowska. Odstęp QT/QTc w elektrograficznym zapisie – ważny parametr, trudna ocena. „Forum Medycyny Rodzinnej”. 4, s. 17–25, 2010. Via Medica. 

Linki zewnętrzne

• Serwis o lekach wpływających na odstęp QT. [dostęp 2014-04-11].

Elektrokardiografia: Charakterystyka EKG – elektrokardiogram Załamki załamek P zespół QRS załamek T załamek U Odcinki odcinek PQ odcinek ST Odstępy odstęp PQ odstęp ST odstęp QT