Odznaka Lilii

Odznaka Lilii Décoration du Lys
(c) Robert Prummel z niderlandzkiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0 Awers różnych odmian odznaki, dwie dolne to wersje nieoficjalne
Baretka / wstążka
Baretka / agrafa
Ustanowiono	1814
Wycofano	1831

Odznaka Lilii (fr. Décoration du Lys) – odznaczenie francuskie, nadawane w latach 1814-1830.

Historia

5 kwietnia 1814 roku Napoleon I po serii klęsk militarnych został zmuszony do abdykacji, 3 maja, po prawie dwudziestopięcioletnim wygnaniu, Burbonowie Ludwik XVIII i jego brat hrabia d'Artois powrócili triumfalnie do Paryża. Po rozpadzie reżymu napoleońskiego porządek w stolicy utrzymywała Gwardia Narodowa, która na powitanie Burbonów wymieniła na nakryciach głowy kokardy w barwach republikańsko-napoleońskiej Tricolore na białe kokardy burbońskie. Już parę dni przedtem, 24 kwietnia, hrabia d'Artois ustanowił medal Lilii, nadany prawie wszystkim członkom Gwardii Narodowej w Paryżu "jako nagroda za utrzymanie bezpieczeństwa i porządku w stolicy". W sytuacji powstałej po abdykacji Napoleona Burbonowie nie ufali dawnej cesarskiej armii i woleli polegać na lojalności Gwardii Narodowej. 9 maja król Ludwik XVIII zatwierdził odznaczenie i zezwolił na nadawanie go gwardzistom narodowym w całej Francji pod warunkiem złożenia przysięgi "Przysięgam wierność Bogu i królowi, na zawsze" (Je jure fidélité à Dieu et au Roi pour toujours). Ta jednoklasowa odznaka była właściwie medalem. Zabronione przez Napoleona w czasie jego 100 dni, odznaczenie zostało przywrócone przez Ludwika XVIII w roku 1816 jako "odznaka za wierność" (Décoration de la Fidélité). Stopniowo prawo nadawania odznaczenia uzyskiwały coraz szersze kręgi cywilnych i wojskowych urzędników państwowych – generałowie, ministrowie, prefekci i na koniec nawet merowie. Dopiero rozporządzenie Ludwika Filipa z 10 lutego 1831 położyło kres jego istnieniu.

Oznaki

Według pierwotnej ustawy z 1814 oznaką odznaczenia była srebrna lilia burbońska, noszona na piersi na białej wstążce. Wkrótce, już w maju 1814, dodano srebrną koronę królewską przypiętą do wstążki, oraz stworzono agrafę noszoną na ubraniu cywilnym, z ukoronowaną lilią otoczoną gałązkami oliwki. Paryska Gwardia Narodowa otrzymała własną wstążkę, białą z obustronnymi niebieskimi bordiurami. Od 1816 używano koronę jako zawieszkę medali i zezwolono gwardzistom nosić odznaczenia na wstążkach o barwach swych departamentów.

Oprócz tych oficjalnych dekoracji występuje wiele odmian prywatnych, np. biały krzyż maltański z portretem Ludwika XVIII lub Henryka IV w medalionie środkowym awersu i z liliami burbońskimi między ramionami czy złoty medal z burbońską lilią w środku. Takie "fantazje i kaprysy" były powodem memorandum kanclerza Legii Honorowej wystosowanego do króla, który w rozporządzeniu z 5 maja 1824 zabronił noszenia prywatnych odmian "OdznakI Lilii", dopuszczając jedynie pierwotną wersję ze srebrną lilijką zawieszoną na koronie królewskiej.

Bibliografia

• Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch..., Annaberg 1855, s. 213
• Wiesław Bończa-Tomaszewski, Kodeks orderowy..., Warszawa 1939, s. 364

Francuskie odznaczenia (według daty ustanowienia) Order św. Michała, 1469 (†) Order św. Ducha, 1578 (†) Order św. Łazarza i NMP z Góry Carmel, 1607 (†) Order św. Ludwika, 1693 (†) Order Zasługi Wojskowej, 1759 (†) Order Legii Honorowej, 1802 Order Korony Żelaznej, 1805 (†) Order Palm Akademickich, 1808 Order Trzech Złotych Run, 1809 (†) Order Cesarski Zjednoczenia, 1811 (†) Odznaka Lilii, 1814 (†) Order Krzyża Lipca, 1831 (†) Medal Wojskowy, 1852 Medal Świętej Heleny, 1857 (†) Order Kambodży, 1864 (†) Order Gwiazdy Anjouan, 1874 (†) Order Zasługi Rolniczej, 1883 Order Smoka Annamu, 1886 (†) Order Błyszczący, 1887 (†) Medal Kolonialny, 1893 (†) Order Gwiazdy Czarnej, 1896 (†) Krzyż Wojenny 1914-1918, 1915 Medal Wdzięczności Francuskiej, 1917 Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny, 1920 (†) Krzyż Wojenny TOE, 1921 Medal Pamiątkowy Górnego Śląska, 1921 (†) Medal Zwycięstwa, 1922 (†) Medal Uciekinierów z Niewoli, 1926 Order Zasługi Morskiej, 1930 Krzyż Kombatantów, 1930 Krzyż Ochotniczej Służby Wojskowej, 1934 (†) Krzyż Kombatantów-Ochotników, 1935 Order Zasługi Społecznej, 1936 (†) Order Zdrowia Publicznego, 1938 (†) Order Zasługi Handlowej i Przemysłowej, 1939 (†) Krzyż Wojenny 1939-1945, 1939 Order Wyzwolenia, 1940 Order Franciski, 1941 (†) Medal Francuskiego Oporu, 1943 Medal Lotniczy, 1945 Medal Pamiątkowy Wojny 1939-1945, 1946 Medal Pamiątkowy Ochotników Wolnej Francji, 1946 Medal Wyzwolenia Francji, 1947 Order Zasługi Rzemieślniczej, 1948 (†) Order Zasługi Turystycznej, 1949 (†) Medal Żandarmerii Narodowej, 1949 Medal Pamiątkowy Kampanii Włoskiej, 1953 Order Zasługi Kombatanckiej, 1953 (†) Order Zasługi Pocztowej, 1953 (†) Krzyż Kombatanta-Ochotnika Ruchu Oporu Order Gospodarki Narodowej, 1954 (†) Order Zasługi Sportowej, 1956 (†) Order Zasługi w Pracy, 1957 (†) Order Zasługi Cywilnej, 1957 (†) Order Zasługi Wojskowej, 1957 (†) Order Sztuki i Literatury, 1957 Order Zasługi Saharyjskiej, 1958 (†) Medal Zamorski, 1962 Order Narodowy Zasługi, 1963 Medal Ochotniczej Służby Wojskowej, 1975 Medal Obrony Narodowej, 1982 Medal Afryki Północnej, 1997 Medal Wdzięczności Narodu, 2002 Narodowy medal uznania dla ofiar terroryzmu, 2016 (†) zakończono nadawanie, odznaczenie zniesione lub wygasłe (brak żyjących odznaczonych)

Falerystyka Rodzaj odznaczenia Order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium Elementy insygniów Godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa Formy zredukowane Cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka Lista odznaczeń w Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie Lista baretek w Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych Prawo Komisja Heraldyczna kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe