Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca”

Wzorowy Kierowca – odznaka honorowa okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nadawana wzorowo pracującym zawodowym kierowcom pojazdów samochodowych.

Odznaka „Wzorowy Kierowca” została po raz pierwszy ustanowiona uchwałą Prezydium Rządu z 14 maja 1952 „w celu podkreślenia poważnej roli kierowców pojazdów samochodowych w gospodarce narodowej i wyróżnienia kierowców pracujących wzorowo oraz w celu upowszechnienia wzorowych bezawaryjnych metod ich pracy”. Następnie, w zmodyfikowanej wersji została wprowadzona uchwałą Rady Ministrów z 24 września 1963 (obowiązującą od 1 stycznia 1964), po czym ostatecznie, w zmienionej postaci, uchwałą Rady Ministrów z 13 stycznia 1987. Według ostatniej uchwały z 1987, odznaka była zaszczytnym wyróżnieniem oraz wyrazem uznania dla wzorowej zawodowej i społecznej postawy kierowców pojazdów samochodowych oraz motorniczych tramwajów (wcześniej nie obejmowała ona motorniczych tramwajów).

Odznaka była trzystopniowa: brązowa, srebrna i złota.

Uchwałę z 1987 uchylono i odznakę zniesiono z dniem 1 lipca 2000.

W dniu 1 stycznia 2012 r. odznaka „Wzorowy kierowca” została przywrócona, na mocy ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw. Mówił o tym uchylony ustawą z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw art. 39n ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Ustawa nie określała wzoru odznaki ani trybu i warunków jej przyznawania. W tym zakresie minister właściwy do spraw transportu miał wydać rozporządzenie wykonawcze, które nie zostało wydane.

Zasady nadawania

2012–

Zgodnie z treścią art. 39n ustawy o transporcie drogowym, minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki nadawania odznaki „Wzorowy kierowca”, tryb przedstawiania wniosków, wzór odznaki, tryb jej wręczania i sposób noszenia, uwzględniając wymogi, jakie powinny spełniać wnioski o nadanie odznaki oraz kryteria stosowane przy jej nadawaniu.

1987–2000

Według ostatniej uchwały z 1987, odznaka mogła być nadawana zawodowym kierowcom zatrudnionym w jednostkach gospodarki uspołecznionej lub będącym członkami zrzeszeń prywatnego transportu, należących do Naczelnej Rady Zrzeszeń Transportu Prywatnego, a także żołnierzom i pracownikom resortu obrony narodowej oraz funkcjonariuszom Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, żołnierzom jednostek wojskowych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz pracownikom resortu spraw wewnętrznych – za wzorową postawę oraz współudział w wychowywaniu młodych kadr kierowców.

Odznaka mogła być nadana kierowcy, który w zawodzie tym wzorowo przepracował:

• co najmniej 5 lat w jednym zakładzie pracy – brązowa,
• co najmniej 10 lat i otrzymał brązową odznakę przed co najmniej pięcioma laty – srebrna,
• co najmniej 15 lat i otrzymał srebrną odznaką przed co najmniej pięcioma laty – złota.

Odznaka była nadawana z okazji Dnia Transportowca i Drogowca, nadawał ją i wręczał uroczyście wraz z legitymacją wojewoda lub prezydent Warszawy, Krakowa lub Łodzi. Żołnierzom, funkcjonariuszom MO i SB i pracownikom resortu obrony narodowej lub resortu spraw wewnętrznych, nadawał ją odpowiednio Minister Obrony Narodowej lub Minister Spraw Wewnętrznych albo organy przez nich upoważnione.

1952–1987

Wcześniejszy regulamin odznaki obowiązujący w latach 1964–1987 odmiennie i bardziej szczegółowo określał zasady przyznawania odznaki. Brązową odznakę mógł dostać kierowca, który przepracował nieprzerwanie co najmniej 3 lata i spełniał wiele szczegółowych kryteriów, wśród których były: niespowodowanie wypadku drogowego, niebycie ukaranym grzywną ponad 100 zł za naruszenie przepisów ruchu drogowego, oszczędne zużywanie paliwa i ogumienia, systematyczne pogłębianie znajomości przepisów ruchu drogowego i zasad obsługi samochodu, wykazywanie socjalistycznego stosunku do majątku społecznego i zleconych mu obowiązków i wysokiego poziomu kultury jazdy, wykazywanie wysokiego poziomu moralnego i aktywność w pracy społecznej. Srebrną i złotą odznakę otrzymywał kierowca po uzyskaniu odznaki brązowej i spełnieniu dalszych warunków, w tym przekazywania doświadczeń innym kierowcom. Uchwała z 1963 przewidywała, że kierowcy wyróżnieni odznaką mieli pierwszeństwo w korzystaniu z wszelkiego rodzaju zdobyczy socjalnych.

Pod rządem tej uchwały odznakę srebrną i złotą nadawał Minister Komunikacji, a odznakę brązową przewodniczący prezydium wojewódzkiej rady narodowej. Żołnierzom, funkcjonariuszom MO i kierowcom cywilnym zatrudnionym w resorcie obrony narodowej lub spraw wewnętrznych odznakę nadawał odpowiednio Minister Obrony Narodowej lub Minister Spraw Wewnętrznych.

Podobne szczegółowe zasady nadawania do przewidzianych regulaminem z 1963 określał wcześniejszy regulamin z 1952, przewidując jako warunek otrzymania odznaki także m.in. wykazywanie uświadomienia politycznego. Odznakę nadawał wówczas Minister Transportu Drogowego i Lotniczego.

Opis odznaki

Odznaka jest okrągła, o średnicy 30 mm, wykonana z metalu koloru brązowego, srebrnego lub złotego, zależnie od stopnia odznaki. Awers przedstawia koło samochodowe, wewnątrz którego na oksydowanym lub patynowym tle znajduje się stylizowany wizerunek samochodu ciężarowego (podobnego do Stara 20), w kolorze odznaki. Nad sylwetką samochodu jest umieszczona emaliowana czerwona tarcza ze stylizowanym godłem PRL (orłem bez korony). Poniżej sylwetki znajduje się emaliowana biało-czerwona wstęga o szerokości 4 mm; w środkowej części wstęgi na tle koloru odznaki jest wyryty czarny dwuwierszowy napis: WZOROWY / KIEROWCA. Odwrotna strona odznaki jest gładka; znajduje się na niej zakrętka lub zapięcie agrafkowe. W latach 1952–1963 dodatkowo na oponie pod wstęgą grawerowany był rok otrzymania odznaki. W latach 1952–1987 tarcza koła była koloru ciemnoszarego.

Pod rządem uchwał z 1952 i 1963, odznaka istniała także w drugiej formie nalepki z barwnie nadrukowanego celofanu o średnicy 120 mm (1952) lub 80 mm (1963), którą odznaczony kierowca umieszczał na obsługiwanym przez siebie samochodzie, w dolnym rogu przedniej szyby po lewej stronie.

Zobacz też

• Odznaka Wzorowego Kierowcy w Wojsku Polskim

Bibliografia

• Uchwała nr 404 Prezydium Rządu z dnia 14 maja 1952 r. w sprawie ustanowienia odznaki „Wzorowego Kierowcy” (M.P. z 1952 r. nr 49, poz. 671)
• Zarządzenie Ministra Transportu Drogowego i Lotniczego z dnia 16 czerwca 1952 r. w sprawie ustalenia regulaminu odznaki „Wzorowego Kierowcy” (M.P. z 1952 r. nr 58, poz. 897)
• Uchwała nr 313 Rady Ministrów z dnia 24 września 1963 r. w sprawie odznaki „Wzorowy Kierowca” (M.P. z 1963 r. nr 73, poz. 362)
• Uchwała nr 5 Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 1987 r. w sprawie ustanowienia odznaki honorowej „Wzorowy Kierowca” (M.P. z 1987 r. nr 3, poz. 23)
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 2201)
• Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 244, poz. 1454).

Ordery i odznaczenia państwowe PRL

Ordery	Order Budowniczych Polski Ludowej Order Odrodzenia Polski Order Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu Order Sztandaru Pracy Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Odznaczenia państwowe	Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych Medal Zasłużonym na Polu Chwały Krzyż Partyzancki Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Oświęcimski Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Medal za Ofiarność i Odwagę Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaki tytułów honorowych	„Lotnik Kosmonauta PRL” „Zasłużony dla Kultury Narodowej” „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości PRL” „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” „Zasłużony Drukarz PRL” „Zasłużony Energetyk PRL” „Zasłużony Górnik PRL” „Zasłużony Hutnik PRL” „Zasłużony Kolejarz PRL” „Zasłużony Lekarz PRL” „Zasłużony Nauczyciel PRL” „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” „Zasłużony Portowiec PRL” „Zasłużony Rolnik PRL” „Zasłużony Stoczniowiec PRL”
Medale i odznaki resortowe	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Braterstwa Broni Odznaka honorowa dla korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego Odznaka honorowa „Odznaka Mistrza” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka honorowa „Za 1.000 000 km lotu” Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony pracy” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki PRL” Odznaka honorowa „Zasłużonemu Działaczowi ORMO” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Odznaka honorowa „Zasłużony dla gospodarki przestrzennej i komunalnej” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Państwowy” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Rady Narodowej” Odznaka Przysposobienia Sanitarnego Odznaka Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej Odznaka „10 lat w Służbie Narodu” Odznaka „20 lat w Służbie Narodu” Odznaka „400 lat Poczty Polskiej” Odznaka „Budowniczy Huty im. Lenina” Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” Odznaka „Budowniczy Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina” Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Na Straży Pokoju” Odznaka „Przodownik Pracy” Odznaka „Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Przodujący Drogowiec” Odznaka „Przodujący Kolejarz” Odznaka „Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” Odznaka „W Służbie Narodu” Odznaka „W Służbie Penitencjarnej” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka „Wzorowy Hodowca” Odznaka „Wzorowy Księgarz” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” Odznaka „Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa PRL” Odznaka „Za zasługi dla finansów PRL” Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka „Za zasługi dla przemysłu chemicznego” Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” Odznaka „Za zasługi dla transportu PRL” Odznaka „Za zasługi w dziedzinie geodezji i kartografii” Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” Odznaka „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka „Zasłużony dla ubezpieczeń społecznych” Odznaka „Zasłużony dla Wynalazczości i Racjonalizacji” Odznaka „Zasłużony drukarz” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Pożarnictwa” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Opiekun Społeczny” Odznaka „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu i Usług” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Lekkiego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Zasłużony Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Zasłużony Trener”

• Zobacz też: Odznaka Nagrody Państwowej
• order chlebowy