Ofensywa w Saarze

Ofensywa w Saarze
II wojna światowa, front zachodni
Ilustracja
Żołnierz francuski w Saarze 9 września 1939 r.
Czas

7–12 września 1939

Miejsce

Saara

Terytorium

Francja, III Rzesza

Przyczyna

agresja III Rzeszy na Polskę,
wypowiedzenie wojny Niemcom przez Francję oraz Wielką Brytanię

Wynik

nierozstrzygnięta

Strony konfliktu
 III Rzesza Francja
Dowódcy
Erwin von WitzlebenMaurice Gamelin
André-Gaston Prételat
Siły
22 dywizje, ok. 100 dział40 dywizji, 2400 czołgów, 4700 dział
Straty
196 zabitych, 356 rannych, 114 zaginionych[1]2000 zabitych, rannych i zaginionych[2]
Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej
49°10′N 7°15′E/49,166667 7,250000
Mapa pokazująca skrawki niemieckiego terytorium zajęte przez Francuzów w czasie ofensywy w Saarze

Ofensywa w Saarzedziałania wojenne prowadzone w pierwszym okresie II wojny światowej na froncie zachodnim po wypowiedzeniu przez Francję i Wielką Brytanię 3 września 1939 wojny III Rzeszy po agresji III Rzeszy na Polskę.

Przebieg bitwy

Armia francuska 7 września 1939 roku siłami 3 i 4 Armii po przekroczeniu granicy francusko-niemieckiej w Zagłębiu Saary zajęły teren bezpośrednio przyległy do niemieckiej głównej linii obrony, łamiąc opór niemieckich jednostek granicznych oraz czyszcząc graniczne pola minowe Niemców. Tereny te jednak były wcześniej w ramach tzw. operacji „oczyszczenie strefy czerwonej” (niem. Freimachung der Roten Zone) specjalnie przygotowane. Niemcy ewakuowali z tych terenów ludność cywilną. Ofensywa kosztowała Francję 1750 żołnierzy i 98 oficerów (zabici, ranni oraz zaginieni w okresie ofensywy, do 16 października 1939 r.)[3] – przykładowo 21 DP straciła do 15 września 76 zabitych, 4 zaginionych, 241 rannych[4], były to straty porównywalne do tych, jakie niemiecka 21 DP poniosła pod Nowogrodem nad Narwią w podobnym okresie, Alianci stracili około 120 samolotów, Niemcy 56. Termin głównego uderzenia został określony, zgodnie z polsko-francuską konwencją wojskową, na piętnasty dzień po rozpoczęciu mobilizacji francuskiej (tzn. 17 września). Do tej chwili Francja zmobilizowała na kontynencie 70 dywizji, z których część przerzucono nad granicę.

Przerwanie działań wojennych

12 września 1939 roku w Abbeville odbyło się jednak posiedzenie francusko-brytyjskiej Najwyższej Rady Wojennej z udziałem Neville Chamberlaina, Edouarda Daladiera i referującego głównodowodzącego armii francuskiej gen. Maurice Gamelina. W konsekwencji narady podjęto decyzję o maksymalnym zmobilizowaniu środków, zanim zostaną podjęte duże operacje lądowe oraz ograniczeniu działań powietrznych[5] RAF i Armee de l’Air nad Niemcami w celu minimalizacji niemieckiego odwetu[6]. Oznaczało to w praktyce wstrzymanie wszystkich działań ofensywnych armii francuskiej na przedpolu Linii Zygfryda i złamanie zobowiązań sojuszniczych wobec Polski podjętych 19 maja 1939 roku w aneksie do konwencji wojskowej polsko-francuskiej z 1921, uzgodnionym przez delegację pod przewodnictwem gen. Tadeusza Kasprzyckiego[7][8] i ratyfikowanym poprzez podpisanie w Paryżu 4 września 1939 protokołu politycznego do konwencji. Strona francuska zwlekała z podpisaniem protokołu i dokonała tego dopiero pod naciskiem Brytyjczyków już po wybuchu wojny. Protokół ze strony Rzeczypospolitej podpisał ambasador Juliusz Łukasiewicz, ze strony Francji minister spraw zagranicznych Republiki Georges Bonnet[9]. Aneks do konwencji wojskowej zobowiązywał stronę francuską do rozpoczęcia ofensywy głównymi siłami w piętnastym dniu od rozpoczęcia mobilizacji armii francuskiej, a działania powietrzne nad Niemcami od chwili rozpoczęcia działań wojennych przeciw Niemcom. Ambasadorowie Rzeczypospolitej w Wielkiej Brytanii – Edward Raczyński i we Francji – Juliusz Łukasiewicz bezskutecznie próbowali wpłynąć we wrześniu 1939 na wykonanie zobowiązań krajów sojuszniczych. Na założeniu ofensywy sojuszniczej w piętnastym dniu od rozpoczęcia francuskiej mobilizacji oparty był plan obrony „Z” i strategia obrony terytorium Polski Edwarda Rydza-Śmigłego[10].

Przypisy

  1. Full text of „Berlin diary: the journal of a foreign correspondent, 1934-1941”, archive.org [dostęp 2019-08-21] (ang.).
  2. 666-4 Bad Request !!!, www.cheminsdememoire.gouv.fr [dostęp 2019-08-21].
  3. Za P. Gaujac Septembre 1939. L’Offensive sur la Sarre, Batailles 11/2005.
  4. Za Y. Bueffaut, Septembre 39 (2), Varsovie et la Sarre, w „Armes Militaria Magazine” H-S no. 40.
  5. Między 9–13 września AdlA straciła w działaniach nad Niemcami ogółem 28 samolotów: 9 myśliwskich, 18 rozpoznawczych, 27 zabitych, 22 rannych, 28 zaginionych lotników. Pierre Watteeuw LES PERTES DE LA CHASSE DE JOUR ALLEMANDE EN FRANCE VOLUME 1 : SEPT. 1939 – DÉC. 1940.
  6. Stenogram „Wnioski wynikające z wymiany poglądów” pkt. 2 i 3, [w:] François Bédarida: La stratégie secrète de la drôle de guerre, Le Conseil suprême interallié, septembre 1939 avril 1940.
  7. Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej. T. I. Kampania wrześniowa cz. 1, s. 94.
  8. Protocole Gamelin – Kasprzycki , Protokół końcowy francusko-polskich rozmów sztabowych 15 – 17 maja 1939.
  9. Protocole franco-polonais signé à Paris le 4 septembre 1939.
  10. Por. np. Wacław Stachiewicz, Pisma, t. 2. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1979, wyd. Instytut Literacki, s. 28–32, 84, 181–193, tam też deklaracje strony francuskiej z września 1939 o aktualności wykonania zobowiązań sojuszniczych zgodnie z treścią konwencji wojskowej z 19 maja 1939.

Media użyte na tej stronie

Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Battle icon active (rifles).svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
Soldat Francès al Saar.jpg
In a german village during the Saar offensive, a french soldier looks at a poster from a german colonial league. Plate at the Colonial Office in Lauterbach, the soldier belonged to the French 151ème R.I., 42ème Division d'Infanterie, September 9, 1939.
German Empire 1937 adm location map.svg
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of the German Empire 1937
Ofensiva del Saar2.jpg
Autor: Arderiu, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map showing the positions of the german territory hold by the french troops during the Saar Offensive