Oficer (żeglarstwo)

Oficer – w żeglarstwie osoba funkcyjna na jachcie. Jeśli bywa wyznaczana (co nie jest obligatoryjne) – zakres obowiązków i kwalifikacje zależą od wymagań armatora lub kapitana jachtu (żaglowca). Dawniej w polskim żeglarstwie oficerowie byli wyznaczani podczas każdego rejsu morskiego. Do obowiązków oficera należało prowadzenie jachtu (z członkami swojej wachty) podczas swej służby. Powierzenie funkcji oficerskich było obowiązkowe, a wymagania stawiane osobom je pełniącym były ściśle określone.

Obowiązki oficera na żaglowcach podlegających konwencji STCW opisano w artykule Oficer (żegluga).

Oficerowie w polskim żeglarstwie obecnie

Obecnie funkcja zwyczajowa, bowiem pojęcie i obowiązki oficera wprowadza konwencja STCW i ona określa również dokumenty, jakie oficer ma posiadać, jednak w stosunku do łodzi przyjemnościowych (pleasure vessels) konwencja się nie wypowiada. Kodeks morski i Ustawa o kulturze fizycznej definiują pojęcia kapitana, natomiast nie odnoszą się nijak do funkcji oficerskich. W związku z tym nazewnictwo funkcji, zakresy obowiązków itd. są obecnie sprawą wyłącznie zwyczajową, wynikającą z tradycji czy przyjętych przez kapitana, armatora jachtu zasad.

Oficerowie w polskim żeglarstwie dawniej

Nazwy funkcji oficerskich i zakres ich obowiązków wywodzą się z dokumentu pt. Regulamin służby morskiej statku sportowego[1], zarzuconego w latach 80. XX wieku, ówczesnego systemu patentów żeglarskich oraz instrukcji PZŻ.

Oficer był osobą prowadzącą jacht, żaglowiec jest to również dowodzący wachtą na jachcie i prowadzący jacht w czasie trwania swej wachty (dyżuru)[2].

Najczęściej na jachtach wyznaczano trzech oficerów:

  • Pierwszy oficer:
    • odpowiadał za nawigację, dokumenty jachtu, załatwianie spraw formalnych, środki łączności i środki ratunkowe. Ponadto zastępował kapitana i był zwierzchnikiem pozostałych oficerów, jeśli na jachcie nie wyznaczono zastępcy kapitana;
  • Drugi oficer:
    • odpowiadał za aprowizację, higienę i porządek pod pokładem, apteczkę, wyposażenie kambuzowe;
  • Trzeci oficer:
    • odpowiadał za żagle, liny, silnik, sprawy techniczne, sprawy związane z bezpieczeństwem statku.

Kwalifikacje

Do pełnienia funkcji oficerskich niezbędne było posiadanie odpowiednich kwalifikacji oraz formalnych dokumentów. Zakres ich zmieniał się. Przykładowo w latach 1970-1980 do pełnienia funkcji oficerskich (bez I oficera), w rejsach po Morzu Bałtyckim (do 10°E i 61°N), na jachtach żaglowych do 100 m² wymagano posiadania patentu sternika jachtowego z pełnymi uprawnieniami. Więcej: Dawne polskie stopnie żeglarskie.

Obowiązki

Oficer, który pełnił służbę nazywany był oficerem wachtowym, w czasie żeglugi prowadził jacht, chyba że dowodzenie przejął kapitan (który z definicji zawsze jachtem dowodzi).

W czasie pełnienia wachty (morskiej, kotwicznej lub portowej) oficer wachtowy obowiązany był pełnić służbę zgodnie z poleceniem kapitana i wymogami dobrej praktyki morskiej i odpowiadał za:

  1. okazywanie przez statek przepisowych znaków i świateł,
  2. nadawanie wymaganych sygnałów akustycznych (spotkania ze statkami, mgła i ograniczona widzialność),
  3. nadawanie w razie potrzeby sygnałów zwrócenia uwagi,
  4. natychmiastowe wezwanie kapitana w razie pojawienia się nagłego niebezpieczeństwa i zaalarmowanie załogi,
  5. prawidłowe prowadzenie zapisów w dzienniku jachtowym[3].

Podczas wachty morskiej oficer miał obowiązek prowadzić żeglugę odpowiednio do napędu statku i odpowiadał za:

  1. utrzymanie odpowiedniej szybkości i stałej gotowości statku do wykonywania wszelkich niezbędnych manewrów,
  2. prawidłowe sterowanie i wykonywanie manewrów,
  3. stałe obserwowanie sytuacji na morzu,
  4. prowadzenie nawigacji i określanie pozycji statku[4].

Obowiązki oficera wachtowego przy zdawaniu wachty (służby) były następujące:

  1. określić na mapie pozycję (na godzinę zmiany wachty),
  2. zapoznać obejmującego służbę z sytuacją statku na morzu i położeniem znaków, świateł nawigacyjnych i statków w zasięgu widoczności,
  3. przekazać instrukcje kapitana co do dalszego toku służby i żeglugi,
  4. zwrócić uwagę na okoliczności mogące mieć wpływ na dalszy bezpieczny przebieg żeglugi[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Regulamin służby morskiej statku sportowego (nieobowiązujący). sychut.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-28)]..
  2. ↑ Jacek Czajewski (red.), Encyklopedia żeglarstwa, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1996, s. 232, ISBN 83-01-11914-4.
  3. ↑ § 12 Regulaminu służby morskiej statku sportowego [załącznik do Zarządzenia Nr 25 Przewodniczącego GKKFiT z 19 czerwca 1972 r. w sprawie regulaminu służby morskiej statków sportowych (Dz. Urz. GKKFiT Nr 8 z 1972 r. poz. 26)].
  4. ↑ § 13 Regulaminu służby morskiej statku sportowego [załącznik do Zarządzenia Nr 25 Przewodniczącego GKKFiT z 19 czerwca 1972 r. w sprawie regulaminu służby morskiej statków sportowych (Dz. Urz. GKKFiT Nr 8 z 1972 r. poz. 26)].
  5. ↑ § 11 Regulaminu służby morskiej statku sportowego [załącznik do Zarządzenia Nr 25 Przewodniczącego GKKFiT z 19 czerwca 1972 r. w sprawie regulaminu służby morskiej statków sportowych (Dz. Urz. GKKFiT Nr 8 z 1972 r. poz. 26)].

Bibliografia

  • Głowacki Włodzimierz, Biblioteczka Żeglarska: Żeglarstwo morskie, Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1979, ISBN 83-217-2208-3.
  • Wacław Petryński (tł.), Jachting pod żaglami i na silniku, Penta, Warszawa 1993, ISBN 83-85440-16-X.
  • Jacek Czajewski (red.), Encyklopedia żeglarstwa, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1996, ISBN 83-01-11914-4.
  • Marek Berkowski, Vademecum morskich przepisów jachtowych, PTTK Oddział Śródmieście w Warszawie Klub Turystyki Wodnej TOP, 1985