Oficer polityczny

Oficer polityczny – żołnierz w stopniu podporucznika lub wyższym pełniący służbę w Siłach Zbrojnych PRL w korpusie oficerów politycznych w latach 1948–1990. Oficerowie polityczni pełnili służbę w ludowym Wojsku Polskim i innych państwach Układu Warszawskiego. W NATO ich odpowiednikiem w zakresie funkcji szkoleniowo-wychowawczych i kulturalno-oświatowych spełniali oficerowie i podoficerowie wychowawczy.

W Polsce

Korpus oficerów polityczno-wychowawczych utworzony został podczas II wojny światowej w 1 Korpusie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, na wzór politruków Armii Czerwonej. Po wojnie przeszedł on szereg zmian strukturalno-zadaniowych, a w 1948 został przemianowany w korpus oficerów politycznych. Od 1990 w miejsce korpusu oficerów politycznych utworzono korpus oficerów wychowawczych.

Do podstawowych zadań tego korpusu należało kształtowanie wśród żołnierzy: obywatelskich i patriotycznych postaw żołnierzy oraz ich morale i dyscypliny. Poza tym ważnym zadaniem było rozwiązywanie spraw socjalno-bytowych (w wojsku i poza nim np. zasiłki dla rodzin) oraz problemów związanych z naruszaniem stosunków międzyludzkich (np. zjawisko fali, nadmiernego rygoryzmu ze strony przełożonych). W celu umożliwienia zgłoszenia tych spraw żołnierze mogli się zwracać do oficerów politycznych dowolnego szczebla z pominięciem tzw. drogi służbowej (nie mieli obowiązku meldować o tym bezpośrednim przełożonym).

Statut oficerów polityczno-wychowawczych Wojska Polskiego został zatwierdzony 25 listopada 1944 roku przez przewodniczącego KRN Bolesława Bieruta. Regulował on od strony formalnoprawnej pozycję oficerów politycznych-wychowawczych wszystkich szczebli, określając ich podstawowe zadania i posiadane uprawnienia[1].

Oficerowie polityczni (polityczno-wychowawczy) pełnili obowiązki w pięciu zasadniczych pionach:

  • organizacyjnym – zastępcy dowódców ds. politycznych różnych szczebli dowodzenia, instruktorzy organizacyjni (planowanie i organizacja przedsięwzięć)
  • szkoleniowo-wychowawczym – instruktorzy i lektorzy prowadzący tzw. szkolenie polityczne z oficerami, chorążymi i podoficerami (zajęcia z: etyki, wiedzy obywatelskiej, historii Polski, historii wojskowości, w tym konfliktów wojennych, prawa wojennego itp.). Szkolenie polityczne z żołnierzami służby zasadniczej prowadzili dowódcy pododdziałów (kompanii, plutonów)
  • kulturalno-oświatowym – kierownicy klubów oficerskich i żołnierskich, kierownicy bibliotek, instruktorzy kulturalno-oświatowi
  • partyjnym (1948–1990) – instruktorzy komitetów partyjnych dywizji i okręgów pełniący funkcje administracyjne – członkami władz partyjnych byli pochodzący żołnierze z wyboru
  • młodzieżowym (1948–1990) – instruktorzy rad młodzieżowych pułków, dywizji i okręgów wojskowych sprawujący opiekę na działalnością organizacji młodzieżowej

Oficerów tego korpusu kształciła: Oficerska Szkoła Polityczna w Łodzi, a potem Wojskowa Akademia Polityczna w Warszawie. Kandydaci pozyskiwani byli najpierw spośród oficerów liniowych, którzy wyróżniali się aktywnością polityczną i społeczną. Rekrutowano też absolwentów cywilnych studiów wyższych z zakresu nauk humanistycznych (politologii, pedagogiki, kulturoznawstwa itp). Od 1970 oficerów politycznych kształcono w niektórych wyższych szkołach oficerskich. (patrz: Szkolnictwo wojskowe w PRL).

Przypisy

  1. ↑ Leonard Ratajczyk Historia wojskowości, Wydawnictwo MON Warszawa 1980.

Bibliografia

  • Leksykon wiedzy wojskowej, Wyd. MON, Warszawa 1979.