Ogorzałka wełnista

Ogorzałka wełnista

Pęd z kwiatem i liśćmi
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	ogorzałka
Gatunek	ogorzałka wełnista
Nazwa systematyczna
Ochroma pyramidale (Cav. ex Lam.) Urb.
Synonimy
Ochroma bicolor Rowlee Ochroma concolor Rowlee Ochroma grandiflorum Rowlee Ochroma lagopus Sw. Ochroma obtusum Rowlee[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Drzewo

Szkielet kadłuba modelu samolotu wykonany z listewek balsy

Ogorzałka wełnista, balsa (Ochroma pyramidale) – gatunek drzewa z rodziny ślazowatych z monotypowego rodzaju ogorzałka Ochroma^[5]. Występuje w lasach Ameryki Południowej i Środkowej oraz na Karaibach^[3]. Jest często uprawiany wzdłuż atlantyckich wybrzeży Ameryki Południowej.

Morfologia

Pokrój

Drzewo o niemal walcowatej koronie, dorastające do 15 m.

Liście

Jajowo-sercowate, o drobno ząbkowanych brzegach

Kwiaty

Duże (średnica 6-10 cm), pojedyncze, zapylane przez nietoperze (chiropterogamia). Mają skórzasty, lejkowaty, 5-dzielny kielich, bladordzawą 5-płatkową koronę, 1 słupek i 5 zrośniętych pręcików.

Owoce

Wydłużona torebka wypełniona licznymi nasionami otoczonymi puchem.

Cechy drewna balsy

Cechą charakterystyczną drewna balsy jest jego mała gęstość. Drewno bardzo miękkie i bardzo lekkie (40 – 180 kg/m³). Dwukrotnie lżejsze od korka. Jednocześnie jest dość mocne i sprężyste. Dla porównania w tabelce zestawiono gęstości drewna popularnych drzew.

Zastosowanie

Uzyskuje się z niego bardzo lekkie (lżejsze od korka), białe drewno o tej samej nazwie (balsa). Nazwy balsa używa się również do określenia różnego rodzaju tratw (m.in. Kon-Tiki), wykonywanych z surowej (nie wysuszonej) balsy, bambusa, trzciny, używanych przez boliwijskich Indian. W zależności od miejsca (w przekroju pnia) wycięcia, wykazuje różną twardość. Części położone najbliżej środka pnia, bardzo miękkie, wykorzystuje się jako materiał wypełniający lub izolacyjny. Na elementy konstrukcyjne stosuje się tylko deseczki i listwy wycięte z części zewnętrznej pnia. Dzięki małej gęstości, jest niezastąpionym materiałem do budowy modeli latających i pływających. W modelarstwie z balsy wykonuje się wręgi (żeberka), fragmenty pokrycia płatów, stateczniki, części pokrycia kadłubów itp.

Z drewna balsy wykonywane są:

• tratwy, jachty, wyposażenie pokładowe, sprzęt ratownictwa wodnego, deski surfingowe
• elementy szybowców i samolotów – słynny brytyjski "Mosquito" z czasów II WŚ był wykonany w dużej części z drewnianych kompozytów przekładkowych z zastosowaniem drewna balsa
• protezy ortopedyczne
• rakietki (deski) do tenisa stołowego
• spławiki wędkarskie
• rekwizyty do sztuczek magicznych (lewitacja)
• elementy konstrukcyjne w modelarstwie
• filtry fajek
• wypełnienia izolacyjne
• opakowania
• pałeczki dyrygenckie (batuty)

Drewno balsy twardej jest także surowcem do produkcji lignostonu, z którego wykonywane są czółenka do krosien tkackich.

• ostatnio także końcówki kopii rycerskich służących do rekonstrukcji potyczek konnych (ang. jousting)

Drewno balsy jest też wykorzystywane w międzynarodowym programie rozwoju twórczości Odyseja Umysłu, gdzie jednym z zadań, jakie mogą wybrać uczestnicy, jest konstrukcja struktury z drewna balsy i kleju. Podczas konkursu, na strukturę nakładane są odważniki, a ocena końcowa zależy od tego, jak duży ciężar dana struktura utrzyma. Masa własna struktury nie może przekroczyć 18 gramów^[6]. Pomimo tych ograniczeń, tworzone przez uczestników struktury mogą utrzymać nawet kilkaset kilogramów^[7].

Przypisy