Ogród Zoologiczno-Botaniczny w Braniewie

Miejski Ogród zoologiczny w Braniewie
Tablica przy bramie wejściowej. W tle bazylika mniejsza św. Katarzyny
Państwo	Polska
Miejscowość	Braniewo
Adres	Botaniczna 1 14-500 Braniewo
Powierzchnia	3,5 ha
Założono	1959
Położenie na mapie Braniewa Miejski Ogród zoologiczny w Braniewie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Miejski Ogród zoologiczny w Braniewie
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Miejski Ogród zoologiczny w Braniewie
Położenie na mapie powiatu braniewskiego Miejski Ogród zoologiczny w Braniewie
54°22′51,816″N 19°49′33,283″E/54,381060 19,825912

Ogród Zoologiczno-Botaniczny w Braniewie^[a] (pot. zoo w Braniewie) – miejski ogród zoologiczno-botaniczny znajdujący się przy ulicy Botanicznej w Braniewie. Jest to jeden z najmniejszych obiektów tego typu w Polsce oraz jedyne zoo na Warmii i Mazurach^[1].

Ogród jest umiejscowiony w średniowiecznej fosie obronnej miasta, naprzeciw XVIII-wiecznego pałacyku biskupa Potockiego. Z drugiej strony widoczne są pozostałości murów obronnych, a nad nimi góruje potężna budowla – bazylika mniejsza pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej.

Powstanie ogrodu botanicznego

W 1892 roku przeprowadził się z Berlina do Braniewa niemiecki botanik i przyrodnik dr Franz Josef Niedenzu, aby objąć stanowisko na wydziale matematyki i nauk przyrodniczych w Kolegium Jezuickim w Braniewie (Collegium Hosianum). Już rok później, w 1893 roku, angażując się w uporządkowanie terenów miasta zainicjował utworzenie Skweru 13 Lip (obecnie rondo gen. Andersa) oraz dokonuje uporządkowania terenów przy kościele św. Katarzyny, zakładając w tym samym roku (1893) ogród botaniczny^[2]. Sprowadza do ogrodu egzotyczne drzewa i rośliny, m.in. z Ameryki Południowej, w tym po raz pierwszy nieznane dotąd w całych Prusach Wschodnich pomidory. Franz Niedenzu umiera w 1937, wkrótce wybucha wojna.

Ogród zoologiczno-botaniczny

Po II wojnie światowej, w latach 1955–1960, w miejscu istniejącego przed wojną ogrodu botanicznego z inicjatywy Zdzisława Butkiewicza utworzono ogród zoologiczno-botaniczny^[3]. Nawiązaniem i kontynuacją przedwojennych tradycji botanicznych jest zachowana na terenie ogrodu zoologiczno-botanicznego aleja dendrologiczna^[4] z dużą liczbą okazałych drzew, w tym m.in. dęby, buki, klony, kasztanowce, lipy; a także sporo gatunków unikalnej roślinności, jak tulipanowiec, miłorząb japoński, dąb piramidalny^[5]. Drzewa są oznakowane i opisane. W całym ogrodzie jest dużo tablic z ciekawostkami oraz plakietek informacyjnych.

Pierwszym zwierzęciem w ogrodzie był łabędź. W 1962 pojawiły się w zoo pierwsze niedźwiedzie brunatne^[6]. Dzięki ucieczce tych niedźwiadków, które przez kilka godzin buszowały po mieście, ogród zyskał rozgłos w kraju. Po tym zdarzeniu została nawiązana współpraca z zoo w Gdańsku-Oliwie, skąd otrzymano kolejne zwierzęta. W 1987 r. przystąpiono do rozbudowy ogrodu. W czasach świetności to minizoo liczyło około 200 gatunków zwierząt.

W ogrodzie można było na przestrzeni jego funkcjonowania zobaczyć takie gatunki zwierząt jak: lew, niedźwiedzie, jaki, lamę, wilczycę, makaki lapundery, konia Przewalskiego, papugi, bażanty, żółwie, paw i wiele innych^[7][4].

Zmierzch ogrodu zoologiczno-botanicznego (...i powrót do korzeni)

Współcześnie ostrej krytyce publicznej są poddawane złe warunki, w jakich przetrzymuje się zwierzęta w zamknięciu, braniewskie zoo również należało do tej kategorii ośrodków o złej reputacji^[8]. Jako że ogród jest położony na stosunkowo niewielkiej powierzchni (3,5 ha), zwierzęta nie miały dużych wybiegów. Uwag odnośnie do warunków przetrzymywania zwierząt w Braniewie było wiele, głównie co do niedźwiedzi, które przebywały na betonowym podłożu, co uniemożliwiało im grzebanie w ziemi, a to jest ich naturalną potrzebą. Zwierzęta wyglądały smutnie i smętnie^[6].

Dziś (od 14 grudnia 2016^[9]) w braniewskim ogrodzie nie ma już niedźwiedzi brunatnych, choć było ich tu w sumie pięć: Wojtusia (zwana też Wojtkiem, ur. w 2001), Ewka (ur. w 1995), Gienia (ur. w 2003), Michał i Pietka (ur. w 1995)^[6]. Jako pierwszy Michał (z odgryzioną łapą) został zabrany w 2011 przez międzynarodową fundację „Podaj łapę” i znalazł azyl w Niemczech. Dwa następne, urodzone w ukraińskim cyrku Ewka i Gienia, zabrane zostały w kwietniu 2016^[8], dwa ostatnie wyjechały do Poznania 14 grudnia 2016^[9].

Trwają starania, aby ogród powrócił do przedwojennych tradycji i ponownie stał się jedynie ogrodem botanicznym połączony z rodzinnym parkiem rozrywki. Przystąpiono do konkursu Ministerstwa Gospodarki na modelową rewitalizację miast, żeby zdobyć fundusze na ożywienie tego terenu. Projekt zakłada poprawę warunków życia pozostałych tam jeszcze zwierząt, odbudowę i rozwój parku botanicznego, wytyczenie ścieżek rowerowych i biegowych oraz budowę innych obiektów, gdzie mogliby spędzać wolny czas mieszkańcy i turyści^[10].

Ogród Zoologiczno-Botaniczny w Braniewie jest udostępniony do zwiedzania w okresie od 1 maja do 30 września, choć przypomina on współcześnie bardziej ogród botaniczny, gdyż większość klatek i wybiegów pozostała pusta (rok 2020)^[5].

Galeria

• 

  Wojtusia w Braniewie (2007), od 2016 w Poznaniu

• 

  Tygrysy w braniewskim zoo (2009)

• 

  (c) Piotr Marek Kisielew…, CC BY-SA 3.0

  Makaki lapundery

• 

  Koń Przewalskiego (2020)

• 

  Pusty wybieg dla niedźwiedzi (rok 2020)

Uwagi

Przypisy