Okrąglak (Poznań)

Okrąglak
Symbol zabytku nr rej. 218/Wlkp/A z 19 grudnia 2007
Ilustracja
Widok z narożnika ul. 27 Grudnia i Gwarnej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

ul. Mielżyńskiego 14

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Marek Leykam

Wysokość całkowita

45 m

Kondygnacje

9

Rozpoczęcie budowy

1948[1]

Ukończenie budowy

1954

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Okrąglak”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Okrąglak”
Ziemia52°24′30″N 16°55′20″E/52,408333 16,922222
Strona internetowa
Okrąglak widziany z Collegium Altum
Kwadraciak stojący obok Okrąglaka

Okrąglakmodernistyczny budynek w centrum Poznania przy ul. Mielżyńskiego 14, na rogu ul. 27 Grudnia, zbudowany w latach 1948–1954 według projektu Marka Leykama. Przez ponad 50 lat pełnił funkcję domu towarowego, później przekształcony został na budynek biurowo-usługowy.

Opis

Jest to dziewięciopiętrowy (podawane jest także 8[2] lub 10 kondygnacji[3]) budynek w kształcie walca, z położoną centralnie klatką schodową o średnicy 5 metrów i trzema biegami schodów. Na dachu budynku mieści się taras widokowy otoczony balustradą. Okrąglak był pierwszym w Poznaniu budynkiem o konstrukcji nośnej wykonanej z prefabrykatów[4] – wykonano z nich żebrowanie ścian zewnętrznych i stropów[a][5]. Swoim wyglądem i konstrukcją nawiązuje do tradycji modernizmu[4], zbudowany został według postulatów 4F+R[b][6]. Przy ul. Mielżyńskiego, w pobliżu Okrąglaka wybudowano również budynek biurowy zwany „kwadraciakiem”[7], którego łączy z Okrąglakiem podobny wygląd elewacji. W latach 1977–1979 do istniejącej klatki schodowej dobudowano windę wraz z maszynownią dźwigów oraz zewnętrzną, ewakuacyjną klatkę schodową – łączącą Okrąglak z „kwadraciakiem” (później została rozebrana). W podziemiach zamontowano wówczas także zbiornik na wodę o pojemności 100 m3.[7][c].

Budynek ma 45 m wysokości, zaś jego powierzchnia wynosi 5,9 tys. m².

Historia

Budowa Domu Towarowego rozpoczęła się w 1948[1] roku w miejscu zniszczonego podczas II wojny światowej Banku Cukrownictwa[8]. Otwarcie nastąpiło 3 lutego 1955[9][10]. Rok później Okrąglak został włączony do Poznańskiego Zjednoczenia Przedsiębiorstw Handlowych[7]. Od początku swojego istnienia wzbudzał kontrowersje (m.in. dlatego, że wyróżniał się na tle innych ówczesnych realizacji architektonicznych, głównie socrealistycznych)[4][3]. 17 grudnia 1995 oddano do użytku przebudowany parter budynku[11]. W 1998 przeszedł na własność polsko-belgijskiej spółki DTC (wraz z 32 innymi domami towarowymi w całej Polsce). Spółka próbowała zablokować wpis obiektu do rejestru zabytków, m.in. z uwagi na brak możliwości przypisania mu cech wysokiej wartości historycznej, naukowej czy artystycznej[12]. W 2003 został wpisany na listę zabytków.

Do początku 2009 znajdowały się w nim pojedyncze sklepy i punkty usługowe. W latach 2011–2012 budynek przeszedł gruntowy remont. Zmienił on się w budynek biurowo-usługowy. Przywrócona została również oryginalna elewacja. Oficjalne otwarcie po remoncie miało miejsce 24 września 2012.

Nagrody

W 2005 budynek otrzymał nagrodę Złotego Quadro w konkursie na najlepszy poznański budynek półwiecza 1955–2005[13].

Budynki w pobliżu

Po drugiej stronie ulicy Mielżyńskiego mieści się zabytkowa kamienica Posener Bauhütte, a nieco dalej gmach PZU. W pobliżu stoją zaś modernistyczne: Domar i Dom Książki.

Uwagi

  1. Pierwszym budynkiem w Poznaniu w którym w ogóle wykorzystano elementy prefabrykowane był wieżowiec agend Ministerstwa Budownictwa – elementy prefabrykowane zastosowano w elewacji budynku (Kronika Miasta Poznania 1-2/1957, s. 33).
  2. Forma, Farba, Faktura, Fantastyka + Realizm (Kronika Miasta Poznania 3/1999, s. 329).
  3. Budynek uważany był za jeden z najbardziej zagrożonych pod względem pożarowym (Kronika Miasta Poznania 3/1976, s. 134).

Przypisy

  1. a b Cezary Omieljańczyk. Poznań odzyskuje swój blask. „Poznań - Informator Samorządowy Metropolii Poznań”, s. 5, Październik 2012. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania. ISSN 2080-315X. 
  2. Mieczysław Tarzyński: Dzielnica Stare Miasto w: Kronika Miasta Poznania 4/1973, s. 24.
  3. a b Wanda M. Gaczek, Barbara Manikowska: Krajobraz społeczno-gospodarczy współczesnego Poznania w: Kronika Miasta Poznania 3/1997, s. 313.
  4. a b c Piotr Marciniak: Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2010, s. 63. ISBN 978-83-7503-113-3.
  5. Stanisław Pogórski: O nowym osiedlu mieszkaniowym przy ulicy Grunwaldzkiej w: Kronika Miasta Poznania 1-2/1957, s. 33.
  6. Grażyna Banaszkiewicz: Cicho i spokojnie w: Kronika Miasta Poznania 3/1999, s. 329.
  7. a b c Piotr Marciniak: Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2010, s. 61. ISBN 978-83-7503-113-3.
  8. Piotr Marciniak: Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2010, s. 60. ISBN 978-83-7503-113-3.
  9. Kronika wydarzeń 1951-1956 w: Kronika Miasta Poznania za 1951-1956, s. 272.
  10. Przegląd wydarzeń luty-kwiecień 2000 w: Kronika Miasta Poznania 2/2000, s. 395 (3 lutego).
  11. Przegląd wydarzeń (listopad 1995 – styczeń 1996) w: Kronika Miasta Poznania 1/1996, s. 347.
  12. Katarzyna Dobroń, Szturmowana perła, w: Poznań naj naj, dodatek do Głosu Wielkopolskiego, Poznań, 24.4.2015, s.2
  13. Dariusz Jędrzejewski: Miasta dla ciekawych. Poznań. Warszawa: Hachette, 2007, s. 43. ISBN 978-83-7448-725-2.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kwadraciak w Poznaniu.jpg
Autor: Four.mg, Licencja: CC BY-SA 4.0
tzw. Kwadraciak przy Okrąglaku w Poznaniu
Okrąglak w Poznaniu 05.JPG
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Okrąglak w Poznaniu widziany z Collegium Altum
POL Poznań Okrąglak.jpg
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Okrąglak w Poznaniu.