Okręg wojskowy (III Rzesza)

Okręgi wojskowe Rzeszy Niemieckiej (1938)

Republika Weimarska 1919-1937

Okręgi wojskowe w 1944 r.

Okręg wojskowy (niem. Wehrkreis (WK)) – część terytorium Republiki Weimarskiej i późniejszej Rzeszy niemieckiej, w których odbywała się rekrutacja, zaciąg i szkolenie żołnierzy dla Reichswehry i Wehrmachtu. Okręgi odpowiadały za przeprowadzenie mobilizacji poszczególnych dywizji oraz stałe zapewnianie im przygotowanych do służby rezerw.

System okręgów wojskowych funkcjonował od 1919 r. Liczba okręgów wojskowych zmieniała się od siedmiu w 1932 r. do dziewiętnastu w 1943 r. Początkowo okręgi wojskowe podlegały Oberkommando des Heeres, w sierpniu 1939 r. powołano Armię Rezerwową, która zajęła się nadzorowaniem i koordynacją ich pracy. Wehrkreise odpowiadały także za odbudowę i wyposażenie wykrwawionych dywizji, przeprowadzały również kolejne fale mobilizacji i zajmowały się tworzeniem nowych jednostek wojskowych^[1].

W większości okręgów wojskowych (Wehrkreise) znajdowało się od jednej do kilku dywizji zapasowych podlegających Armii Rezerwowej. Ich celem było szkolenie pozyskiwanych podczas kolejnych fal mobilizacyjnych rekrutów, działały tam szkoły wszystkich rodzajów wojsk, kursy podoficerskie i oficerskie. Dywizje zapasowe wystawiały nowe jednostki i wysyłały uzupełnienia do istniejących. W dniu 10 czerwca 1944 r. na terenie wszystkich okręgów wojskowych działały 33 zapasowe dywizje piechoty i jedna pancerna. W końcowej fazie wojny większość dywizji zapasowych przekształcono w jednostki liniowe i użyto w czasie walk^[2][3].

System okręgów wojskowych umożliwił sprawne funkcjonowanie machiny wojennej III Rzeszy, w latach 1935–1944 zapewnił wzrost armii od 100 tys. żołnierzy do ponad 4 mln, przy jednoczesnych stratach ok. 2 mln^[4].

Lista okręgów wojskowych (1944)

Oprócz okręgów wymienionych w tabeli do 1939 r. istniały trzy okręgi wojskowe bez przydziału terytorialnego, funkcjonujące jako specjalne dowództwa. Wehrkreise XIV szkolił i organizował dywizje zmotoryzowane, Wehrkreise XV dywizje lekkie a Wehrkreise XV dywizje pancerne. W połowie 1939 r. przekształcono je w dowództwa korpusów i armii^[4].

Zobacz też

• Fale mobilizacyjne Wehrmachtu
• Armia Rezerwowa (Ersatzheer)
• Niemieckie wojska rezerwowe i szkoleniowe

Przypisy

Bibliografia

• Samuel W. Mitcham jr.: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska lądowe. Ordre de Bataille. Warszawa: Belona S.A., 2009. ISBN 978-83-11-11596-5.
• Samuel W. Mitcham jr.: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska pancerne. Ordre de Bataille. Warszawa: Belona S.A., 2010. ISBN 978-83-11-11725-9.
• Artur Winiarski (red.), 98. Piechota niemiecka. Vol. II. Wydawnictwo Militaria, Warszawa 1999. ISBN 83-7219-056-9.