Okręg zakatalski

Herb okręgu zakatalskiego

Okręg zakatalski (ros. Закатальский округ) – jednostka administracyjna Imperium Rosyjskiego w składzie Namiestnictwa Kaukaskiego, istniejąca w latach 1859-1918 na Kaukazie Południowym na pograniczu dzisiejszej Gruzji i Azerbejdżanu.

Powierzchnia 4033,7 km² (3544,3 wiorst²), ludność w 1897 – 84 224 osób, siedziba władz – Zakatały. Dzielił się na cztery cyrkuły: aliabadzki, kaski, biełokański i dżaro-muchaski. Według rosyjskiego spisu powszechnego z 1897 okręg liczył 84 224 mieszkańców, z tego 31 670 (37,6%) Awarów, 28 950 (34,4%) Azerów (ówcześnie "Tatarów"), 12 389 (14,7%) Gruzinów (właściwie Ingilojców), 7 441 (8,8%) Dargijczyków i 2 100 (2,5%) Ormian. Okręg graniczył od północy (przez grzbiet Kaukazu) z obwodem dagestańskim, od zachodu z gubernią tyfliską, od południa i wschodu z gubernią jelizawietpolską.

Okręg zakatalski był jedynym w całym Imperium okręgiem nie wchodzącym w skład żadnej guberni ani obwodu. Władzę w okręgu sprawował naczelnik (начальник округа). W 1867 naczelnikiem został mianowany gen. Borys Martynowicz (właśc. Бегбут Мартиросович Шелковников).

Okręg zakatalski powstał z przekształcenia okręgu dżaro-biełokańskiego (1830-1859). Po upadku Cesarstwa Rosyjskiego znalazł się pod władzą Demokratycznej Republiki Gruzji. Ówczesna Demokratyczna Republika Azerbejdżanu wysuwała wobec Gruzji roszczenia o ten obszar, ale – w odróżnieniu od sporu gruzińsko-armeńskiego – nigdy nie doprowadziły one do konfliktu politycznego ani tym bardziej zbrojnego. Po sowieckim podboju Zakaukazia i utworzeniu Zakaukaskiej FSRR, w marcu 1922 Biuro Zakaukaskie CK RKP(b) zadecydowało o wyłączeniu tego obszaru z Gruzińskiej SRR i włączeniu do Azerbejdżańskiej SRR.

Zobacz też

• Zaqatala (Zakatała)
• Rejon Zaqatala

Bibliografia

• Bohdan Baranowski, Krzysztof Baranowski Historia Gruzji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1987, ISBN 83-04-02345-8
• Bohdan Baranowski, Krzysztof Baranowski Historia Azerbejdżanu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1987, ISBN 83-04-01806-3
• WojciechW. Materski WojciechW., Gruzja, Warszawa: Wydawnictwo "Trio", 2000, ISBN 83-85660-90-9, OCLC 749427704 .
• Tadeusz Świętochowski Azerbejdżan, Wydawnictwo "Trio", Warszawa 2006, ISBN 83-7436-0-37-2
• Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XV, ст. 13368 - za [1]
• Претензии Грузии на Закатальский округ na www.alazahn.ru. alazahn.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)]. (ros.)
• Э. Андерсен Тающая Грузия: Территориальные изменения в годы установления и закрепления советской власти (1921-1922) na http://www.conflicts.rem33.com/GEORGIA.htm (ros.)
• Эдуард Абрамян: Ингилойцы - грузинский фактор в Азербайджане na www.regnum.ru (ros.)
• hasła Закатальский_округ i Джаро-Белоканы w "Słowniku encyklopedycznym Brockhausa i Efrona" (ros.)
• Закатальский округ na www.runivers.ru (ros.)
• Wyniki spisu powszechnego z 1897 na demoscope.ru (ros.)