Okręty desantowe projektu 775
 „Kaliningrad” proj. 775-I | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy |
|
| Stocznia | |
| Zbudowane okręty | 28 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność | standardowa: 2900 t |
| Długość | 112,5 m |
| Szerokość | 15 m |
| Zanurzenie | 3,7 m |
| Napęd | 2 silniki diesla, 2 śruby, 19 200 KM |
| Prędkość | 17,5 węzła[1] |
| Zasięg | 6000 mil przy prędkości 12 węzłów[1] |
| Załoga | 87 |
Okręty desantowe projektu 775 (w kodzie NATO: Ropucha) – typ radzieckich okrętów desantowych z okresu zimnej wojny, budowanych w Polsce, używanych głównie przez marynarkę ZSRR, a następnie Rosji. Zbudowano 28 jednostek trzech podtypów. Klasyfikowane były w ZSRR i Rosji początkowo jako średnie okręty desantowe (SDK), a ostatecznie duże okręty desantowe (BDK).
Obszerna nadbudówka okrętów jest przystosowana do zakwaterowania piechoty morskiej. Pokład ładunkowy ma powierzchnię ok. 600 m kwadratowych. Można na nim zmieścić ok. 20 pojazdów lub ładunek o masie 450 t. Jednostki tego typu są przystosowane do rejsów oceanicznych. Pomimo dużych rozmiarów, okręty są przystosowane do bezpośredniego wyładunku pojazdów na nieprzygotowany brzeg[2].
Historia
Podstawę sił desantowych Marynarki Wojennej ZSRR w latach 60. XX wieku stanowiła długa seria zaprojektowanych i budowanych w Polsce według wymagań radzieckich średnich okrętów desantowych projektów 770, 771 i 773. Ich następcami stały się okręty projektu 775, również opracowane według wymagań radzieckich w Stoczni Północnej w Gdańsku. Początkowo były one również klasyfikowane jako okręty desantowe średnie (ros. SDK), lecz od 1983 roku przeklasyfikowano je na okręty desantowe duże (ros. BDK, БДК – Bolszoj Diesantnyj Korabl, Большой Десантный Корабль)[3]. Okręty te zostały na nowo zaprojektowane i dzięki zwiększeniu wymiarów, przede wszystkim szerokości z 9 do 15 metrów, ich wyporność wzrosła czterokrotnie oraz mogły przewozić po 13 czołgów zamiast 5–6[4]. Istotną różnicą stało się dostosowanie do pływania oceanicznego i dłuższych rejsów przez zwiększenie autonomiczności z kilku do 30 dni[4]. Podobnie jak poprzednie okręty, służyły do bezpośredniego wysadzania wojsk na nieprzygotowanym brzegu lub desantowania pojazdów pływających; w tym celu dysponowały furtą dziobową, a ponadto furtą rufową służącą do załadunku[1].
Pierwszy okręt SDK-47 (następnie BDK-47) wszedł do służby w 1974 roku[5]. Ogółem zbudowano do 1978 roku 12 okrętów projektu 775/I[a]. Po przerwie, zbudowano dalsze 16 ulepszonych okrętów. Od 1980 roku budowano okręty projektu 775/II, natomiast ostatnie trzy powstały w latach 1988–91 według projektu 775/III[b]. W projekcie 775/II zamieniono radar Rubka na nowszy Pozitiw, a w projekcie 775/III dodatkowo dwie podwójne armaty uniwersalne kalibru 57 mm AK-725 zamieniono na jedną armatę uniwersalną 76 mm AK-176 i dwa zestawy artyleryjskie 30 mm obrony bezpośredniej AK-630M[6]. Ostatnie dwa okręty, nieodebrane przed rozpadem ZSRR, zostały po perturbacjach związanych z płatnością, przekazane dopiero po 1992 roku przez stocznię marynarce Rosji[3].
W kodzie NATO okręty zostały oznaczone jako typ Ropucha (polskim słowem z uwagi na ich pochodzenie), a projekt 775/III ze zmienionym uzbrojeniem jako typ Ropucha II[7]. W rosyjskim piśmiennictwie odmiany są najczęściej zapisywane w formie: projekt 775-I, 775-II i 775-III[8]. W literaturze spotykane jest oznaczenie projektu 775M na okręty ze zmienionym uzbrojeniem[2], niemające pokrycia w oficjalnych oznaczeniach.
Opis
Konstrukcja
Okręt desantowy typu ro-ro, z zakrytym pokładem czołgowym na całej długości kadłuba[3]. Architektura okrętów jest typowa dla okrętów desantowych podchodzących do brzegu, ze wznoszącym się pokładem dziobowym, furtą na dziobie i nadbudówką zajmującą śródokręcie i rufę. Pokład czołgowy ma wysokość dwóch pokładów (4,5 m), a po jego bokach wzdłuż burt są oddzielone wzdłużnymi grodziami pomieszczenia żołnierzy desantu, a w tylnej części maszynownie[6]. Okręty mają dwa odcinki ładowni, o długości 55 m i szerokości 6,5 m oraz o długości 40 m i szerokości 4,5 m[1]. Kadłub pod pokładem czołgowym dzieli się na 12 poprzecznych przedziałów wodoszczelnych i ma dno podwójne na całej długości[3].
Na dziobie jest otwierana furta i opuszczana pochylnia (główna i rezerwowa)[3]. Na rufie znajduje się również furta do załadunku[9]. Okręty mają wzmocnienia dna w części dziobowej oraz zbiorniki balastowe ułatwiające wchodzenie na plażę i schodzenie z niej[3]. W tym celu wyposażone są też w kotwicę na rufie, służącą do ściągania z brzegu[3]. Okręty mogą transportować do 13 czołgów lub transporterów opancerzonych albo 20 ciężarówek i w obu wariantach 150 żołnierzy[c]. Załoga wynosi 87 osób, w tym 8 oficerów[6].
Wyporność okrętu niezaładowanego wynosi 2900 ton (czasem podawana jako standardowa), a pełna – 4400 ton[d]. Długość całkowita wynosi 112,5 m, a na linii wodnej 105 m, szerokość wynosi 15 m, a zanurzenie maksymalne 3,17 m[1].
Uzbrojenie
Uzbrojenie artyleryjskie okrętów proj. 775/I i 775/II stanowią cztery armaty uniwersalne kalibru 57 mm AK-725 w dwóch dwudziałowych wieżach, umieszczonych przed i za nadbudówką i kierowanych radarem artyleryjskim Bars na rufie[6]. W projekcie 775/III uzbrojenie stanowi pojedyncza armata uniwersalna 76 mm AK-176 w wieży przed nadbudówką, kierowana radarem MR-123 Wympieł na rufie, oraz dwa zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej kalibru 30 mm AK-630M na rufie, kierowane tym samym radarem[10]. Zapas amunicji wynosi 2200 nabojów 57 mm lub 550 nabojów 76 mm[11]. Ponadto okręty mają do samoobrony dwie poczwórne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu Strieła-3, z zapasem 32 pocisków[6].
Dla potrzeb wsparcia desantu okręty uzbrojone są w dwie dwudziestoprowadnicowe wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kalibru 122 mm Grad-M, ze 160 pociskami[6]. Okręty mogą też służyć do stawiania min morskich[8].
Wyposażenie
W skład wyposażenia radioelektronicznego wchodzi stacja radiolokacyjna wykrywania nawodnego i powietrznego Rubka, a okrętach proj. 775/II i 775/III – Pozitiw, umieszczona na szczycie masztu kratownicowego[12]. Antena stacji Pozitiw wyróżnia się umieszczeniem w półkulistej dielektrycznej osłonie, na bardziej masywnym maszcie kratownicowym o formie piramidy[12]. Do kierowania ogniem artylerii okręty mają radar Bars na kolumnie za kominami, albo MR-123 Wympieł w przypadku proj. 775/III[12]. Okręty ponadto posiadają radar nawigacyjny Don, a na proj. 775/III: Wajgacz/Najada[3]. Projekt 775/III ma też kompleks urządzeń walki radioelektronicznej Start[3]. Okręty wyposażone są w dwie wyrzutnie celów pozornych PK-16 kalibru 82 mm[3].
Napęd
Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne 16 ZVB 40/48 o łącznej mocy 19 200 KM, napędzające dwie śruby[1]. Śruby i stery są w tunelach na rufie dla uniknięcia uszkodzeń[3]. Prędkość maksymalna wynosi 17,5 węzła[1]. Zasięg okrętów wynosi 3500 Mm przy prędkości 16 w i 6000 Mm przy prędkości 12,5 w[1].
Służba
Okręty projektu 775 wchodziły na uzbrojenie Marynarki Wojennej ZSRR od 1974 roku. Początkowo otrzymywały oznaczenia SDK z numerami (nie nadawanymi kolejno), od 1983 roku zmieniane na BDK[13]. Po rozpadzie ZSRR zostały przejęte przez Rosję, po czym w latach 90. wycofano ze służby i skasowano osiem zużytych okrętów pierwszej serii[3]. Pozostałe okręty w marynarce wojennej Rosji sukcesywnie otrzymywały zamiast numerów nazwy własne[13]. W 2006 roku nadal było ich 18 w służbie[5]. W 2015 roku było 15 okrętów, w tym trzy proj. 775/III („Azow”, „Korolow” i „Pierieswiet”)[8]. We Flocie Czarnomorskiej były: „Azow”, „Cezar Kunikow”, „Jamał”, „Nowoczerkassk”, we Flocie Bałtyckiej: „Korolow”, „Minsk”, „Kaliningrad”, „Aleksandr Szabalin”, we Flocie Północnej: „Gieorgij Pobiedonosiec”, „Oleniegorskij Gorniak”, „Kondopoga”, „Aleksandr Otrakowskij” i we Flocie Oceanu Spokojnego: „Pierieswiet”, „Oslabia” i BDK-98[8].
Jeden radziecki okręt BDK-119 (ex SDK-55, nr budowy 12) w 1979 roku został sprzedany marynarce Jemenu[3].
Jeden okręt BDK-56 po rozpadzie ZSRR został przekazany w 1996 roku marynarce Ukrainy, gdzie służył pod nazwą „Kostiantyn Olszanśkyj”[14]. Podczas aneksji Krymu przez Rosję, został 24 marca 2014 roku zagarnięty przez Rosję[15].
Okręty tego typu wykorzystywano zarówno w czasie wojny z Gruzją w 2008, jak i z Ukrainą w 2022[16]. Dwa okręty projektu 775 były obecne 24 marca 2022 roku w porcie w Berdiańsku podczas wybuchu na okręcie desantowym „Saratow”, na skutek czego „Nowoczerkassk” odniósł uszkodzenia[17]. Od ran zmarł później także dowódca okrętu „Cezar Kunikow” kmdr ppor. Aleksandr Czirwa[18].
Uwagi
- ↑ Według Pawłow 1997 ↓, s. 77, natomiast Apalkow 2007 ↓, s. 25-30 błędnie podaje 15 okrętów projektu 775/I, zaliczając tam trzy późniejsze jednostki z połowy lat 80. (błąd co zaliczenia dwóch z nich wskazuje również Car′kow 2015 ↓, s. 24)
- ↑ Według Pawłow 1997 ↓, s. 77 i Car′kow 2015 ↓, s. 24, którzy wymieniają tylko trzy okręty proj. 775/III. Apalkow 2007 ↓, s. 29-30 błędnie zalicza 3 okręty do projektu 775/II i aż 10 projektu 775/III, czego nie potwierdzają zdjęcia. Trzy okręty proj. 775/III według Car′kowa („Azow”, „Korolow” i „Pierieswiet”) stanowią zarazem ostatnie zbudowane według Apalkowa, co jest logiczne.
- ↑ Tak Apalkow 2007 ↓, s. 22, 25 i Car′kow 2015 ↓, s. 24. W starszych źródłach spotykane są też inne dane jak 225 ludzi i 13 czołgów (Pawłow 1997 ↓, s. 77), 230 żołnierzy lub 450 t ładunku (Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Annapolis: 1995, s. 412. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).), 230 żołnierzy (dwie kompanie) i 24 pojazdy bojowe lub 450 t ładunku (A fully illustrated guide to the World's Modern Amphibious Assault Ships. „War Machine”. vol. 1 (7), s. 123, 1983. Londyn: Orbis Publishing. (ang.).)
- ↑ 2900 ton jako wyporność okrętu pustego w Apalkow 2007 ↓, s. 21, jako wyporność standardowa w Car′kow 2015 ↓, s. 24
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Apalkow 2007 ↓, s. 22.
- ↑ a b Jacek Krzewiński "Okręty wojenne świata" Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 2000
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Apalkow 2007 ↓, s. 25.
- ↑ a b Apalkow 2007 ↓, s. 22, 34-39.
- ↑ a b Apalkow 2007 ↓, s. 26.
- ↑ a b c d e f Apalkow 2007 ↓, s. 22, 25.
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 412. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- ↑ a b c d Car′kow 2015 ↓, s. 24.
- ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 24.
- ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 22-25.
- ↑ Pawłow 1997 ↓, s. 77.
- ↑ a b c Apalkow 2007 ↓, s. 24-27.
- ↑ a b Apalkow 2007 ↓, s. 25-30.
- ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 29.
- ↑ Kolejny okręt ukraińskiej marynarki wojennej przejęty przez Rosjan w serwisie polskieradio.pl (data 24-3-2014) [dostęp 24-3-2014]
- ↑ Paweł Wojciechowski: Wojna na Ukrainie. Rosyjskie Ropuchy atakujące Odessę i Mariupol były budowane w Gdańsku. 2022-02-28. [dostęp 2022-03-03].
- ↑ Michał Fiszer: Rąbnie czy nie rąbnie? Wybuchające rosyjskie okręty wojenne to stara tradycja. Polityka.pl, 26 marca 2022. [dostęp 2022-03-26].
- ↑ Olga Surikowa: В Севастополе простились с командиром БДК «Цезарь Куников» Александром Чирвой. Siewkor, 18 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-18]. (ros.).
Bibliografia
- Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
- A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g.. 2015, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015. (ros.).
- Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
Media użyte na tej stronie
Autor: José María Casanova Colorado, Cartagena from Los Barcos de Eugenio - Eugenio´s Warships, Licencja: CC BY-SA 3.0
Russian large landing ship Kaliningrad in Cartagena.
(c) Mil.ru, CC BY 4.0
Полигон Балтийского флота «Хмелёвка». Соединения и воинские части Береговых войск Балтийского флота передислоцируются в районы проведения совместного оперативного учения.
(c) Mil.ru, CC BY 4.0
Условный бой за высадку десанта на остров Котельный арктических мотострелков СФ.
Autor: Sergienkod, Licencja: CC BY-SA 4.0
Костянтин Ольшанський — великий десантний корабель проекту 775. «Костянтин Ольшанський» є багатопалубним, плоскодонним десантним кораблем океанської зони з півбаком і розвиненою кормовою надбудовою. Названий на честь Героя Радянського Союзу, командира загону 68 десантників, які брали участь у вигнанні нацистських окупантів з Миколаєва в ході Другої світової війни — Костянтина Ольшанського.
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Autor: UP9, Licencja: CC BY-SA 3.0
Naval ensign of Ukraine approved by Decree of the President of Ukraine on 20 June 2006, Decree No. 551/2006.
Autor: sovraskin, Licencja: CC BY 2.0
Большой десантный корабль проекта 775 Азов (БДК-54) / Russian landing ship AZOV / 151
.svg)
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
A Russian Federation Navy Ropuchhka II amphibious assault ship lies at anchor near Vladivostok, Russia, on Aug. 16, 1996, as the ship readies for Exercise Cooperation From the Sea '96. U.S. Navy and Marine Corps units of the 7th Fleet and Russian Federation Navy units are conducting the exercise near the port city of Vladivostok. The purpose of the exercise is to improve interoperability with Russian military forces in conducting disaster relief and humanitarian missions. Personnel exchanges and training will promote cooperation and understanding between the U.S. and Russian Federation Naval Forces.