Okręty podwodne typu Diane (1926)

Okręty podwodne typu Diane
Kraj budowy

 Francja

Stocznia

Chantiers et Ateliers Augustin Normand, Hawr
Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime, Le Trait

Zbudowane

9

Użytkownicy

 Marine nationale

Służba w latach

1932–1946

Stracone

6

Uzbrojenie:
1 działo kal. 75 mm, 1 wkm kal. 13,2 mm
9 torped
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
• rufowe
• zewnętrzne


3 × 550 mm
1 × 550 mm
2 × 550 mm
2 × 400 mm

Sensory

hydrofony

Załoga

41 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

571 ton

• w zanurzeniu

809 t

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Zanurzenie testowe

80 m

Długość

64,4 m

Szerokość

6,2 m

Zanurzenie

4,3 m

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1400 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14 węzłów
9 w.

Zasięg:
• na powierzchni

4000 Mm przy 10 w.

• w zanurzeniu

82 Mm przy 5 w.

Okręty podwodne typu Diane – francuskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej. W latach 1927–1933 w stoczniach Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze i Ateliers et Chantiers de la Seine-Maritime w Le Trait zbudowano dziewięć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1932–1934 i pełniły służbę na Morzu Śródziemnym oraz Atlantyku. Wszystkie wzięły udział w działaniach wojennych, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowały się pod kontrolą rządu Vichy. Podczas próby odparcia lądowania Aliantów w Afryce Północnej w listopadzie 1942 roku zostało zatopionych sześć okrętów tego typu, zaś ocalałe trzy jednostki weszły w grudniu w skład marynarki Wolnych Francuzów. Przetrwały działania wojenne, a w 1946 roku zostały sprzedane w celu złomowania.

Projekt i budowa

Okręty podwodne typu Diane zamówione zostały w ramach programów rozbudowy floty francuskiej z 1926 (dwie jednostki), 1927 (trzy), 1928 (dwie) i 1929 roku (dwie ostatnie)[1][2]. Okręty, zaprojektowane przez Marie-Augustina Normanda i Fernanda Fenaux, należały do ulepszonej w stosunku do 600-tonowych typów Sirène, Ariane i Circé serii jednostek o wyporności 630 ton[3][4][a]. Usunięto większość wad poprzedników: okręty charakteryzowały się wysoką manewrowością i krótkim czasem zanurzenia; poprawiono też warunki bytowe załóg[3].

Pięć okrętów typu Diane powstało w stoczni Augustin Normand w Hawrze, zaś cztery zbudowała stocznia Seine-Maritime w Le Trait[4][6]. Stępki okrętów położono w latach 1928–1930, a zwodowane zostały w latach 1930–1933[3][6].

OkrętStoczniaPoczątek budowyWodowanieWejście do służby
„Diane” (NN4)Augustin Normand4 stycznia 192813 maja 19301 września 1932
„Méduse” (NN5)1 stycznia 192826 sierpnia 19301 września 1932
„Antiope” (Q160)Seine-Maritime28 grudnia 192819 sierpnia 1930październik 1932
„Amphitrite” (Q159)Augustin Normand8 sierpnia 192820 grudnia 19308 czerwca 1933
„Amazone” (Q161)Seine-Maritime14 stycznia 192928 grudnia 193112 października 1933
„Orphée” (Q163)Augustin Normand22 sierpnia 192910 listopada 19318 czerwca 1933
„Oréade” (Q164)Seine-Maritime15 sierpnia 192923 maja 193214 grudnia 1933
„La Sibylle” (Q175)10 stycznia 193128 stycznia 193322 grudnia 1934
„La Psyché” (Q174)Augustin Normand26 grudnia 19304 sierpnia 193223 grudnia 1933

Dane taktyczno-techniczne

Jednostki typu Diane były średniej wielkości dwukadłubowymi okrętami podwodnymi[3]. Długość między pionami wynosiła 64,4 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 4,3 metra[4][6][b]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 571 ton, a w zanurzeniu 809 ton[3][4][c]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa czterosuwowe silniki wysokoprężne Normand–Vickers o łącznej mocy 1400 KM[2][4][d]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1000 KM[3][4]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu[4][7][e]. Zasięg wynosił 2300 Mm przy prędkości 13,5 węzła w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów) oraz 82 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu[6][8][f]. Zbiorniki paliwa mieściły 65 ton oleju napędowego[4][g]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów[6].

Okręty wyposażone były w osiem wyrzutni torped: trzy stałe kalibru 550 mm na dziobie, jedną zewnętrzną kalibru 550 mm na rufie, podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 550 mm oraz podwójny zewnętrzny obracalny aparat torpedowy kalibru 400 mm[3][6]. Łącznie jednostki przenosiły dziewięć torped, w tym siedem kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[6]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 75 mm L/35 M1928 oraz pojedynczy wielkokalibrowy karabin maszynowy Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][h]. Jednostki wyposażone też były w hydrofony[6].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 3 oficerów oraz 38 podoficerów i marynarzy[1][3][i].

Służba

Wszystkie okręty typu Diane weszły do służby w Marine nationale między 1932 a 1934 rokiem[6]. Jednostki otrzymały numery burtowe NN4–NN5, Q159-Q161, Q163-Q164 i Q174–Q175[6]. W momencie wybuchu II wojny światowej pięć okrętów pełniły służbę na Morzu Śródziemnym: „Diane” była jednostką flagową 14. dywizjonu 2. Flotylli okrętów podwodnych w Oranie, a „Méduse”, „Amphitrite”, „La Psyché” i „Oréade” tworzyły 18. dywizjon w tej samej bazie[9]. Pozostałe cztery okręty („Amazone” „Antiope”, „Orphée” i „La Sibylle”) służyły na Atlantyku w składzie 16. dywizjonu okrętów podwodnych w Cherbourgu[9].

17 marca 1940 roku „Antiope”, „Amazone” i „La Sibylle” wraz z okrętem-bazą okrętów podwodnych „Jules Verne” wyszły z Brestu i via Cherbourg udały się do Harwich, gdzie w ramach Home Fleet utworzyły 10. Flotyllę okrętów podwodnych, mającą wspomóc Brytyjczyków w patrolach na Morzu Północnym[10][11]. 14 kwietnia, już po rozpoczęciu inwazji Niemiec na Danię i Norwegię, do swoich siostrzanych jednostek dołączył „Orphée”[12][13]. W końcu kwietnia na „Orphée” stwierdzono usterki niemożliwe do naprawy w stoczniach brytyjskich i 3 maja wraz innym uszkodzonym okrętem podwodnym „Pasteur” wyszedł on z Dover i udał się do Cherbourga[14][15]. 4 czerwca „Antiope”, „Amazone” i „La Sibylle” wraz z pozostałymi francuskimi okrętami uczestniczącymi w kampanii norweskiej opuściły Dundee i powróciły do Brestu[16].

10 czerwca, po wypowiedzeniu wojny przez Włochy „Diane” udała się na patrol w rejon Gibraltaru[17]. 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, „Antiope”, „Amphitrite”, „Amazone”, „La Sibylle”, „Orphée” i „Méduse” ewakuowały się do Casablanki[18]. W listopadzie 1940 roku jednostki te nadal przebywały w Casablance; „Diane” stacjonowała w Oranie, zaś „Oréade” i „La Psyché” stały rozbrojone w Tulonie[19].

22 kwietnia 1941 roku z Casablanki wyszły „Antiope”, „Méduse” i „Orphée”, udając się w rejs do Oranu[20]. Jednostki przybyły do miejsca docelowego 24 kwietnia, po czym dwa ostatnie zostały pod dozorem w porcie. Dzięki temu 10 maja w morze mogły wyjść „Diane”, „Antiope”, „Eurydice” i „Thétis”, które 14 maja dotarły do Tulonu[20][21].

W listopadzie 1942 roku, kiedy doszło do lądowania aliantów w Afryce Północnej, „Diane” znajdowała się w Oranie[22], a pozostałe osiem jednostek tego typu bazowało w Casablance[23][24]. W wyniku ostrzału artyleryjskiego amerykańskich okrętów oraz ataków samolotów pokładowych w porcie i na redzie Casablanki zostało zatopionych pięć okrętów typu Diane („Amphitrite”, „Oréade”, „La Psyché”, „La Sibylle” i „Méduse”), a „Diane” została samozatopiona w Oranie[3][6]. „Antiope”, „Amazone” i „Orphée” zdołały uniknąć zatopienia i w grudniu 1942 roku weszły w skład marynarki Wolnych Francuzów[6][25]. W 1944 roku ocalałe okręty trafiły do rezerwy, a w 1946 roku zostały sprzedane w celu złomowania[4][6].

Uwagi

  1. ↑ Także składającej się z trzech typów: Argonaute, Diane i Orion[5].
  2. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że szerokość okrętów wynosiła 5,18 metra, a zanurzenie 3,91 metra.
  3. ↑ Identycznie podaje McMurtrie 1941 ↓, s. 193. Parkes 1934 ↓, s. 203 podaje wyporność nawodną od 558 do 571 ton, a podwodną 809 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 540 podaje wyporność 571/787 ton, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 i Gogin 2020 ↓ podają 651/807 ton.
  4. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1300 KM.
  5. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że okręty na powierzchni rozwijały prędkość 13,7 węzła, zaś w zanurzeniu 9,2 węzła.
  6. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 203 i McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podają, że zasięg nawodny wynosił 3000 Mm przy prędkości 10 węzłów, zaś podwodny 78 Mm przy prędkości 5 węzłów.
  7. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że okręty zabierały 39 ton paliwa, zaś Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82 podaje, że zbiorniki miały pojemność 53 m³.
  8. ↑ Gogin 2020 ↓ podaje, że na okrętach zainstalowano karabiny maszynowe kalibru 8 mm.
  9. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 193 podaje, że załoga pojedynczego okrętu liczyła 48 osób.

Przypisy

  1. ↑ a b Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 83.
  2. ↑ a b Parkes 1934 ↓, s. 203.
  3. ↑ a b c d e f g h i j Fontenoy 2007 ↓, s. 191.
  4. ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 275.
  5. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 191-192.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m Gogin 2020 ↓.
  7. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 540.
  8. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 82.
  9. ↑ a b Kindell 1939 ↓.
  10. ↑ Kindell 1940a ↓.
  11. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 234.
  12. ↑ Kindell 1940b ↓.
  13. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 235.
  14. ↑ Kindell 1940c ↓.
  15. ↑ Kindell 1940d ↓.
  16. ↑ Kindell 1940e ↓.
  17. ↑ Kindell 1940f ↓.
  18. ↑ Kindell 1940g ↓.
  19. ↑ Kindell 1940h ↓.
  20. ↑ a b Kindell 1941a ↓.
  21. ↑ Kindell 1941b ↓.
  22. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 364.
  23. ↑ Franz 2017 ↓, s. 29.
  24. ↑ Perepeczko 2002 ↓, s. 271.
  25. ↑ Perepeczko 2014 ↓, s. 403.

Bibliografia

Okręty podwodne typu Diane

Francja

Media użyte na tej stronie

Ensign of France.svg
Marine Nationale and French merchant ensign. Used from 1794 to 1814/1815, and from 1848 to present.
Notice that its proportions differ from those of the French civil flag. (ensign : 30:33:37, civil : 1/3,1/3,1/3)