Okręty podwodne typu Lagrange

Okręty podwodne typu *Lagrange*
Kraj budowy	Francja
Stocznia	Arsenal de Toulon, Arsenal de Rochefort
Zbudowane	4
Użytkownicy	Marine nationale
Typ poprzedzający	Dupuy de Lôme
Typ następny	Joessel
Służba w latach	1918-1937
	Uzbrojenie:
	2 działa kal. 75 mm; 10 torped
Wyrzutnie torpedowe:; • dziobowe; • rufowe; • zewnętrzne	; 4 x 450 mm; 2 x 450 mm; 2 x 450 mm
Załoga	47 oficerów i marynarzy
Wyporność:
• na powierzchni	920 ton
• w zanurzeniu	1318 ton
Zanurzenie testowe	50 m
Długość	75,2 m
Szerokość	6,39 m
Zanurzenie	3,62 m
	Napęd:
	2 silniki Diesla o łącznej mocy 2600 KM; 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1640 KM; 2 śruby
Prędkość:; • na powierzchni; • w zanurzeniu	; 16,5 węzła; 11 węzłów
Zasięg:
• na powierzchni	powierzchnia: 4300 Mm przy 10 w.; zanurzenie: 125 Mm przy 5 w.

Okręty podwodne typu Lagrange – francuskie oceaniczne okręty podwodne z czasów I wojny światowej i okresu międzywojennego. W latach 1913–1924 w stoczni Arsenal de Toulon zbudowano trzy okręty tego typu, a jeden powstał w stoczni Arsenal de Rochefort. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1918-1924 i służyły do połowy lat 30. XX wieku.

Projekt i dane taktyczno–techniczne

Okręty typu Lagrange zamówione zostały na podstawie programów rozbudowy floty francuskiej z 1913 i 1914 roku^[1]^[2]. Jednostki zaprojektował inż. Julien Hutter, lekko modyfikując swój poprzedni projekt Dupuy de Lôme, zakładając zastosowanie dwóch turbin parowych Parsonsa o mocy 2000 koni mechanicznych (KM) każda przy niewielkim wzroście wyporności^[3]. W trakcie budowy z pomysłu zrezygnowano, wyposażając okręty w silniki Diesla^[1]^[3]^[a].

Jednostki typu Lagrange były dużymi, oceanicznymi okrętami podwodnymi. Długość całkowita wynosiła 75,2 metra, szerokość 6,39 metra i zanurzenie 3,62 metra^[2]^[4]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 920 ton, a w zanurzeniu 1318 ton^[2]^[4]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki Diesla Sulzer o łącznej mocy 2600 KM^[3]^[4]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Belfort o łącznej mocy 1640 KM^[2]^[3]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 16,5 węzła na powierzchni i 11 węzłów w zanurzeniu^[3]^[4]. Zasięg wynosił 4300 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym oraz 125 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1]^[3]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^[5].

Okręty wyposażone były w osiem wyrzutni torped kalibru 450 mm (cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie i dwie zewnętrzne), z łącznym zapasem 10 torped oraz dwa pokładowe działa kal. 75 mm z zapasem amunicji wynoszącym 440 naboi^[2]^[3]^[6]. Załoga jednego okrętu składała się z 4 oficerów oraz 43 podoficerów i marynarzy^[1]^[3]^[7].

Budowa

Spośród czterech okrętów typu Lagrange trzy zbudowane zostały w Arsenale w Tulonie, zaś jeden powstał w Arsenale w Rochefort^[2]^[8]. Stępki okrętów położono w latach 1913-1914^[1], a wodowane i ukończone zostały w latach 1917-1924^[1]^[2]^[3]. Okręty otrzymały nazwy na cześć wybitnych francuskich uczonych: Lagrange’a, Laplace’a, Regnaulta i konstruktora okrętów podwodnych Romazottiego oraz numery burtowe Q111-Q114^[2].

Okręt	Stocznia	Początek budowy	Wodowanie	Ukończenie budowy
„Laplace” (Q111)	Arsenal de Rochefort	1913	12 sierpnia 1919	1921
„Lagrange” (Q112)	Arsenal de Toulon	1913	31 maja 1917	luty 1918
„Regnault” (Q113)		1913	25 czerwca 1924	1924
„Romazzotti” (Q114)		1914	31 marca 1918	wrzesień 1918

Przebieg służby

Spośród czterech jednostek tylko dwie zostały przyjęte do służby do zakończenia działań wojennych: „Lagrange” i „Romazzotti”^[7]. Operowały one na Morzu Śródziemnym^[3].

Na początku lat 20. oba okręty poddano znaczącej przebudowie: otrzymały nowe większe kioski, mostki i peryskopy^[3].

Wszystkie jednostki pełniły służbę na Morzu Śródziemnym, kończąc ją w roku 1935 („Lagrange”) i w roku 1937 (pozostałe trzy okręty)^[1]^[2]^[b].

Uwagi

↑ Przeznaczone dla okrętów typu Lagrange turbiny parowe zostały później zamontowane na eskortowcach typu Oise^[2].
↑ Paul E. Fontenoy podaje, że okręty wycofano ze służby w latach 1937-1939^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 159.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 212.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 89.
↑ ^a ^b ^c ^d Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 158.
↑ Ivan Gogin: LAGRANGE submarines (1918-1924). Navypedia. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).
↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 536.
↑ ^a ^b Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2016-11-17]. (ang.).
↑ John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 198.

Bibliografia

Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
Ivan Gogin: LAGRANGE submarines (1918-1924). Navypedia. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).
Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0445-5. (ang.).
John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2016-11-17]. (ang.).

[4] Przeznaczone dla okrętów typu Lagrange turbiny parowe zostały później zamontowane na eskortowcach typu Oise^[2].

[10] Paul E. Fontenoy podaje, że okręty wycofano ze służby w latach 1937-1939^[3].

[fre159-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 159.

[con1921-212-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: 1985, s. 212.

[fon89-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 89.

[fre158-5] Jean Labayle-Couhat: French warships of World War I. London: 1974, s. 158.

[gog-6] Ivan Gogin: LAGRANGE submarines (1918-1924). Navypedia. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).

[goz536-7] J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 536.

[nav-8] Gordon Smith: World War 1 at Sea, FRENCH NAVY. Naval History Homepage. [dostęp 2016-11-17]. (ang.).

[jan198-9] John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 198.

[X-11] udowa anulowana/projekt

[P-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae okręt pojedynczy (unikatowy)

[Z-13] ręt zdobyczny

[K-14] rzebudowa

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[b]

[A]

[B]

[C]

[D]

Drednoty	Courbet Bretagne Normandie^[A] Lyon^[A]
Okręty liniowe	Jauréguiberry^[B] Charles Martel^[B] Carnot^[B] Masséna^[B] Bouvet^[B] Charlemagne Suffren^[B] République Liberté Danton
Pancerniki obrony wybrzeża	Terrible Henri IV^[B]
Krążowniki pancerne	Amiral Charner Pothuau^[B] Jeanne d’Arc^[B] Gueydon Dupleix Gloire Léon Gambetta Jules Michelet^[B] Ernest Renan^[B] Edgar Quinet
Krążowniki pancernopokładowe	Friant D'Assas D’Entrecasteaux^[B] Guichen^[B] Châteaurenault^[B] Descartes Linois Destrées Jurien de la Gravière^[B]
Krążowniki lekkie	Lamotte-Picquet^[A]
Niszczyciele	Durandal Framée Rochefortais Arquebuse Claymore Branlebas Spahi Voltigeur Chasseur Bouclier Bisson Aventurier Enseigne Roux Arabe
Torpedowce	Cyclone Mistral Nr...
Okręty podwodne	Sirène Aigrette Argonaute^[B] Émeraude Circé Pluviôse Brumaire Delfin Archimède^[B] Mariotte^[B] Amiral Bourgois^[B] Charles Brun^[B] Clorinde Gustave Zédé Amphitrite Bellone Dupuy de Lôme Lagrange Diane Joessel Armide O’Byrne Roland Morillot^[B]^[C] Pierre Chailley^[B] Maurice Callot^[B]
Kanonierki	Cosmao^[B] Forbin^[B] Surcouf^[B] D’Iberville^[B] Surprise Dunois Kersaint^[B]
Awiza	Ardent Friponne Arabis Anchusa Oise Granit Dubourdieu Arras
Ścigacze	V C
Stawiacze min	Cassini Cerbère
Trałowce	Charrue
Transportowce wodnosamolotów	Foudre^[D]^[B] Nord^[D]^[B] Pas-de-Calais^[D]^[B]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne