Okręty podwodne typu Protefs

Okręty podwodne typu Protefs
Kraj budowy

 Francja

Stocznia

Loire, Nantes
Chantiers Navals Français, Caen

Zbudowane

4

Użytkownicy

 Polemiko Naftiko

Typ poprzedzający

Katsonis

Typ następny

„Matrozos”

Służba w latach

1929-1947

Stracone

3

Uzbrojenie:
10 torped, 1 działo kal. 100 mm, 1 działko plot. kal. 40 mm
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
• rufowe


6 × 550 mm
2 × 550 mm

Załoga

41 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

750 ton

• w zanurzeniu

960 ton

Zanurzenie testowe

85 m

Długość

68,6 m

Szerokość

5,73 m

Zanurzenie

4,18 m

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 1420 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1200 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14 węzłów
9,5 węzła

Zasięg:
• na powierzchni

powierzchnia: 4000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.

Okręty podwodne typu Protefs – greckie okręty podwodne z okresu międzywojennego i II wojny światowej. W latach 1927–1930 w stoczniach Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes oraz Chantiers Navals Français w Caen zbudowano cztery okręty tego typu, które weszły do służby w Polemiko Naftiko w latach 1929–1930. Wszystkie jednostki uczestniczyły w wojnie grecko-włoskiej z lat 1940–41 (w jej trakcie utracono „Protefsa”), a po inwazji Niemiec na Grecję w 1941 roku pozostałe okręty operowały u boku Royal Navy na Morzu Śródziemnym. „Glafkos” został zatopiony na Malcie 4 kwietnia 1942 roku w wyniku ataku niemieckich i włoskich samolotów, zaś „Triton” został zatopiony 16 listopada 1942 roku na Morzu Egejskim przez niemiecki ścigacz okrętów podwodnych UJ-2102. Jedynie „Nirefs” przetrwał działania wojenne i został skreślony z listy floty w 1947 roku.

Projekt i budowa

Okręty podwodne typu Protefs[a] zostały zamówione przez rząd Grecji w 1925 roku[5]. Projekt okrętów, autorstwa inż. Jeana Simonota[5][1], był bardzo zbliżony do francuskiego typu Sirène i stanowił powiększoną wersję typu Katsonis[5][1]. Oprócz większych wymiarów i wyporności, wszystkie wyrzutnie torped umieszczono w kadłubie sztywnym[1][2].

Spośród czterech okrętów typu Protefs trzy zbudowane zostały w stoczni Ateliers et Chantiers de la Loire w Nantes, a jeden wybudowała stocznia Chantiers Navals Français w Caen[2][3]. Stępki okrętów położono w 1927 roku[5], zostały zwodowane w latach 1927–1928[1][4], a do służby w Polemiko Naftiko przyjęto je w latach 1929–1930[5]. Jednostki otrzymały nazwy nawiązujące do bóstw morskich z mitologii greckiej oraz numery burtowe Y-3 – Y-6[5][6]. Koszt budowy pojedynczego okrętu wyniósł 119 000 £[3][6].

OkrętStoczniaPoczątek budowyWodowanieWejście do służby
„Protefs” (Y-3)Loire192724 października 192731 sierpnia 1929
„Nirefs” (Y-4)grudzień 19271 marca 1930
„Triton” (Y-5)4 kwietnia 19281 marca 1930
„Glafkos” (Y-6)CNF19281 grudnia 1930

Dane taktyczno–techniczne

Jednostki typu Protefs były dużymi dwukadłubowymi okrętami podwodnymi[1]. Długość całkowita wynosiła 68,6 metra, szerokość 5,73 metra i zanurzenie 4,18 metra[5][1]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 750 ton, a w zanurzeniu 960 ton[1][2][b]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 1420 koni mechanicznych (KM)[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1200 KM[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 14 węzłów na powierzchni i 9,5 węzła w zanurzeniu[1][2]. Zasięg wynosił 4000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[5][7][c]. Zbiorniki paliwa mieściły 105 ton oleju napędowego[5][1]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 85 m[5].

Okręty wyposażone były w osiem wewnętrznych wyrzutni torped kalibru 550 mm: sześć na dziobie oraz dwie na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[5][6][d]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm L/40 Schneider, umieszczone na obrotowej platformie na przedzie kiosku, z zapasem amunicji wynoszącym 150 naboi oraz działko plot. kal. 40 mm L/39 Mark II[5][4].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 41 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2].

Służba

Wszystkie jednostki uczestniczyły w wojnie grecko-włoskiej z lat 1940–41[8][9]. 29 grudnia 1940 roku „Protefs” zatopił duży włoski transportowiec „Sardegna” (11 452 BRT), lecz wkrótce po udanym ataku został staranowany i zatopiony przez eskortujący statek torpedowiec „Antares”[8][10]. Po upadku Grecji w 1941 roku pozostałe okręty uciekły do Aleksandrii, którą osiągnęły 25 kwietnia[11]. Okręty operowały u boku Royal Navy w składzie 1. Flotylli Okrętów Podwodnych, stacjonując w Aleksandrii[2][12]. 4 kwietnia 1942 roku „Glafkos” został zatopiony na Malcie podczas zmasowanego bombardowania przez samoloty państw Osi[13][14]. 16 listopada 1942 roku między wyspami Eubea a Andros „Triton” został zatopiony przez niemiecki pomocniczy ścigacz okrętów podwodnych UJ-2102[15][16][e]. „Nirefs” jako jedyny z typu Protefs przetrwał działania wojenne, został skreślony z listy floty w maju 1947 roku[5][17][f] i złomowany w 1952 roku[5].

Uwagi

  1. ↑ W większości anglojęzycznych opracowań typ nosi nazwę Proteus[1][2]. Określany jest też Glavkos[3][4] lub Glafkos[5][6].
  2. ↑ O. Parkes podaje, że wyporność wynosiła 700/930 ton[3]; według F.E. McMurtriego wyporność wynosiła 718/960 ton[6], Navypedia podaje wyporność standardową 730 ton i normalną 790/960 ton[5].
  3. ↑ Według P.E. Fontenoya zasięg okrętów na powierzchni wynosił 3500 Mm przy 10 węzłach[2].
  4. ↑ O. Parkes oraz Jane’s Fighting Ships of World War II podają, że okręty przenosiły 8 torped[3][4].
  5. ↑ P.E. Fontenoy podaje, że sprawcą zatopienia „Tritona” był UJ-3102[2], zaś według Navypedii zatopienie było wspólnym osiągnięciem UJ-2102 i niszczyciela „Hermes”[5].
  6. ↑ R. Gardiner i R. Chesneau oraz P.E. Fontenoy podają, że „Nirefs” został wycofany ze służby w 1945 roku[1][2].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 405.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 185.
  3. ↑ a b c d e Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 245.
  4. ↑ a b c d Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 157.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Ivan Gogin: GLAFKOS submarines (1929-1930) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-03-11].
  6. ↑ a b c d e Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 241.
  7. ↑ Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 545.
  8. ↑ a b Don Kindell: NAVAL EVENTS, DECEMBER 1940 (Part 2 of 2) Sunday 15th - Tuesday 31st (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-11].
  9. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, JANUARY 1941 (Part 1 of 2) Wednesday 1st – Tuesday 14th (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-11].
  10. ↑ Guðmundur Helgason: RHS Proteus (Y 3) (ang.). uboat.net. [dostęp 2017-03-11].
  11. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, April 1941 (Part 2 of 2) Tuesday 15th - Wednesday 30th (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-11].
  12. ↑ Geoffrey B. Mason: HMS TORBAY (N 79) - T-class Submarine (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-11].
  13. ↑ Guðmundur Helgason: RHS Glavkos (Y 6) (ang.). uboat.net. [dostęp 2017-03-11].
  14. ↑ BRITISH NAVY IN THE MEDITERRANEAN, including Malta Convoys, Part 2 of 4 1941-42 (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-11].
  15. ↑ Guðmundur Helgason: RHS Triton (Y 5) (ang.). uboat.net. [dostęp 2017-03-11].
  16. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, APRIL-DECEMBER 1942 (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-11].
  17. ↑ Guðmundur Helgason: RHS Nereus (Y 4) (ang.). uboat.net. [dostęp 2017-03-11].

Bibliografia

Okręty podwodne typu Protefs
  • „Protefs”
  • „Nirefs”
  • „Triton”
  • „Glafkos”

Grecja

  • Poprzednik: typ Katsonis Następca: „Matrozos”

Media użyte na tej stronie