Okręty podwodne typu Requin

Okręty podwodne typu Requin

Kraj budowy	Francja
Projekt	C4
Stocznia	Arsenal de Brest Arsenal de Cherbourg Arsenal de Toulon
Zbudowane	9
Użytkownicy	Marine nationale  Regia Marina
Typ poprzedzający	„Pierre Chailley”
Typ następny	Sirène
Służba w latach	1926-1946
Stracone	8
Uzbrojenie:
16 torped 1 działo kal. 100 mm 2 km kal. 8 mm
Wyrzutnie torpedowe: • dziobowe • rufowe • zewnętrzne	4 x 550 mm 2 x 550 mm 4 x 550 mm
Załoga	51 oficerów i marynarzy
Wyporność:
• na powierzchni	standardowa: 947 ton normalna: 1150 ton
• w zanurzeniu	1441 ton
Zanurzenie testowe	80 m
Długość	78,25 m
Szerokość	6,84 m
Zanurzenie	5,1 m
Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 2900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM 2 śruby
Prędkość: • na powierzchni • w zanurzeniu	15 węzłów 9 węzłów
Zasięg:
• na powierzchni	powierzchnia: 7700 Mm przy 9 w. zanurzenie: 70 Mm przy 5 w.

Okręty podwodne typu Requin – francuskie oceaniczne okręty podwodne z okresu międzywojennego i II wojny światowej. W latach 1923–1928 w stoczniach Arsenal de Brest, Arsenal de Cherbourg i Arsenal de Toulon zbudowano dziewięć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Marine nationale w latach 1926–1928, służąc na Morzu Śródziemnym. Wszystkie wzięły udział w działaniach wojennych, walcząc po obu stronach konfliktu; cztery trafiły w 1942 roku pod banderę włoską. Wojnę przetrwał tylko jeden okręt – „Marsouin”, wycofany ze służby wkrótce po jej zakończeniu.

Projekt i budowa

Nawodna część okrętu typu Requin

Okręty podwodne typu Requin zamówione zostały na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1922 roku (sześć jednostek) i 1923 roku (trzy następne)^[1][2]. Projekt (o sygnaturze C4^[3]) był pierwszą od zakończenia wojny koncepcją francuskich okrętów podwodnych, powstałą po analizie doświadczeń wojennych i eksploatacji ex-niemieckich jednostek otrzymanych w ramach reparacji wojennych^[1]. Okręty przeznaczone były do służby kolonialnej, działań na liniach komunikacyjnych potencjalnego przeciwnika i rozpoznania^[1][3]. Posiadały spory zasięg i dużą dopuszczalną głębokość zanurzenia; wadami była słaba manewrowość i zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni^[1][4]. Konstruktorem okrętów był inż. Jean-Jacques Roquebert^[4].

Spośród dziewięciu okrętów typu Requin dwa zbudowane zostały w Arsenale w Breście, pięć w Arsenale w Cherbourgu i dwa w Arsenale w Tulonie^[1][2]. Stępki okrętów położono w latach 1923–1924^[3][a], zostały zwodowane w latach 1924–1927^[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto je w latach 1926–1928^[3]. Jednostki otrzymały numery burtowe Q115-Q120 i Q127-Q129^[5].

Dane taktyczno–techniczne

Okręty podwodne typu Requin były dużymi, oceanicznymi dwukadłubowymi okrętami podwodnymi^[1][4]. Długość całkowita wynosiła 78,5 metra, szerokość 6,84 metra i zanurzenie 5,1 metra^[1][2]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 947 ton (normalna 1150 ton), a w zanurzeniu 1441 ton^[1][3][b]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne (Schneider lub Sulzer) o łącznej mocy 2900 koni mechanicznych (KM)^[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu^[1][2][c]. Zasięg wynosił 7700 Mm przy prędkości 9 węzłów (6400 Mm przy 12 węzłach lub 3000 Mm przy 15 węzłach) w położeniu nawodnym oraz 70 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1][4][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 116 ton oleju napędowego (plus 51 ton w zbiornikach balastowych)^[1], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 248 ogniw^[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 30 dób^[1][3].

Okręty wyposażone były w 10 wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie oraz dwa podwójne obrotowe zewnętrzne aparaty torpedowe (zamontowane przed i za kioskiem), z łącznym zapasem 16 torped^[1][2][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm L/50 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)^[1][2].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 51 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][4][f].

Służba

„Souffleur” wypływa do portu w Gdyni w 1924 roku

W latach 1935–1937 wszystkie okręty przeszły gruntowny remont, połączony z wymianą siłowni^[1][2]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręty pełniły służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 4. Flotylli Okrętów Podwodnych stacjonującej w Bizercie^[10]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami wszystkie jednostki oprócz „Morse’a” (straconego 16 czerwca 1940 roku na minie u wybrzeży Tunezji) i „Narvala” (który trafił do marynarki Wolnych Francuzów, a 15 grudnia 1940 roku również zatonął na minie u wybrzeży Tunezji) znalazły się w składzie marynarki rządu Vichy^[11]. 25 czerwca 1941 roku, podczas ataku wojsk alianckich na znajdującą się pod kontrolą Vichy Syrię, „Souffleur” został storpedowany i zatopiony w rejonie Bejrutu przez brytyjski okręt podwodny HMS „Parthian”^[6][12]. 27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, „Caïman” został samozatopiony, później podniesiony przez Włochów i 11 marca 1944 roku ponownie zatopiony przez amerykańskie samoloty^[2][4]. Jego losu uniknął „Marsouin”, uciekając z Tulonu do zdobytego przez Aliantów Algieru^[13]. Okręt wszedł w skład marynarki Wolnych Francuzów i służył do 1946 roku^[2][4]. Po rozpoczęciu przez III Rzeszę okupacji terenów podległych Vichy, 8 grudnia 1942 roku w Bizercie Niemcy zdobyli cztery okręty typu Requin: „Phoque”, „Requin”, „Espadon” i „Dauphin”, po czym przekazali je Włochom^[1][4]. Jednostki te w Regia Marina otrzymały odpowiednio oznaczenia FR 111, FR 113, FR 114 i FR 115, a następnie podjęto ich przebudowę na podwodne transportowce^[14][15]. Z okrętów usunięto uzbrojenie torpedowe i artyleryjskie (montując jedynie dwa wkm plot. kal. 13,2 mm); miały zabierać 50 ton ładunku i 145 ton paliwa^[14]. Ukończono jedynie przebudowę „Phoque” (FR 111), jednak podczas swojego pierwszego rejsu pod włoską banderą 28 lutego 1943 roku okręt został zatopiony nieopodal Syrakuz przez amerykańskie samoloty^[3][15]. Po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z Aliantami pozostałe okręty zostały we wrześniu 1943 roku samozatopione przez Włochów lub Niemców^[9][15].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
• Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
• Ivan Gogin: FR111 ex-French large submarines (1928/1943). Navypedia. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
• Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-24]. (ang.).
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).
• Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789–1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.
• Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).