Okręty podwodne typu Sturgeon

Okręty podwodne typu Sturgeon
Ilustracja
Rodzaj okrętu

SSN

Kraj budowy

Stany Zjednoczone

Projekt

SSN 637-664: SCB-188A
SSN 665-687: SCB-300.65

Stocznia

Electric Boat, Fore River, Ingalls, Portsmouth NSY, Mare Island Newport News, San Francisco NSY

Zbudowane

37

Użytkownicy

 US Navy

Typ poprzedzający

Thresher

Typ następny

Los Angles

Służba w latach

1967-2004

Uzbrojenie:
23 jednostki broni:
  • torpedy 533 mm
  • Sub Harpoon / Subroc
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe


4 x 533 mm

Sensory

radary: BPS-14
sonary: BQQ-5, antena holowana TB-16
EW: WLQ-4(V), WLR-4(V) bądź WLR-9

Załoga

99-109 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

4250 długich ton (ts)

• w zanurzeniu

4780 ts

Zanurzenie testowe

1300 stóp (400 m)

Długość

89 metrów

Szerokość

9,65 metrów

Napęd:
1 reaktor PWR S5W, 2 turbiny parowe (15000 KM), 1 śruba
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


15 węzłów
26-27 węzłów

Okręty podwodne typu Sturgeonamerykańskie wielozadaniowe okręty podwodne, stanowiące konstrukcyjne rozwinięcie jednostek typu Thresher/Permit. Podstawową widoczną różnicą było podwyższenie kiosku oraz możliwość prowadzenia operacji podlodowych. Te wielozadaniowe, lecz budowane w pierwszym rzędzie z myślą o prowadzeniu walki podwodnej z radzieckimi okrętami podwodnymi jednostki, zasilane były siłownią nuklearną z reaktorem S5W - podobną do siłowni wcześniejszych typów. Z powodu większych rozmiarów tych okrętów, przy zachowaniu siłowni o tej samej mocy, okręty typu Sturgeon były nieco wolniejsze od swoich poprzedników, jednak ich szybkość została konstrukcyjnie poświęcona na rzecz uzyskania większych możliwości bojowych. Znalazło to wyraz w lepszym wyciszeniu okrętów, większych zdolnościach obserwacji oraz silniejszym uzbrojeniu, a także w uzyskaniu możliwości prowadzenia działań operacyjnych w rejonach arktycznych. Okręty tego typu zostały wyposażone w przeciwpodwodne pociski balistyczne SUBROC z głowicą jądrową, pociski przeciwokrętowe Harpoon oraz pociski manewrujące Tomahawk w wersjach o różnym zastosowaniu. Ich uzbrojenie uzupełniały torpedy Mk. 48, a późnej Mk. 48 ADCAP.

37 okrętów tego typu tworzyło najdłuższą po jednostkach typu Los Angeles serię amerykańskich okrętów podwodnych z napędem jądrowym. Począwszy od 1967 roku, jednostki te prowadziły zimnowojenną działalność operacyjną aż do roku 2004, kiedy ostatnie okręty Sturgeon zostały wykreślone z rejestru US Navy.

Geneza

10 kwietnia 1963 roku zatonął okręt wiodący typu Thresher - USS "Thresher" (SSN-593). Utrata tego okrętu miała dalekosiężne konsekwencje dla marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych. Z wejściem do użytku stali HY-80 wydawało się, że US Navy znalazła się na szybkiej ścieżce prowadzącej do stopniowego zwiększania możliwej głębokości operacyjnej okrętów. Katastrofa zachwiała podstawami tego optymizmu, powodując że marynarka amerykańska na dziesięciolecia zrezygnowała ze zwiększania głębokości operacyjnej swoich okrętów, przyjmując zachowawczą politykę w tym zakresie[1]. W czasie, gdy kolejne typy radzieckich okrętów podwodnych biły rekordy głębokości zanurzenia, US Navy zachowawczo wprowadzała do służby nowe typy okrętów z głębokością testową niższą niż pozwalała na to charakterystyka wytrzymałościowa stali HY-80. O ile zanurzenie testowe jednostek Thresher wynosiło 400 metrów, o tyle aż do wprowadzenia do służby okrętów typu Seawolf głębokość zanurzenia testowego wszystkich następnych typów okrętów – zarówno wielozadaniowych, jak i strategicznych – w zasadzie nie przekraczała 300 metrów[1], i to mimo że wyprodukowany z tej samej stali HY-80 okręt badawczy z napędem jądrowym Naval Research Vessel (NR-1) zdolny był do bezpiecznego zanurzenia na głębokość aż 915 metrów[1]. Sytuacja ta zmieniła się dopiero w 1997 roku, wraz z wprowadzeniem do służby zbudowanego z wytrzymalszej stali HY-100 USS "Seawolf" (SSN-21). Mimo głębokości testowej wynoszącej oficjalnie 243,84 metrów, rzeczywista maksymalna głębokość operacyjna wynosi w przypadku okrętów tego typu aż 610 metrów[1]. Przez dziesięciolecia, podczas gdy okręty radzieckie udowadniały, że potrafią zanurzać się na nieosiągalne dla okrętów US Navy głębokości, marynarka amerykańska wychodziła z założenia, że bezpieczeństwo załóg jest sprawa priorytetową, a za pomocą torped (początkowo Mk. 45 Astor z głowicą nuklearną, a następnie Mk. 48 z głowicą konwencjonalną) jest w stanie zniszczyć sowieckie okręty bez względu na głębokość, na jaką realnie będą w stanie się zanurzyć[1].

Spowodowany katastrofą "Threshera" konserwatyzm US Navy w konstruowaniu i budowie okrętów uwidocznił się również w przedłużeniu stosowania stali HY-80. Stal ta, po raz pierwszy zastosowana na okrętach typu Skipjack w 1959 roku, używana była w okrętach Polaris i aż po czasy okrętów typu Los Angeles. Skutkowało to nie tylko niezwiększaniem głębokości operacyjnej, ale wręcz jej zmniejszeniem dla 62 jednostek Los Angeles. Konsekwencja, z jaką US Navy pozostawała przy tej stali zamiast wytrzymalszej HY-100, podyktowana była problemami z obróbką tej ostatniej, a także kwestiami masy okrętów. W oczywisty sposób wpływało to nie tylko na dopuszczalną głębokość operacyjną, lecz także na wytrzymałość kadłubów, zmniejszenie liczby narażonych na działanie ciśnienia sekcji okrętów, zmniejszenie rezerwy wyporu hydrostatycznego i marginesu dopuszczalnych przyszłych modernizacji[1]. Zachowawczość amerykańskiej marynarki uwidoczniła się także w rezygnacji przez admirała Rickovera z rewolucyjnej konstrukcji okrętu myśliwskiego opracowywanej w programie CONFORM. Z drugiej strony ostrożność US Navy prowadziła do konstrukcji reaktorów znacznie bezpieczniejszych niż radzieckie, ostrzejszych procedur bezpieczeństwa i lepszego wyszkolenia załóg[1].

Bezpośrednim efektem katastrofy "Threshera" było podjęcie zakrojonego na szeroką skalę programu poprawy bezpieczeństwa okrętów podwodnych. Jak bowiem wynikało z przeprowadzonych po wypadku analiz, konstrukcja jednostek typu Thresher nie była wadliwa, wymagała jednak pewnych zmian w celu wykluczenia podobnych przypadków w przyszłości[2]. Uruchomiony w tym celu specjalny program SUBSAFE (bezpieczny okręt podwodny) opóźnił dostawy nowych myśliwskich okrętów podwodnych o wiele lat, jednakże umożliwił wprowadzenie do okrętów wielu istotnych zmian poprawiających bezpieczeństwo pływania, w tym używania jednostek w sytuacjach awaryjnych[2].

W momencie katastrofy "Threshera", trwał już program daleko idącej modyfikacji projektu jednostek typu Thresher, zmierzającej do pozbawienia konstrukcji pewnych słabości. Formalna decyzja o podjęciu prac podjęta została w grudniu 1961 roku, jednakże zastosowane m.in. na "Thresherze" efekty tych modyfikacji nie polepszyły zasadniczo okrętu - projektanci bowiem, zbyt wiele poświęcili dla ograniczenia oporów wody, kosztem utrudnień w innych sferach[2]. Zmiany te nie zostały w dużej mierze zaakceptowane, z czasem jednak program ten doprowadził do powstania zmodyfikowanej konstrukcji okrętów typu Thresher, dłuższych od oryginalnych jednostek o 10 stóp (3,1 m), wyporności większej o 510 ton, kilka też węzłów wolniejszej[3]. Zmiany te były na tyle istotnie, w październiku 1962 roku, wprowadzająca je konstrukcja została uznana za zupełnie nowy typ okrętu - Sturgeon[2].

Konstrukcja

W projekcie nowego typu okrętów zaimplementowano komplet rozwiązań powstałych w programie SUBSAFE[2]. Należały do nich:

  • przeprojektowanie wszystkich rurociągów prowadzących wodę morską w celu zapewnienia im zdolności wytrzymania pełnego ciśnienia wody morskiej;
  • wprowadzenie centralnych zaworów awaryjnych, tak aby jedna osoba mogła szybko zamknąć cały wewnętrzny obwód;
  • modyfikacja wysokociśnieniowego systemu przedmuchu zbiorników balastowych w taki sposób, aby przechodził bezpośrednio do głównych zbiorników, zamiast przez kolektory w pomieszczeniu sterowania. Rurociągi zostały też poszerzone celem przezwyciężenia problemu ochładzania adiabatycznego.
  • modyfikacji uległy też awaryjne procedury obsługi reaktora, tak aby całe ciepło pozostałe w reaktorze po jego zatrzymaniu mogło zostać szybko użyte do awaryjnego wynurzenia się okrętu;.

Nowy typ otrzymał kadłub lekki o długości 89 metrów (zamiast 84,9 metrów w projekcie Thresher) oraz znacząco większy kiosk. Obie zmiany powodowały większy opór przy opływie wody, były jednak konieczne z uwagi na wady rozwiązań w tym zakresie zastosowanych w oryginalnym projekcie Thersher[2]. Dla przykładu, jednostki oryginalnego projektu miały jedynie jeden peryskop, na dodatek nieszczęśliwie umiejscowiony za urządzeniem spełniającym rolę chrap[2]. Także mała wysokość kiosku powodowała, iż kadłub okrętu znajdującego się na głębokości peryskopowej był zbyt blisko powierzchni wody, a utrzymanie głębokości było trudne[2].

Jedną z kwestii, na którą położono największy nacisk w pracach nad nowym okrętem, był zapoczątkowane przy opracowywaniu jednostek Thresher działania na rzecz możliwie największego wyciszenia okrętów[2]. Konstruktorzy amerykańskiej marynarki sądzili że zrozumieli już źródła hałasu na okręcie. Oczekiwano iz Sturgeon będzie cichszy niż Thresher, tymczasem pierwszy okręt zbudowany w stoczni Mare Island USS "Gurnard" (SSN-662) był zaskakująco głośny[2]. Nie stwierdzono żadnej konkretnej wady projektowej, zamiast tego stosunkowa hałaśliwość okrętu związana była z dużą liczbą drobnych niedociągnięć w wyposażeniu dostarczanym przez przedsiębiorstwa kooperujące w produkcji, niedostatecznie sprawdzonym przez stocznię[2]. Wyciszenie jest bowiem wypadkową niezwykle starannego projektu i bardzo ścisłej - a przy tym drogiej - kontroli jakości u dostawców i na poziomie stoczni[2].

Konstrukcja jednostek Sturgeon ewoluowała w trakcie produkcji kolejnych jednostek. Okręty ujęte w budżetach na lata 1963-63 (Mod. 1, 2 i 3) używały turbin de Lavala produkcji General Electric i Westinghouse, okręty których budowa została zatwierdzona od roku 1964 (Mod. 4) używały turbiny de Lavala ze zintegrowanym kondensatorem, jednostki roku budżetowego 1965 (Mod. 5) otrzymały nowy sonar AN/BQS-13, który zastąpił sonar ze sferyczną anteną AN/BQS-6, oraz sonar pod lodowy i detekcji min AN/BQS-14. Jednostki których budowę Kongres zatwierdził w roku 1966 (Mod. 6, 7 i 8) otrzymały nowy system klimatyzacji oraz nowe turbiny General Electric z kondensatorami de Lavala. W celu sprawdzenia funkcjonowania nowych aranżacji siłowni, zbudowano odpowiednią makietę[2]. Wszystkie te okręty wyposażone zostały w istniejące już wcześniej urządzenia obserwacyjne - niektóre z nich używały anten wywodzących się jeszcze z czasów wojny koreańskiej[2]. Program zmierzający do opracowania nowego zintegrowanego wyposażenia obserwacyjnego rozpoczęto dopiero w 1965 roku, w marcu 1966 roku natomiast Biuro Szefa Operacji Morskich zleciło studia nad określeniem przestrzeni i ciężaru niezbędnego do pomieszczenia nowego systemu obserwacji akustycznej (Acoustic Intelligence Gathering Systems - AIGS) Tuba II/III, zawierającego m.in. holowana antenę sonaru.

Budowa okrętu wiodącego typu Sturgeon - USS "Sturgeon" (SSN-637) rozpoczęła się 10 sierpnia 1963 w stoczni Electric Boat. Jednostkę wodowano 26 lutego 1966, wszedł do służby 3 marca 1967. W latach 1967–1975 do służby wprowadzono 37 okrętów, które były budowane w 6 różnych stoczniach. Koszt budowy jednego okrętu wynosił około 80 mln dolarów. Okręty zaczęto wycofywać ze służby w 1991, a proces ten zakończył się w 2004.

Wersje okrętów

  • Wersja krótki kadłub - pierwsza i podstawowa wersja okrętów typu Sturgeon. Zbudowano 28 okrętów tej wersji.
  • Wersja długi kadłub - zbudowano 9 okrętów, które miały kadłub przedłużony do 92 metrów. Dzięki temu okręt zabierał więcej wyposażenia, a załoga otrzymała większą przestrzeń bytową.

Okręty

NumerNazwaStoczniaPoczątek budowyWodowanieWejście do służbyKoniec służby
Projekt SCB-188A
SSN-637"Sturgeon"Electric Boat30 listopada 196126 lutego 19663 marca 19671 sierpnia 1994
SSN-638"Whale"Quincy30 listopada 196114 października 196612 października 196825 czerwca 1996
SSN-639"Tautog"Ingalls27 stycznia 196415 kwietnia 196717 sierpnia 196831 marca 1997
SSN-646"Grayling"Portsmouth NSY12 maja 196422 czerwca 196711 października 196918 lipca 1997
SSN-647"Pogy"Ingalls5 maja 19643 czerwca 196715 maja 19714 stycznia 1999
SSN-648"Aspro"Ingalls23 listopada 196429 listopada 196720 lutego 196931 marca 1995
SSN-649"Sunfish"Quincy15 stycznia 196514 października 196615 marca 196931 marca 1997
SSN-650"Pargo"Electric Boat3 czerwca 196417 września 19665 stycznia 196814 kwietnia 1995
SSN-651"Queenfish"Newport News11 maja 196425 lutego 19666 grudnia 196614 kwietnia 1992
SSN-652"Puffer"Ingalls8 lutego 196530 marca 19689 sierpnia 196912 lipca 1996
SSN-653"Ray"Newport News4 stycznia 196521 czerwca 196612 kwietnia 196716 marca 1993
SSN-660"Sand Lance"Portsmouth NSY15 stycznia 196511 listopada 196925 września 19717 sierpnia 1998
SSN-661"Lapon"Newport News26 lipca 196516 grudnia 196614 grudnia 19678 czerwca 1992
SSN-662"Gurnard"San Francisco NSY22 grudnia 196420 maja 19676 grudnia 196828 kwietnia 1995
SSN-663"Hammerhead"Newport News29 listopada 196514 kwietnia 196728 czerwca 19685 kwietnia 1995
SSN-664"Sea Devil"Newport News12 kwietnia 19665 października 196730 stycznia 196916 października 1991
Projekt SCB-300.65
SSN-665"Guitarro"San Francisco NSY9 grudnia 196527 lipca 19689 września 197229 maja 1992
SSN-666"Hawkbill"San Francisco NSY12 września 196612 kwietnia 19694 lutego 19711999
SSN-667"Bergall"Electric Boat16 kwietnia 196617 lutego 196813 czerwca 19696 czerwca 1996
SSN-668"Spadefish"Newport News21 grudnia 196615 maja 196814 sierpnia 196911 kwietnia 1997
SSN-669"Seahorse"Electric Boat13 sierpnia 196615 czerwca 196819 września 196917 sierpnia 1995
SSN-670"Finback"Newport News26 czerwca 19677 grudnia 19684 lutego 197028 marca 1997
SSN-672"Pintado"San Francisco NSY27 października 196716 sierpnia 196911 września 197126 lutego 1998
SSN-673"Flying Fish"Electric Boat30 czerwca 196717 maja 196929 kwietnia 197016 maja 1996
SSN-674"Trepang"Electric Boat28 października 196727 września14 sierpnia 19704 stycznia 1999
SSN-675"Bluefish"Electric Boat13 marca 196810 stycznia 19708 stycznia 197131 maja 1996
SSN-676"Billfish"Electric Boat20 września 19681 maja 197012 marca 19714 stycznia 1999
SSN-677"Drum"San Francisco NSY20 sierpnia 196823 maja 197015 kwietnia 197230 października 1995
Okręty z przedłużonym kadłubem
SSN-678"Archerfish"Electric Boat19 czerwca 196916 stycznia 197117 grudnia 197131 marca 1998
SSN-679"Silversides"Electric Boat13 października 19694 czerwca 19715 maja 197221 lipca 1994
SSN-680"William H. Bates"Ingalls4 sierpnia 196911 grudnia 19711 maja 197311 lutego 2000
SSN-681"Batfish"Electric Boat9 lutego 19709 października 19711 września 19722 listopada 1998
SSN-682"Tunny"Ingalls22 maja 197010 czerwca 197226 stycznia 197413 marca 1998
SSN-683"Parche"Ingalls10 grudnia 197013 stycznia 197317 sierpnia 19742003
SSN-684"Cavalla"Electric Boat4 czerwca 197019 lutego 19729 lutego 197330 marca 1998
SSN-686"L. Mendel Rivers"Newport News26 czerwca 19712 czerwca 19731 lutego 19751 maja 2001
SSN-687"Richard B. Russell"Newport News19 października 197112 stycznia 197416 sierpnia 197524 czerwca 1994

Wypadki

  • 15 maja 1969 podczas prac wyposażeniowych na USS "Guitarro" z powodu braku koordynacji przy napełnianiu zbiorników balastowych okręt zatonął przy nabrzeżu stoczniowym. Okręt podniesiono i wyremontowano, straty z powodu wypadku oszacowano na około 20 milionów dolarów. W związku z wypadkiem wejście okrętu do służby przesunięto o ponad dwa lata.
  • W 1970 USS "Tautog" zderzył się z radzieckim okrętem z napędem atomowym typu Echo II "K-108". W kiosku "Tautoga" utkwiła część śruby radzieckiego okrętu. Przez wiele lat Amerykanie sądzili, że radziecki okręt w wyniku poważnych uszkodzeń zatonął, jednak w roku 2000 okazało się, że zdołał się wynurzyć i z pomocą holownika dotarł do portu.
  • 20 marca 1993 USS "Grayling" zderzył się z rosyjskim okrętem podwodnym typu Delta IV "K-407". Obydwa okręty zostały poważnie uszkodzone, zdołały jednak o własnych siłach dotrzeć do swoich baz.

Przypisy

  1. a b c d e f g Norman Polmar: Cold War Submarines, The Design and Construction of U.S. and Soviet Submarines. K. J. More. Potomac Books, Inc, 2003, s. 307-315. ISBN 1-57488-530-8.
  2. a b c d e f g h i j k l m n Norman Friedman, James L. Christley: U.S. Submarines Since 1945: An Illustrated Design History. Naval Institute Press, s. 143-150. ISBN 1-55750-260-9.
  3. Norman Polama, Cold War Submarines, str. 154-156

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
USS Archerfish (SSN-678).jpg
Archerfish (SSN-678), 14 September 1971, off the east coast of the United States. (USN 1194880)