Okularkowate

Okularkowate
	Gymnophthalmidae
	Merrem, 1820
	; Przedstawiciel rodziny – Bachia bicolor
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	łuskonośne
Nadrodzina	Gymnophthalmoidea
Rodzina	okularkowate
	Typ nomenklatoryczny
	Gymnophthalmus Merrem, 1820
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Okularkowate^[2], jaszczurki (teidy) okularowe, mikroteidy (Gymnophthalmidae) – rodzina małych jaszczurek z rzędu łuskonośnych (Squamata), przez niektórych herpetologów łączona w jedną grupę z rodziną Teiidae.

Występują od Meksyku do południowych krańców Ameryki Południowej. Zajmują różnorodne siedliska, od suchych, pustynnych, po wilgotne lasy równikowe, w ściółce leśnej, niektóre ziemnowodne.

Obecnie do Gymnophthalmidae zaliczanych jest ponad 220 współczesnych gatunków^[3]. Są formami jajorodnymi. Znanych jest kilka gatunków partenogenetycznych (Gymnophthalmus). Ciało wydłużone, niektóre mają kończyny częściowo (Bachia) lub całkowicie (Calyptommatus) zredukowane. Długość głowy i tułowia do 6 cm, długość całkowita do 10 cm. Ogon może być odrzucany w obliczu zagrożenia. Większość jest aktywna w ciągu dnia, chociaż prowadzą skryty tryb życia, przez co często są uważane za gatunki nocne. Żywią się owadami i innymi bezkręgowcami.

Systematyka

Do rodziny należą następujące rodzaje^[3]:

Podrodzina Bachiinae^[4]
- Bachia

Podrodzina Cercosaurinae
- Anadia
- Andinosaura
- Cercosaura
- Dendrosauridion^[5] – jedynym przedstawicielem jest Dendrosauridion yanesha
- Echinosaura
- Euspondylus
- Gelanesaurus
- Loxopholis
- Macropholidus
- Neusticurus
- Oreosaurus
- Petracola
- Pholidobolus
- Placosoma
- Potamites
- Proctoporus
- Riama
- Selvasaura^[6] – jedynym przedstawicielem jest Selvasaura brava

Podrodzina: Ecpleopinae
- Adercosaurus^[4] – jedynym przedstawicielem jest Adercosaurus vixadnexus
- Amapasaurus – jedynym przedstawicielem jest Amapasaurus tetradactylus
- Anotosaura
- Arthrosaura
- Colobosauroides
- Dryadosaura – jedynym przedstawicielem jest Dryadosaura nordestina
- Ecpleopus – jedynym przedstawicielem jest Ecpleopus gaudichaudii
- Kaieteurosaurus^[4] – jedynym przedstawicielem jest Kaieteurosaurus hindsi
- Leposoma
- Marinussaurus – jedynym przedstawicielem jest Marinussaurus curupira
- Pantepuisaurus^[4] – jedynym przedstawicielem jest Pantepuisaurus rodriguesi

Podrodzina Gymnophthalminae
- Plemię Heterodactylini
  - Acratosaura
  - Alexandresaurus – jedynym przedstawicielem jest Alexandresaurus camacan
  - Caparaonia – jedynym przedstawicielem jest Caparaonia itaiquara
  - Colobodactylus
  - Colobosaura
  - Heterodactylus
  - Iphisa – jedynym przedstawicielem jest Iphisa elegans
  - Stenolepis – jedynym przedstawicielem jest Stenolepis ridleyi

- Plemię Gymnophthalmini
  - Calyptommatus
  - Gymnophthalmus
  - Micrablepharus
  - Nothobachia – jedynym przedstawicielem jest Nothobachia ablephara
  - Procellosaurinus
  - Psilops^[7]
  - Rondonops
  - Scriptosaura – jedynym przedstawicielem jest Scriptosaura catimbau
  - Tretioscincus
  - Vanzosaura

Podrodzina: Rhachisaurinae
- Rhachisaurus – jedynym przedstawicielem jest Rhachisaurus brachylepis

Podrodzina: Riolaminae^[8]
- Riolama

Przypisy

↑ Gymnophthalmidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 390. ISBN 83-01-14344-4.
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Gymnophthalmidae (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2019-02-07].
↑ ^a ^b ^c ^d R Alexander Pyron, Frank T Burbrink, John J Wiens. A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes. „BMC Evolutionary Biology”. 13:93, 2013. DOI: 10.1186/1471-2148-13-93 (ang.).
↑ Edgar Lehr, Jiří Moravec, Mikael Lundberg, Gunther Köhler, Alessandro Catenazzi i Jiří Šmíd. A new genus and species of arboreal lizard (Gymnophthalmidae: Cercosaurinae) from the eastern Andes of Peru. „Salamandra”. 55 (1), s. 1–13, 2019 (ang.).
↑ Jiří Moravec, Jiří Šmíd, Jan Štundl i Edgar Lehr. Systematics of Neotropical microteiid lizards (Gymnophthalmidae, Cercosaurinae), with the description of a new genus and species from the Andean montane forests. „ZooKeys”. 774, s. 105–139, 2018. DOI: 10.3897/zookeys.774.25332 (ang.).
↑ Miguel Trefaut Rodrigues, Renato Recoder, Mauro Jr Teixeira, Juliana Gusson Roscito, Agustín Camacho Guerrero, Pedro M. Sales Nunes, Marco Antonio de Freitas, Daniel Silva Fernandes, Adriana Bocchiglieri, Francisco Dal Vechio, Felipe Sá Fortes Leite, Cristiano de Campos Nogueira, Roberta Damasceno, Kátia Cristina Machado Pellegrino, Antônio Jorge Suzart Argôlo i Renata Cecilia Amaro. A morphological and molecular study of Psilops, a replacement name for the Brazilian microteiid lizard genus Psilophthalmus Rodrigues 1991 (Squamata, Gymnophthalmidae), with the description of two new species. „Zootaxa”. 4286 (4), s. 451–482, 2017. DOI: 10.11646/zootaxa.4286.4.1 (ang.).
↑ Philippe J. R. Kok. A new species of the Pantepui endemic genus Riolama (Squamata: Gymnophthalmidae) from the summit of Murisipán‐tepui, with the erection of a new gymnophthalmid subfamily. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 174 (3), s. 500–518, 2015. DOI: 10.1111/zoj.12241 (ang.).

Bibliografia

Podrząd:Jaszczurki Sauria w: W.Zamachowski, A.Zyśk Strunowce Chordata, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1997 ISBN 83-86841-92-3
Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.

[itis-1] Gymnophthalmidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[pwn-2] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 390. ISBN 83-01-14344-4.

[Uetz&Hallermann-3] P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Gymnophthalmidae (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2019-02-07].

[Pyronetal-4] R Alexander Pyron, Frank T Burbrink, John J Wiens. A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes. „BMC Evolutionary Biology”. 13:93, 2013. DOI: 10.1186/1471-2148-13-93 (ang.).

[5] Edgar Lehr, Jiří Moravec, Mikael Lundberg, Gunther Köhler, Alessandro Catenazzi i Jiří Šmíd. A new genus and species of arboreal lizard (Gymnophthalmidae: Cercosaurinae) from the eastern Andes of Peru. „Salamandra”. 55 (1), s. 1–13, 2019 (ang.).

[6] Jiří Moravec, Jiří Šmíd, Jan Štundl i Edgar Lehr. Systematics of Neotropical microteiid lizards (Gymnophthalmidae, Cercosaurinae), with the description of a new genus and species from the Andean montane forests. „ZooKeys”. 774, s. 105–139, 2018. DOI: 10.3897/zookeys.774.25332 (ang.).

[7] Miguel Trefaut Rodrigues, Renato Recoder, Mauro Jr Teixeira, Juliana Gusson Roscito, Agustín Camacho Guerrero, Pedro M. Sales Nunes, Marco Antonio de Freitas, Daniel Silva Fernandes, Adriana Bocchiglieri, Francisco Dal Vechio, Felipe Sá Fortes Leite, Cristiano de Campos Nogueira, Roberta Damasceno, Kátia Cristina Machado Pellegrino, Antônio Jorge Suzart Argôlo i Renata Cecilia Amaro. A morphological and molecular study of Psilops, a replacement name for the Brazilian microteiid lizard genus Psilophthalmus Rodrigues 1991 (Squamata, Gymnophthalmidae), with the description of two new species. „Zootaxa”. 4286 (4), s. 451–482, 2017. DOI: 10.11646/zootaxa.4286.4.1 (ang.).

[8] Philippe J. R. Kok. A new species of the Pantepui endemic genus Riolama (Squamata: Gymnophthalmidae) from the summit of Murisipán‐tepui, with the erection of a new gymnophthalmid subfamily. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 174 (3), s. 500–518, 2015. DOI: 10.1111/zoj.12241 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Okularkowate

Systematyka

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie