Okupacja wojenna

(c) Bundesarchiv, Bild 101I-030-0780-28 / Kintscher / CC-BY-SA 3.0
Okupacja wojenna

Okupacja wojenna (łac. occupatio bellica) – czasowe zajęcie przez siły zbrojne państwa prowadzącego wojnę całości lub części terytorium państwa nieprzyjacielskiego i tymczasowe wprowadzenie tam swojej władzy[1].

Zasady okupacji wojennej rozstrzyga w prawie międzynarodowym Konwencja haska IV (1907) (Dział III O władzy wojennej na terytorium państwa nieprzyjacielskiego, art. 42 – 56). Zgodnie z art. 43 początkiem okupacji jest faktyczne przejście władzy z rąk rządu legalnego do rąk okupanta. Wg art. 42 terytorium uważa się za okupowane, jeżeli faktycznie znajduje się pod władzą armii nieprzyjacielskiej.  Okupacja rozciąga się jedynie na te terytoria, gdzie władza ta jest ustanowiona i gdzie może być wykonywaną. Okupant nie nabywa suwerenności nad zajętym terytorium (traktowany jest jako przejściowy administrator – art. 55) i powinien przestrzegać obowiązującego prawa (art. 43). W szczególności zakazane jest zmuszanie miejscowej ludności do przysięgania na wierność (art. 45) czy zmuszanie jej do uczestniczenia w działaniach wojennych przeciwko własnej ojczyźnie (art. 53), wprowadzanie odpowiedzialności zbiorowej (art. 50), konfiskata własności prywatnej (art. 46), rabunek (art. 47), zabór, profanacja bądź niszczenie dóbr kultury[2] (art. 56). Uzupełnieniem jest Konwencja genewska o ochronie osób cywilnych podczas wojny z 1949[3] zabraniająca zwłaszcza brania zakładników (art. 3), przesiedleń i deportacji ludności (art. 49) bądź wcielania do służby w siłach zbrojnych okupanta (art. 51). Roboty przymusowe są dopuszczalne w takim zakresie w jakim są normalnie konieczne dla zapewnienia wyżywienia, mieszkania, ubrania, transportu i zdrowia i które nie pozostają w bezpośrednim związku z prowadzeniem działań wojennych (art. 40). Poważne naruszenia tych zakazów stanowią zbrodnie wojenne.

I Protokół genewski z 1977 dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych w art. 4 głosi, że stosowanie Konwencji genewskich i Protokołu nie ma wpływu na status prawny stron konfliktu, okupacja terytorium ani też stosowanie Konwencji i niniejszego Protokołu nie wpływają na status prawny takiego terytorium.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2008. s. 86. [dostęp 2015-11-16].
  2. ↑ Konwencja haska z 1954 r. o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego (Dz.U. 1957 nr 46 poz. 212) w art. 5 przewiduje, że strony Konwencji okupujące w całości lub w części terytorium innej strony, powinny w miarę możliwości popierać wysiłki właściwych władz narodowych terytorium okupowanego, mając na celu zapewnienie opieki nad jego dobrami kulturalnymi i ich zachowanie.
  3. ↑ Art. 2 wspólny dla czterech Konwencji genewskich z 1949 głosi Niezależnie od postanowień, które wejdą w życie już w czasie pokoju, Konwencja niniejsza będzie miała zastosowanie w razie wypowiedzenia wojny lub powstania jakiegokolwiek innego konfliktu zbrojnego między dwiema lub więcej niż dwiema Wysokimi Umawiającymi się Stronami, nawet gdyby jedna z nich nie uznała stanu wojny. Konwencja będzie również miała zastosowanie we wszystkich przypadkach okupacji całości lub części terytorium jednej z Wysokich Umawiających się Stron, nawet gdyby ta okupacja nie napotkała żadnego oporu zbrojnego.

Media użyte na tej stronie

Bundesarchiv Bild 101I-030-0780-28, Krakau, Razzia von deutscher Ordnungspolizei.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 101I-030-0780-28 / Kintscher / CC-BY-SA 3.0