Olbierzowice
| wieś | |
 Kościół pw. św. Wawrzyńca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | Olbierzowice |
| Liczba ludności (2020) | 140[1] |
| Strefa numeracyjna | 15 |
| Kod pocztowy | 27-640[2] |
| Tablice rejestracyjne | TSA |
| SIMC | 0796140[3] |
Położenie na mapie gminy Klimontów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Klimontów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego  | |
 50°39′26″N 21°23′27″E/50,657222 21,390833 | |
Olbierzowice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, w gminie Klimontów[3][4].
Wieś leżąca w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego wchodziła w XVII wieku w skład kompleksu klimontowsko-ossolińskiego dóbr Zbigniewa Ossolińskiego[5]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.
Siedziba parafii pod wezwaniem św. Wawrzyńca.
Historia
Nazwa wsi pochodzi według Jana Długosza od nazwiska dziedzica wsi z połowy XV wieku – Marcina Szitko Olbyerza.
Historyk Augustin Theiner w „Monumentach” wymienia w roku 1326 Augustyna, plebana w Olbierzowicach.
Długosz wymienia, że w połowie XV wieku we wsi istniał kościół drewniany pod wezwaniem św. Wawrzyńca. We wsi znajdowały się łany kmiece, folwarczne płacące dziesięcinę miejscowemu plebanowi, który również miał grunty orne i dwie łąki.
Wizytacja w końcu XVI wieku, biskupa Jerzego Radziwiłła wymienia kolatora Zbigniewa Ossolińskiego. Nie podaje natomiast nazwiska plebana[6].
Od połowy XVI wieku do 1620 roku wieś wraz z kościołem znajdowała się w rękach arian. W 1620 roku arian z Olbierzowic wypędził Jan Zbigniew Ossoliński wojewoda sandomierski, który nabył wieś od Strojnowskich w 1604 roku. W 1620 folwark wraz z kościołem został przekazany przez Jerzego Ossolińskiego, syna Jana Zbigniewa, w administrację dominikanów z klasztoru w Klimontowie. Przeorowie zarządzali parafią za pośrednictwem komendarza, który miał ogród, sadzawkę i jednego chałupnika”[6].
W 1731 roku dzierżawcą wsi był Jan Flottfedtt”[6].
W 1764 roku pleban Jan Woliński założył nowy cmentarz parafialny przy drodze w kierunku Pokrzywianki.
W 1827 roku wieś liczyła 16 domów i 74 mieszkańców[6].
W 1863 roku na miejscowym cmentarzu parafialnym w zbiorowej mogile pochowano 52 powstańców styczniowych poległych 21 października w bitwie pod Jurkowicami.
W 1864 roku został rozparcelowany przez władze rosyjskie folwark należący do klasztoru Dominikanów w Klimontowie. Grunt pofolwarczny podzielono na działki o powierzchni 3 mórg. Rozdano je weteranom, którzy przesłużyli 25 lat w armii rosyjskiej lub odznaczyli się w wojnie krymskiej[7].
W 1886 wieś liczyła 31 domów, 150 mieszkańców i 248 mórg ziemi. We wsi znajdowała się również szkoła początkowa ogólna oraz dom dla ubogich.
W 1905 roku oddano do użytku ceglany budynek szkolny. Według St. Chmielnickiego w 1929 roku była to szkoła 4 – klasowa[7].
W 1910 rozebrano stary modrzewiowy kościół drewniany. Kościół został rozebrany pod budowę nowego kościoła a drewno pozyskane z rozbiórki posłużyło na budowę domu dla wikariuszy[8]. Kamień węgielny pod nowy kościół poświęcił biskup sandomierski Marian Józef Ryx. Ten sam biskup dokonał poświęcenia nowego kościoła w 1913 roku.
W 1929 roku wieś liczyła 37 gospodarstw i 271 mieszkańców[7].
W 1959 nastąpiła elektryfikacja wsi.
Zabytki
- Pomnik na placu przed kościołem parafialnym, upamiętniający powstańców styczniowych poległych w bitwie pod Jurkowicami, odsłonięty w 1930 roku.
- Najstarsza część cmentarza parafialnego, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.683 z 13.06.1988)[9].
- Kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca z 1910 w stylu neogotyckim zaprojektowany przez architekta Stefana Szyllera, autora projektu gmachu Zachęty i budynków Uniwersytetu w Warszawie. Kościół należy do najwyższych w Polsce; wysokość wieży – 57 m.
- Murowany budynek szkolny z 1905 r. na wzniesieniu przy placu naprzeciwko kościoła (opuszczony)[10].
Ludzie związani z Olbierzowicami
- Alicja Majewska (ur. 30 maja 1948 we Wrocławiu) – polska piosenkarka estradowa[11].
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 16-17 [dostęp 2022-05-21]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 846 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Dobra ziemskie Ossolińskich w pierwszej połowie XVII wieku, w: Folwark-wieś-latyfundium. Gospodarstwo wiejskie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, red. J. Muszyńska, Sz. Kazusek, J. Pielas, Kielce 2009, s. 103.
- ↑ a b c d Jan Wiśniewski „Dekanat sandomierski”, Wydawnictwo Jedność 2000r, s. 112, ISBN 83-7224-241-0.
- ↑ a b c St. Chmielnicki, Olbierzowice i parafia Olbierzowice, Olbierzowice 1929, odbito w „Drukarni Nowoczesnej” w Sandomierzu.
- ↑ Olbierzowice. Kościół św. Wawrzyńca. Fotopolska. [dostęp 2018-05-31]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 52 [dostęp 2016-01-11].
- ↑ Program Opieki Nad Zabytkami Gminy Klimontów na lata 2013-2016. Gmina Klimontów, 2012. s. 46. [dostęp 2018-05-31]. (pol.).
- ↑ Być Alicją Majewską. tvn.pl, 11 maja 2008. [dostęp 2016-01-11].
Bibliografia
- Sulimierski Filip (red. naczelny), Chlebowski Bronisław (red.), Walewski Władysław (red.): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Nakładem Władysława Walewskiego. T. VII. Warszawa: Druk „WIEKU” Nowy-Świat Nr 61, 1886.
Linki zewnętrzne
- Wieś i parafia Olbierzowice (1929) w bibliotece Polona
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Części wsi |
|
| Kolonie | |
| Kolonie wsi |
|
| Osady |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Sandomierz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.90 N
- S: 50.50 N
- W: 21.33 E
- E: 21.88 E
Autor: Sowa73, Licencja: CC BY-SA 3.0
Church in Olbierzowice