Oldenburgowie

Oldenburgowie – dynastia pochodzenia niemieckiego, panująca w Oldenburgu, księstwach Holsztynu (niem. Holstein), Wielkiej Brytanii oraz krajach skandynawskich Danii, Norwegii i Szwecji. Boczne linie panowały także w Rosji (dynastia Romanowów) oraz w Grecji. Przedstawicielem tej dynastii był także Filip Mountbatten.

Dzieje

Założycielem dynastii był Egilmar I (zm. 1108). Jego wnuk Chrystian (zm. 1167) był pierwszym hrabią Oldenburga.

Linia główna

W 1448 r. hrabia Chrystian VI (zm. 1481) został królem Danii i Norwegii jako Chrystian I. Hrabstwo Oldenburga przejął jego młodszy brat Gerhard VI (zm. 1500). Linia od niego się wywodząca wygasła w 1667 r., a Oldenburg przejęli królowie Danii.

Oldenburgowie z głównej linii (potomkowie Chrystiana I) panowali również w Szwecji w latach 1497–1521 (z przerwami). Ostatecznie tron w Sztokholmie utracili na rzecz Wazów. W latach 1667–1773 rządzili w hrabstwie Oldenburga. W 1814 r. utracili Norwegię na rzecz Szwecji.

Główna linia Oldenburgów wygasła w 1863 r. na królu Fryderyku VII. Tron duński przeszedł na młodszą linię Holstein-Sonderburg-Glücksburg.

Linia Schleswig-Holstein-Sonderburg

Młodsza linia dynastii wywodząca się od ks. Jana (właśc. Hans, zm. 1622), młodszego syna króla Danii i Norwegii Chrystiana III. W XVI i XVII w. podzieliła się na wiele gałęzi, m.in.: Holstein-Franzhagen (wygasła w 1709 r.); Holstein-Sonderburg-Beck; Holstein-Norburg (wygasła 1688 r.); Holstein-Glücksburg (wygasła 1779 r.); Holstein-Plön (wygasła 1761 r.).

Książę Fryderyk z linii Holstein-Sonderburg-Augustenburg w 1863 r. przyjął tytuł księcia Schleswig-Holstein. Jego syn Ernst Günther został pozbawiony tronu w 1918 r. Linia ta wygasła w 1931 r. ze śmiercią księcia Alberta.

Wilhelm (zm. 1831) ks. Holstein-Sondenburg-Beck w 1825 r. otrzymał tytuł księcia Glücksburg. Książę Fryderyk Ferdynand (zm. 1934) został pozbawiony tronu w 1918 r. W 1931 r. po śmierci księcia Alberta przyjął tytuł księcia Schleswig-Holstein. Od 1980 r. dziedzicem tytułu jest jego prawnuk książę Krzysztof (ur. 1949).

W Danii – Jeden z młodszych synów ww. Wilhelma został w 1863 r. królem Danii jako Chrystian IX (zm. 1906). W 1953 r. na podstawie referendum zmieniono sukcesje tronu duńskiego i dziedziczką korony po Fryderyku IX uznano jego najstarsza córkę, która jako Małgorzata II Glücksburg (ur. 1940.) panuje w Danii od 1972 roku.

W Norwegii – W 1905 roku na tron norweski po rozwiązaniu unii ze Szwecją został powołany młodszy syn króla Danii, Fryderyka VIII, książę Karol Glücksburg. Został królem Norwegii jako Haakon VII (zm. 1957). Obecnie, od 1991 roku, panującym jest jego wnuk, Harald V (ur. 1937).

W Grecji – Młodszy syn Chrystiana IX, książę Wilhelm Glücksburg, został powołany na tron grecki i jako Jerzy I (zm. 1913) przyjął tytuł króla Hellenów. Ostatnim królem w Atenach w latach 1964–1973 był Konstantyn II (ur. 1940). Po przewrocie został wygnany i obecnie mieszka w Anglii.

W Wielkiej Brytanii – Z linii greckiej pochodził również Filip Mountbatten, książę Edynburga, książę-małżonek Elżbiety II, królowej Wielkiej Brytanii. Jego ojcem był książę grecki Andrzej Glücksburg (zm. 1944), młodszy syn króla greckiego Jerzego I Glücksburga. Nazwisko jednak przyjął po matce, Alicji Battenberg, której rodzina (w czasie I wojny światowej zmienili nazwisko na Mountbatten) była spokrewniona z królową Wiktorią Hanowerską. Obecny król Wielkiej Brytanii, Karol III, faktycznie reprezentuje na tronie brytyjskim dynastię Oldenburgów, choć zostało utrzymane nazwisko poprzedniej dynastii – Windsor.

Linia Schleswig-Holstein-Sonderburg-Wiesenburg

Młodsza linia dynastii Oldenburgów wywodząca się od Ludwika Filipa von Schleswig-Holstein-Sonderburg (1620-1689); nazwa rodu pochodzi od zamku Wiesenburg (dziś w granicach miasta Wildenfels), który Ludwik Filip kupił od elektora Saksonii Jana Jerzego II z przeznaczeniem na rodową siedzibę. Linia wygasła w 1744 roku wraz ze śmiercią Leopolda, spokrewnionego przez matkę z dynastią Piastów.

Linia Holstein-Gottorp

Młodsza linia dynastii wywodząca się od Adolfa (zm. 1586), młodszego brata króla Chrystiana II. Nazwa pochodzi od zamku Gottorp. W XVIII w. linia podzieliła się na kilka gałęzi.

W 1751 r. książę Adolf Fryderyk (zm. 1771) zasiadł na tronie Szwecji. Ostatni z tej linii król Karol XIII (zm. 1818) zasiadł w 1814 r. na tronie Norwegii. Jego następcą został napoleoński marszałek Jan Baptysta Bernadotte, który założył nową dynastię. Po koronacji przyjął imię Karola XIV. Linia szwedzka wygasła w 1877 r. na Gustawie księciu Vasa.

Młodszy brat króla szwedzkiego Adolfa Fryderyka, Fryderyk August (zm. 1785) w 1773 r. otrzymał od króla Danii i Norwegii Chrystiana VII hrabstwo Oldenburga. W 1777 r. przyjął tytuł księcia. Książę August (zm. 1853) w 1829 r. ogłosił się wielkim księciem. W 1918 r. wielki książę Fryderyk August (zm. 1931) utracił tron oldenburski. Od 1970 r. dziedzicem tytułu wielkiego księcia Oldenburga jest Antoni Günter (ur. 1923).

Linia Holstein-Gottorp-Romanow

W 1762 r. książę Holsztynu Karol Piotr Ulryk zasiadł na tronie imperatorów Rosji jako Piotr III Romanow. Po okresie panowania jego żony Katarzyny II (1762–1796), jego potomkowie zasiadali na tronie rosyjskim do 1917 r. Utrzymali nazwisko poprzedniej dynastii, tzn. Romanow.

Cesarz Aleksander I Pawłowicz w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego w 1815 r. przejął od Fryderyka Augusta tytuł króla Polski. Dynastia Holstein-Gottorp-Romanow została zdetronizowana przez polski Sejm po powstaniu listopadowym w 1830 r. Po wygranej wojnie polsko-rosyjskiej 1831 r. cesarzowie uzurpowali tytuł króla Polski, ale przestali koronować się w Warszawie. Ostatecznie abdykowali z tronu Polski w roku 1916.

Ostatni Imperator Wszechrusi Mikołaj II Romanow został zmuszony do abdykacji w 1917 r. Zamordowany przez bolszewików rok później. Współcześnie dziedziczką tytułu Imperatora Wszechrusi jest Maria I (ur. 1953), pochodząca z linii założonej przez Włodzimierza, młodszego syna Aleksandra II.

Drzewa genealogiczne

Linia główna

Linia Holstein-Gottorp