Olejów

Olejów

Оліїв

Kościół katolicki pod wezwaniem świętego Michała Archanioła w Olejowie, stan z 1939 roku
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	zborowski
Powierzchnia	1,340 km²
Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość	778 580,6 os./km²
Nr kierunkowy	3540
Kod pocztowy	47226
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Olejów
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Olejów
49°45′21″N 25°15′17″E/49,755833 25,254722
Portal Ukraina

Olejów (ukr. Олiїв) – wieś i gmina w obwodzie tarnopolskim na Ukrainie, w rejonie zborowskim, w dorzeczu Dniestru nad rzeką Łopuszanką, dopływem Seretu. Leży 10 km na północny wschód od Załoźców, 14 km na południowy zachód od Zborowa.

Liczba mieszkańców przed 1939 r. powyżej 2000, mieszana, z przewagą ludności polskiej nad ukraińską. Poczta, telegraf i telefon na miejscu. Do 1944 parafia łacińska w miejscu, założona w 1848 r. należała do dekanatu zborowskiego, archidiecezji lwowskiej. Parafia rzymskokatolicka i greckokatolicka.

Historia

Wieś pojawia się w źródłach w 1532 r., kiedy Stanisław Sienieński sprzedał Złoczów wraz z przyległymi wsiami, w tym z Olejowem, kasztelanowi poznańskiemu Andrzejowi Górce. Po Górkach dziedziczyli Czarnkowscy, od których klucz złoczowski nabył w 1598 r. Marek Sobieski, wojewoda lubelski. Odtąd przez pięć pokoleń właścicielami Olejowa byli Sobiescy i dopiero w 1740 r. Maria Karolina ks. de Boullion, córka królewicza Jakuba, zapisała dobra złoczowskie ks. Michałowi Kazimierzowi Radziwiłłowi zwanemu «Rybeńko».

Według tradycji Olejów miał kiedyś status miasteczka. W połowie wieku XVIII właścicielem Olejowa był regimentarz Stefan Błędowski, a w latach 80. tegoż stulecia starosta brański Maciej Starzeński. W 1855 r. jako właściciela odnotowano wnuka tego ostatniego, Michała, który w tym samym roku sprzedał swoje dobra hr. Kazimierzowi Wodzickiemu. Majątek pozostał w rękach Wodzickich aż do II wojny światowej.

W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Olejów w powiecie zborowskim województwa tarnopolskiego.

Zabytki

• zamek, wybudowany w XVII w.^[1]
• Pałac olejowski, zawierający cenne zbiory, został ograbiony przez Niemców w czasie I wojny światowej. We wsi znajdowały się pokłady glinki służącej do wyrobu fajansu, przejściowo produkowanego także w miejscu. W drugiej połowie XIX w. działały w Olejowie olejarnia, wapniarka i młyn.
• Na prawo od rynku wznosi się dominujący nad okolicą kościół parafialny, zbudowany w roku 1863; znajdują się w nim tablice pamiątkowe fundatorów; pod kościołem krypta w stylu gotyckim. Przed kościołem krzyż z XVI wieku.
• Idąc od kościoła w kierunku południowym, dochodzi się do cmentarza greckokatolickiego, na którym znajduje się podobny krzyż pamiątkowy z wieku XVI z napisem w języku staroruskim. Natomiast idąc od kościoła drogą na północ od brzegów rzeki Łopuszanki, widać nad stawem w lesie wały i głębokie rowy oraz resztki murów zbudowanego tu zamku myśliwskiego króla Jana III.
• Na cmentarzu kaplica z grobowcem rodziny Wodzickich.

Wybitni olejowianie

• Józef Karol Lasocki – polski dyrygent, kompozytor, pedagog i organizator życia muzycznego,
• Maciej Maurycy Starzeński – polski hrabia (1780), starosta brański, sekretarz hetmana Jana Klemensa Branickiego,
• Michał Hieronim Starzeński - polski hrabia (1799), starosta brański, powstaniec kościuszkowski, pamiętnikarz,
• Marian Wierzbiański – polski nauczyciel, dziennikarz, działacz harcerski,
• Kazimierz Wodzicki (1816-1889) – polski ornitolog, literat,
• Kazimierz Wodzicki (1900-1987) – polski zoolog, ornitolog.

Pobliskie miejscowości

• Załoźce
• Zborów
• Reniów
• Trościaniec Wielki

Przypisy

Bibliografia

• Przewodnik po Województwie Tarnopolskiem z mapą. Tarnopol 1928, nakładem Wojewódzkiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Tarnopolu
• Związek Polskich Towarzystw Turystycznych: Przewodnik po Polsce w 4 tomach. Tom II: "Polska południowo-wschodnia". Wydanie pierwsze. Warszawa 1937.
• A. Worobiec, Trościaniec Wielki wieś Ziemi Załozieckiej, w: tejże, Nasi wybitni rodacy, Zielona Góra 1999, s. 102-103, ISBN 83-912004-0-X

Linki zewnętrzne

• Olejów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 457 .
• Strona Olejowa
• Olejów na Podolu