Oleszewicze

Oleszewicze

Алешавічы

Pałac w Oleszewiczach od strony frontowej na rysunku Napoleona Ordy (z 1860–1877 roku), Muzeum Narodowe w Krakowie
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	mostowski
Sielsowiet	Mosty
Populacja (2009) • liczba ludności	34
Nr kierunkowy	+375 1515
Tablice rejestracyjne	4
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Oleszewicze
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Oleszewicze
53°30′34″N 24°36′57″E/53,509444 24,615833
Portal Białoruś

Oleszewicze (biał. Алешавічы, Alieszawiczy; ros. Олешевичи, Olieszewiczi) – wieś na Białorusi, w rejonie mostowskim obwodu grodzieńskiego, około 12 km na północny wschód od Mostów.

Historia

Pod koniec XVIII wieku Jan Niezabytowski herbu Lubicz kupił majątek Oleszewicze od rodziny Baranowiczów. Kolejnymi właścicielami tych dóbr byli potomkowie Jana: syn Krzysztof, wnuk Konstanty i prawnuk Karol Niezabytowski. Po 1920 roku w wyniku działów rodzinnych Oleszewicze zostały własnością najmłodszej córki Karola, Ireny późniejszej Ronikier (1907–1984), która była ostatnią właścicielką Oleszewicz w 1939 roku^[1][2].

Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Oleszewicze, wcześniej należące do województwa trockiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie guberni grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Oleszewicze wróciły do Polski, znalazły się w gminie Kamionka w powiecie grodzieńskim województwa białostockiego. W 1929 roku gmina ta weszła w skład nowo otworzonego powiatu szczuczyńskiego w województwie nowogródzkim. Oleszewicze należały do parafii Objawienia Pańskiego i św. Antoniego w Kamionce^[3]. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi^[4][5]. Do 2013 roku Oleszewicze należały do sielsowietu Mikielewszczyzna.

W 2009 roku wieś liczyła 34 mieszkańców^[6].

Dawny pałac

Istniejący do 1939 roku pałac w Oleszewiczach został wybudowany przez szambelana Adama Baranowicza w celu przyjęcia w nim króla Stanisława Augusta polującego w tych stronach. Możliwe, że wcześniejszy dwór stojący w tym miejscu, który przebudowano na pałac, został wzniesiony jeszcze w XVII wieku. Nie wiadomo, czy król rzeczywiście odwiedził pałac. W latach 1850–1855 pałac został gruntownie przebudowany zgodnie z planami architektów Aleksandra Grodeckiego i Adama Idźkowskiego.

Pałac w Oleszewiczach od strony ogrodowej na rysunku Napoleona Ordy, (z 1860–1877 roku), Muzeum Narodowe w Krakowie

Pod koniec XVIII wieku pałac był parterowy, w części środkowej dwukondygnacyjny, wzniesiony na wysokich, sklepionych, zaopatrzonych w okna piwnicach. Po przebudowie w połowie XIX wieku elewacja pałacu była dziewięcioosiowa z trójosiową piętrową częścią środkową, zaznaczoną ryzalitem. Przed pałacem był głęboki, parterowy portyk na wysokiej podmurówce, nad którym był, wsparty na czterech toskańskich kolumnach szeroki balkon z balustradką.

Elewacja ogrodowa była zdominowana przez dwukondygnacyjny ryzalit nakryty gładkim dachem trójspadowym, przed którym wybudowano wielki, oszklony prostokątny ogród zimowy. Prowadziły z niego szerokie schody do ogrodu i parku.

Wnętrze pałacu było początkowo dwutraktowe z regularnym podziałem na pokoje. Z czasem pokoje dzielono, co zaburzyło symetrię. W części środkowej od frontu był duży westybul z jednobiegowymi schodami na piętro. W trakcie ogrodowym centralne miejsce zajmowała wielka sala balowa, początkowo zapewne wysokości dwóch kondygnacji. Ściany sali, salonów i pokoi zdobiła bogata kolekcja cennych obrazów, z której Oleszewicze były słynne. Zbierał je głównie Konstanty Niezabytowski. Biblioteka liczyła kilka tysięcy tomów.

Pałac był otoczony pięknym kilkunastohektarowym XVIII-wiecznym staropolskim parkiem, który w XIX wieku został przeprojektowany w styl angielski. Przed pałacem istniał wielki, owalny, częściowo zadrzewiony trawnik z obiegającą go drogą dojazdową. Naprzeciw pałacu stał trzykondygnacyjny, podpiwniczony lamus z sześcioboczną wieżyczką widokową. Cały frontowy dziedziniec był otoczony kamiennym murem ze sztachetami. Po prawej i lewej stronie pałacu i lamusa stały dwie bramy wjazdowe zaznaczone każda trzema filarami. W obrębie folwarku stały stajnie i dwa ogromne zabudowania gospodarcze^[2].

Pałac został ogołocony w czasie II wojny światowej, po wojnie jego mury stały przez pewien czas, po czym zostały rozebrane do fundamentów^[2]. Z zabudowań gospodarczych majątku do dziś stoi jedynie ruina jednego z nich i ruina lodowni^[4][5].

Majątek w Oleszewiczach został opisany w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[2].

Przypisy