Olga Glücksburg (1903–1997)

Olga Glücksburg

Όλγα Γκλύξμπουργκ
mal. Philip de László, 1922
księżniczka Grecji i Danii, księżna Jugosławii
Dynastia	Glücksburgowie
Data i miejsce urodzenia	11 czerwca 1903 Tatoi
Data i miejsce śmierci	16 października 1997 Paryż
Ojciec	Mikołaj Glücksburg
Matka	Helena Władimirowna Romanowa
Mąż	Paweł Karadziordziewić
Dzieci	Aleksander, Mikołaj, Elżbieta
Rodzeństwo	Elżbieta, Maryna
Odznaczenia

Olga Glücksburg, gr. Όλγα Γκλύξμπουργκ, O'lga K'lu'zpouruk, serb. Олга Гликсбург од Грчке и Данске, Olga Gliksburg od Grcke i Danske (ur. 11 czerwca 1903 w Tatoi, zm. 16 października 1997 w Paryżu) – grecka arystokratka, księżniczka Grecji i Danii jako członkini rodu panującego; w 1934–1941 pierwsza dama i księżna Jugosławii jako żona Pawła Karadziordziewicia, regenta Piotra II.

Życiorys

Urodziła się jako najstarsza córka Mikołaja (1872–1938), księcia greckiego i duńskiego, oraz Heleny Władimirownej Romanowej (1882–1957), wielkiej księżnej rosyjskiej, za panowania swojego dziadka Jerzego I (1845–1913)^[1]. Miała dwie siostry: Elżbietę (1904–1955) i Marynę (1906–1968). Zgodnie z grecką tradycją, jako pierworodna córka otrzymała imię po ojcowskiej babce Oldze Konstantynownej Romanowej (1851–1926)^[2]. W dzieciństwie utrzymywała zażyłe relacje ze spokrewnionymi z nią wielkimi księżniczkami Rosji: Marią (1899–1918) i Anastazją (1901–1918)^[3]. Podstawowe wykształcenie zapewnili jej domowi guwernerzy, m.in. angielska pielęgniarka panna Fox^[4].

W 1917, w wyniku detronizacji stryja Konstantyna I (1868–1923), udała się wraz z rodziną na emigrację, zamieszkując w Sankt Moritz^[5]. Powrót króla do władzy w 1920, pozwolił rodzinie Olgi zamieszkać w Atenach^[6]. W 1922 zaręczyła się z Fryderykiem Glücksburgiem (1899–1972), księciem koronnym Danii, szybko jednak z nim zrywając^[7]. W tym samym roku Konstantyn został powtórnie odsunięty od rządów, co zmusiło także jej rodzinę do ponownej emigracji. Zamieszkali w San Remo, następnie Paryżu, aby ostatecznie osiąść w Londynie. Tu związała się z Edwardem Windsorem (1894–1972), księciem Walii^[8]. Miała ogromne powodzenie wśród arystokracji dworu brytyjskiego. W 1922 prasa brytyjska okrzyknęła ją tzw. „it girl”^[9]. Jednak w 1923 za pośrednictwem Anastazji de Torby (1892–1977) poznała Pawła Karadziordziewicia (1893–1976), księcia Jugosławii, z którym się zaręczyła 26 lipca 1923 w Paryżu i wyszła za mąż w październiku tego samego roku^[10].

Zaangażowała się w kolekcjonowanie malarstwa i finansowe wspieranie twórców jugosłowiańskich. Po objęciu urzędu regenta Piotra II przez męża 9 października 1934 została pierwszą damą Jugosławii, występując w protokole dyplomatycznym przed królową matką Marią (1900–1961)^[11]. W tym charakterze odbywała wiele podróży zagranicznych, spotykając się m.in. z Adolfem Hitlerem, Hermannem Göringiem i Benitem Mussolinim w 1939^[11]. Pod wpływem kuzynki Zofii Glücksburg (1914–2001) i jej męża Krzysztofa Heskiego (1901–1943), skoligaconych z arystokracją brytyjską, umiejętnie przekonywała anglofilskiego męża do zmiany orientacji politycznej na proniemiecką^[12].

W wyniku puczu wojskowego 25 marca 1941, armia ogłosiła koniec regencji Pawła i internowała zarówno jego samego, jak i jego najbliższą rodzinę^[13]. Wydarzenia te były bezpośrednią przyczyną najazdu III Rzeszy na Jugosławię w kwietniu 1941^[14]. Następnie zostali oni przekazani Wielkiej Brytanii, a po interwencji Jerzego II przeniesiono ich do Aten^[15]. 28 kwietnia 1941 przewieziono ich do Nairobi, po czym ostatecznie osadzono w specjalnie przygotowanym miejscu internowania w Oserian nad jeziorem Naivasha (Kenia)^[16]. Z racji złego stanu zdrowia męża, w kwietniu 1943 zostali przeniesieni do Południowej Afryki, a 1 czerwca 1946 uwolnieni^[17]. W 1946–1972 mieszkała kolejno w Kapsztadzie, Lozannie, Paryżu i Florencji, aby ostatecznie przenieść się do Londynu^[18].

Pod koniec życia zachorowała na zespół Alzheimera. W 1993 postępująca choroba zmusiła rodzinę do umieszczenia jej w szpitalu w Meudon^[19]. Zmarła w 1997 i została pochowana na cmentarzu Bois-de-Vaux w Lozannie^[20]. 4 października 2012 w katedrze św. Michała w Belgradzie odbył się ponowny pogrzeb jej szczątków, po czym zostały złożone w cerkwi św. Jerzego w Topoli.

W 1940 pojawiła się na okładce czasopisma modowego „Tatler”^[9]. Jest patronką krążownika „Księżna Olga”, w 1935–1945 należącego do floty Jugosłowiańskiej Marynarki Wojennej^[21].

Rodzina

22 października 1923 w Belgradzie wyszła za mąż za Pawła Karadziordziewicia (1893–1976), księcia Jugosławii, syna Arsena (1859–1938), i Aurory Pawłownej Demidowej (1873–1904), tytularnej księżniczki San Donato^[22]. Z małżeństwa pochodzi troje dzieci:

• Aleksander (1924–2016) ⚭ 1) Maria Pia Sabaudzka (ur. 1934), córka Humberta II (1904–1983), króla Włoch, i Marii Józefy Koburg (1906–2001), 2) Barbara Eleonora Liechtenstein (ur. 1942), córka Jana Franciszka (1910–1975) i Karoliny Ledebur-Wicheln (1912–1996);
• Mikołaj (1928–1954);
• Elżbieta (ur. 1936) ⚭ 1) Howard Oxenberg (1919–2010), 2) Neil Roxburgh Balfour (ur. 1944), syn Archibalda (1883–1958) i Lilian Helen z d. Cooper, 3) Manuel Ulloa Elías (1922–1992), premier Peru w 1980–1982, syn Alberta Ulloa Sotomayora (1892–1975), ministra spraw zagranicznych, i Margarity Elías Beddy (1895–1975).

Była matką chrzestną m.in. królewicza Tomisława (1928–2000).

Odznaczenia

• Dama Krzyża Wielkiego Orderu śś. Olgi i Zofii (1903),
• Dama Komandorii Orderu Dobroczynności,
• Odznaka Pamiątkowa 100-lecia Greckiego Domu Królewskiego (1963)
• Dama Orderu św. Sawy na Wielkiej Wstędze (22 października 1923),
• Dama Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Białego,
• Odznaka Dobra Narodowego.

Genealogia

Przypisy

Bibliografia

• Neil Balfour, Sally Mackay: Paul of Yugoslavia: Britain's maligned friend. London: „Hamish Hamilton”, 1980. ISBN 978-0-2411-0392-0. (ang.).
• John Van der Kiste: Kings of the Hellenes: The Greek Kings 1863–1974. London: „Sutton Publishing”, 1994. ISBN 978-0-7509-2147-3. (ang.).
• Jonathan Petropoulos: Royals and the Reich: The Princes von Hessen in Nazi Germany. Oxford: Oxford University Press, 2009. ISBN 978-0-19-921278-1. (ang.).
• Robert Prentice. Olga of Greece and Yugoslavia. „Royalty Digest Quarterly”. 20 (3), 2011. ISSN 1653-5219. (ang.). 
• Robert Prentice: Princess Olga of Yugoslavia: Her Life and Times. Guildford: „Grosvenor House”, 2021. ISBN 1-83975-442-7. (ang.).
• Ricardo Mateos Sainz de Medrano: La Familia de la Reina Sofía: La Dinastía griega, la Casa de Hannover y los reales primos de Europa. Madrid: „La Esfera de los Libros”, 2004. ISBN 978-84-9734-195-0. (hiszp.).
• Trond Norén Iskasen. „A Broken Engagement” – Frederik of Denmark and Olga of Greece. „Royalty Digest Quarterly”. 19 (3), 2010. ISSN 1653-5219. (ang.).