Oligoklaz

Oligoklaz

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	(Ca, Na)(Al, Si)4O8 – glinokrzemian sodowo-wapniowy
Twardość w skali Mohsa	6–6,5
Łupliwość	{001} doskonała, {010} dobra[1]
Pokrój kryształu	wykształcone, postać krótkich graniastosłupów, skupienia
Układ krystalograficzny	trójskośny
Gęstość minerału	2,64–2,66 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	bezbarwny, biały
Rysa	biała
Połysk	szklisty
Współczynnik załamania	nα=1.533–1.543; nβ=1.537–1.548; nγ=1.542–1.552

(c) Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0

(c) Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0

albit – składnik oligoklazu

Oligoklaz – minerał z grupy krzemianów, zaliczany do plagioklazów.

Nazwa pochodzi od gr. oligos = mały (niewiele) oraz klao = łamię (klan = łamać; klais = łupliwy), nawiązując do niezbyt wyraźnie uwidaczniającej się łupliwości tego minerału.

Właściwości

Minerał z szeregu plagioklazów, będący mieszaniną dwóch innych minerałów:

• 70–90% albitu NaAlSi₃O₈ (glinokrzemian sodu)
• 10–30% anortytu CaAl₂Si₂O₈ (glinokrzemian wapnia)

Tworzy kryształy tabliczkowe lub krótkosłupkowe (wrosłe i narosłe), wykazuje na ogół liczne zbliźniaczenia. Może występować w formie skupień ziarnistych i zbitych. Najładniej wykształcone okazy pochodzą z druz i szczelin skalnych. Ich długość dochodzi do kilkunastu centymetrów; wyjątkowo przekracza 1 m.

Niekiedy wykazuje cechy optyczne kamieni słonecznych (skaleń awenturynowy), a wyjątkowo kamieni księżycowych.

Występowanie

Minerał bardzo pospolity i rozpowszechniony. Występuje w wielu skałach magmowych (granitach, granodiorytach, sjenitach, diorytach, riolitach) i metamorficznych (gnejsach i łupkach). Bywa spotykany też w osadowych (arkozach).

Miejsca występowania: Norwegia – Arendal, wyspa Hittero, Szwecja – Ytterby, Włochy – Monte Somma, Wezuwiusz, Czechy – Mohelno, Rosja – Ural, USA – Bakersville, Kanada.

W Polsce jest spotykany w pegmatytach Dolnego Śląska i Tatr. Dobrze wykształcone kryształy znane są z Karkonoszy i Gór Sowich.

Zastosowanie

Bywa stosowany jako surowiec ceramiczny. Ma znaczenie naukowe (do określania warunków i stopnia metamorfizmu) oraz kolekcjonerskie.

Odmiany o charakterze kamieni słonecznych i księżycowych znajdują zastosowanie w jubilerstwie. Są szlifowane w postaci kaboszonów, paciorków i tabliczek. Sporadycznie nadaje się szlif fasetkowy. Waga oszlifowanych okazów nie przekracza 5 ct. Najpiękniejsze kamienie słoneczne pochodzą z Norwegii, a kamienie księżycowe z USA.

Zobacz też

• albit
• anortyt
• andezyn
• labrador
• plagioklazy

Przypisy

Bibliografia

• J. Żaba: Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, 2003.
• Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne. Horyzont, 2002.
• C. Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne. Wiedza i Życie, 1996.