Oliver Friggieri

Oliver Friggieri

Data i miejsce urodzenia	27 marca 1947 Floriana
Data śmierci	21 listopada 2020
Narodowość	maltańska
Alma Mater	Uniwersytet Maltański
Dziedzina sztuki	literatura piękna, krytyka literacka

Oliver Friggieri (ur. 27 marca 1947 we Florianie, zm. 21 listopada 2020^[1]) – maltański nowelista, eseista, poeta, krytyk, autor opowiadań, tłumacz, leksykograf i profesor literatury maltańskiej na L-Università ta’ Malta.

Życiorys

Oliver Friggieri urodził się 27 marca 1947 r. we Florianie nieopodal stolicy Malty, Valletty. Uczył się w Archbishop’s Seminary we Florianie, a następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie Maltańskim. Studiował język maltański i włoski oraz filozofię. Planował zostać księdzem, później jednak porzucił te plany i założył rodzinę. W latach 1968 – 1975 uczył maltańskiego i filozofii w jednej z maltańskich szkół. Następnie rozpoczął pracę na L-Università ta’ Malta, którą kontynuuje do dziś. Jako pierwszy obronił pracę magisterską (1975 – La cultura italiana a Malta: storia e influenza letteraria e stilistica attraverso l’opera di Dun Karm), a następnie doktorską (1978 – La Cultura Italiana del Romanticismo e la Poesia Maltese) z zakresu literatury maltańskiej. W 1978 r. Friggieri otrzymał stopień doktora specjalizując się we wpływach literatury włoskiej na maltańską. W 1989 r. zorganizował pierwszy kongres kultury maltańskiej. Od 1987 r. jest kierownikiem Instytutu Maltanistyki na L-Università ta’ Malta, wykłada tam literaturę maltańską, zajmuje się wpływem obcych literatur – w szczególności literatury włoskiej – na rozwój literatury maltańskiej.

Działalność

Friggieri działa aktywnie, współpracując w wieloma międzynarodowymi czasopismami literackimi. Bierze udział w licznych konferencjach międzynarodowych poświęconych zagadnieniom literackim, a także w programach radiowych i telewizyjnych o tej tematyce. Jest członkiem założycielem Movement for the Promotion of Literature, który miał duży wpływ na rozwój literatury maltańskiej w latach 60. Był to ruch dążący do pobudzenia rozwoju literatury na Malcie. Friggieri został także redaktorem Journal of Maltese Studies. Jest jednym z najbardziej cenionych historyków literatury maltańskiej, autorem zbioru prac z zakresu teorii literatury, krytyki literackiej oraz analizy stylistycznej. Oliver Friggieri poświęcił wiele lat na rekonstrukcję historii literatury maltańskiej (Storia della letteratura maltese, Edizioni Spes, Milazzo, 1986). W 1996 r. ukazał się jego Dizzjunarju ta’ termini letterarji, pierwszy duży słownik maltańskiej terminologii literackiej.

Twórczość literacka

Oliver Friggieri tworzy po maltańsku. W jego poezji człowiek-poeta poszukuje swego miejsca w nieskończoności i wytłumaczenia dla swojej egzystencji. Pisze o cierpieniu istoty ludzkiej i jej relacjach z Bogiem. Jego poezja ma często wydźwięk pesymistyczny, obnaża samotność człowieka i wprawia w przekonanie o chwilowości ludzkiego życia.

Uważając się za kontynuatora wybitnego maltańskiego autora Carmelo Psaila, znanego pod pseudonimem Dun Karm (1891 – 1955), Friggieri zajmuje się też tematyką narodową. Jego szczególne zainteresowanie budzi religia i historia umacniające jedność i tożsamość narodową. Jest to w przypadku Malty kwestia szczególnie istotna, gdyż, ze względu na swą powierzchnię i usytuowanie, na przestrzeni wieków Malta wielokrotnie zmagała się z najazdami i dominacją obcych ludów i mocarstw [panowanie Fenicjan, Greków, Rzymian, Italii, Wandalów, Ostrogotów, Arabów (869-1090 i prawdopodobnie później), Genueńczyków, Szwabów, Andegawenów, Aragonii, Sycylii, Joannici (1530-ok. 1798), Francji i Wielkiej Brytanii]. To właśnie silne poczucie jedności narodowej, umacnianej przede wszystkim przez wiarę i wspólnotę językową pomogło Malcie przetrwać zawirowania dziejów.

Oliver Friggieri jest autorem pierwszego oratorium w języku maltańskim, Pawlu ta’ Malta (Paweł z Malty) oraz pieśni, L’Għanja ta’ Malta (Pieśń Maltańska).

Fakt wywodzenia się z Malty, maleńkiej wysepki pośrodku Morza Śródziemnego pomiędzy Europą i Afryką, wywiera wielkie znaczenie na pracę autora, który, podobnie jak większość Maltańczyków, ma nie tylko bardzo silną świadomość przynależności do narodu maltańskiego, ale także swej „śródziemnomorskości” (mediterraneità). Friggieri żyje i tworzy pod znakiem idei L’isola reale ed esistenziale (Wyspy realnej i egzystencjalnej).

„Bycie Maltańczykiem – mówi w jednym z wywiadów Friggieri – oznacza przynależność do maleńkiego Kraju, który stanowi jednak osobny byt. Bycie człowiekiem regionu śródziemnomorskiego (mediterranei), logicznie, oznacza przynależność do szerszego bytu, w którym identyfikujemy się jako obywatele. Zatem pochodzenie z tego regionu oznacza przynależność do narodowości bardziej złożonej, ponadpaństwowej, w której jednak nawet najbardziej skrajne odmienności, choć rozpoznawalne, mieszają się ze sobą”.

Utwory

• Malta – The New Poetry (1971, współautor) (poezja)
• Dwal fil-Persjani (1971, współautor) (poezja)
• Il-Gidba 1977
• L-Istramb 1980
• Stejjer għal qabel Jidlam 1 (1979) opowiadania
• Cross Winds – An Anthology of Post- War Maltese Poetry (1980, współautor) (poezja)
• Poeżiji ta' Mħabba (1981, współautor) (poezja)
• Aktar Stejjer għal qabel Jidlam 11 (1983) opowiadania
• Fil-Parlament ma Jikbrux Fjuri 1986
• Stejjer għal qabel Jidlam 1986, 1 i II.
• Mal-Fanal Hemm Harstek Tixghel 1988 (poezja)
• Fil-Gżira Taparsi jikbru l-Fjuri 1991.
• Ġiżimin li Qatt ma Jiftaħ
• It-Tfal Jiġu bil-Vapuri
• La Jibbnazza Nigi Lura
• Oliver Friggieri: Il-Poeżiji Miġbura 1996

Przekłady twórczości Olivera Friggieri

Twórczość literacka oraz naukowa Olivera Friggieri była do tej pory tłumaczona na 15 języków, m.in.:

• angielski (A distraught Pilgrim)
• włoski (La cultura italiana a Malta, Dun Karm, Storia della letteratura maltese)
• francuski (Le rituel de crepuscole)
• grecki (Μπαλαντα χωρίς όνομα)
• macedoński (Moschen Nekogaash Ke se Vratam)
• chorwacki (Laz, A turn gesabella i Druge Pripovijesti)
• słoweński (Baruhove Zegate)
• rumuński (Insomnia Cuvintelor)
• fiński
• polski – [w:] Czas Kultury – 3/2006 (132)
• arabski
• bengalski
• urdu.

Inne

• Steven R. Serafin ed., Encyclopedia of World literature in the Twentieth Century, I-IV, 3ed., St James Press, Michigan, 1999 (Oliver Friggieri vede vol. II, str. 175)
• Charles Briffa, The Voice of a Nation's Conscience: Oliver Friggieri's Fiction in 'Recent Maltese Literature, World Literature Today (The University of Oklahoma), 71, n. 3, Summer 1997, str. 495–504.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wywiad z Oliverem Friggeri. W języku maltańskim.
• Informacje o autorze. W języku francuskim.
• wiersze Olivera Friggeri. W języku francuskim
• Leseprobe: Der innere Kontinent Englischen von Jacqueline Csuss (PDF) (50 kB)