Olszanica (województwo podkarpackie)
| Artykuł | 49°28′42″N 22°26′37″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 49°29'N, 22°24'E, 49°30'N, 22°24'E |
| - błąd | 19375 m |
| Odległość | 1451 m |
| wieś | |
 (c) Paweł Marynowski / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 Pałac w Olszanicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) | 1200[1] |
| Strefa numeracyjna | 13 |
| Kod pocztowy | 38-722[2] |
| Tablice rejestracyjne | RLS |
| SIMC | 0358262[3] |
Położenie na mapie gminy Olszanica _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Olszanica") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu leskiego  | |
 49°28′42″N 22°26′37″E/49,478333 22,443611 | |
.jpg)
Olszanica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, siedziba gminy Olszanica[3][4].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.
Wieś leży w dolinach potoków Wańkówka i Stary Potok, które łącząc się dają początek Olszanki prawego dopływu Sanu. Przez miejscowość przechodzi droga krajowa nr 84 i linia kolejowa nr 108 Stróże – Krościenko z przystankiem Olszanica.
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0358279 | Dział | część wsi |
| 0358285 | Pod Magurą | część wsi |
Historia
W 1376 roku Olszanica była jak i Myczkowce prywatną wsią szlachecką i stanowiła własność Oleśki (Olescho). Wymieniana w 1436 roku jako miejscowość założona w sobieńskich dobrach Kmitów na prawie wołoskim. Nazwa wsi ma pochodzenie topograficzne, wywodzi się od słowa olsza, olszyna i oznaczała teren porośnięty olchami. Fakt ten potwierdzają źródła: 1441 Olschanycze, 1443 Kmitowie mieli dwór obronny.
W 1436 roku Jan Goligyan w imieniu żony Małgorzaty wystąpił do sądu grodzkiego w Sanoku przeciw Mikołajowi Kmicie- kasztelanowi przemyskiemu, który zajął gwałtem dobra ojczyste Małgorzaty Goligyan, przypadłe jej po bracie zm. Janie Kmicie i jego dzieciach z Bachórza, tj. Zamek Sobień z wsiami doń należącymi Olszanica, Myczkowce, Rajskie i Izdebki oraz inne. Spór ten trwał do 1441 roku, aż gdy doszło do ugody między Małgorzatą żoną Przedpełka Mościca z Wielkiego Koźmina a jej stryjem Mikołajem Kmitą z Wiśnicza, kasztelanem przemyskim.
Potem właścicielami Olszanicy byli Tarłowie, Mniszchowie, Jordanowie, Jasieńscy. W 1580 roku w podziale majątku po Barbarze z Herburtów Kmitowej dobra sobieńskie z Olszanicą przeszły w ręce Stadnickich a potem Tarłów. Gdy Jerzy Mniszech ożenił się z Jadwigą Tarło (córką Mikołaja Tarło – sekretarza królewskiego i Jadwigi Stadnickiej) i otrzymał w spadku m.in. Olszanicę Potok, Dębowiec, Sambor, Laszki Murowane, Chyrów i Bąkowice.
W pocz. XVII wieku była to własność Mniszchów i istniał tu zamek murowany, w którym przebywała Maryna Mniszchówna – późniejsza carowa. W 1663 roku rejestr podatkowy wymienia jako właściciela wsi starostę sanockiego (1661) Jerzego Jana Wandalina Mniszcha. Potem przejęli Olszanicę na własność Jordanowie. W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Olszanicy byli Bronisław i Krystyna hr. Stadniccy[5]. Od września 1939 do 1941 była pod okupacja sowiecką. Od 1941 do sierpnia 1944 wieś była siedzibą okupacyjnego hitlerowskiego urzędu gminy w powiecie sanockim.
Zabytki
Murowana cerkiew, pw. Zaśnięcia Matki Bożej z 1923 roku (projekt Bronisław Wiktor), która służy obecnie jako kościół rzymskokatolickiej Parafii Matki Bożej Pocieszenia. Obok cerkwi na parawanowej dzwonnicy można podziwiać dzwon z 1630 roku. Cerkiew sąsiaduje z zespołem pałacowo-parkowym, na który składają się: pałacyk z 1905 (wybudował go Antoni Juściński[6][7][8][9]), zabudowania gospodarcze, oficyna i kuźnia, most z II poł. XIX w. Godne zwiedzenia są również kapliczki przydrożne z XIX w.
Osoby związane z Olszanicą
- Józef Gryf Ciepielowski (24 VI 1897) – porucznik piechoty, powstaniec styczniowy z 1863, walczył pod Radziwiłłowem, zm. we Lwowie.
- Edward Csató – (15 grudnia 1920- 27 kwietnia 1968), ur. w Olszanicy krytyk i historyk teatru.
- Włodzimierz Dołęga-Dziakiewicz – pułkownik inżynier saperów Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
- Halina Żurowska – kurierka i łączniczka AK i WiN-u, porucznik.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 10 [dostęp 2021-11-26]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 847 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 150.
- ↑ Historia. palacbiesa.pl. [dostęp 2016-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-17)].
- ↑ Historia i opis. atlasrezydencji.pl. [dostęp 2016-07-08].
- ↑ Opis. ogrody.podkarpackie.travel. [dostęp 2016-07-08].
- ↑ Olszanica: Pałacyk Jordanów. bieszczady.land. [dostęp 2016-07-08].
Linki zewnętrzne
- Olszanica 2.) wś powiat liski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 498.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Olszanica, cerkiew Wniebowzięcia Matki Bożej
(c) Paweł Marynowski / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Pałac we wsi Olszanica.