Opływ Motławy

Opływ Motławy
Ilustracja
(c) Krzysztof Rakowski, CC BY-SA 3.0
Państwo

 Polska

Początek
Akwen

Motława

Miejsce

Śluza Kamienna

współrzędne

54°20′14″N 18°39′04″E/54,337222 18,651111

Koniec
Akwen

Martwa Wisła

współrzędne

54°21′14″N 18°40′40″E/54,353889 18,677778

Typ kanału

fosa

Plan kanału
Fosa wzdłuż południowo-wschodnich fortyfikacji bastionowych Gdańska na mapie z 1687 – dzisiejszy Opływ Motławy.
Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „początek”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „początek”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „koniec”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „początek”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „koniec”

Opływ Motławy (niem. Umfluter)[1] – ramię ujściowe Motławy do Martwej Wisły w postaci fragmentu dawnej fosy Gdańska.

Historia

W latach 1622-1636 Gdańsk otoczono zespołem fortyfikacji bastionowych wraz z fosą mokrą[2]. Fosa zasilana była wodami rzeki Motławy, dzięki wzniesionej śluzie fortecznej, to znaczy Śluzie Kamiennej. Umożliwiała ona regulowanie poziomu wody w fosie. Ponadto zbudowano zrzut wody z Kanału Raduni, który również mógł służyć zasilaniu fos[3]. W związku z rozwojem techniki wojskowej, fortyfikacje Gdańska straciły przydatność militarną w drugiej połowie XIX wieku, a od 1888 roku rozpoczął się proces niwelowania umocnień. W pierwszej kolejności zaczęto niwelować północny ciąg fortyfikacji miasta[4]. Natomiast w 1897 r. zasypano zachodnią fosę miasta, kończąc ją w miejscu dzisiejszego zachodniego krańca Opływu Motławy[5]. Rozbiórka fortyfikacji odcinka północno-wschodniego była prowadzona wiele lat, aż do okresu po I wojnie światowej[6]. Wtedy też, w latach 20. XX wieku, skierowano wody dawnej fosy do Martwej Wisły pomiędzy Sienną Groblą, a Gęsią Karczmą, nadając ciekowi dzisiejszy kształt. Miał on pełnić funkcje ramienia ujściowego Motławy i być zabezpieczeniem przeciwpowodziowym. Pierwotna niemiecka nazwa Umfluter oznacza „Opływ” i była używana wyłącznie do określenia tego cieku na odcinku od Śluzy Kamiennej do Martwej Wisły. Po 1945 r. przyjęła się nazwa Opływ Motławy, a także zaczęto używać jej również w odniesieniu do zachowanego odcinka fosy po zachodniej stronie Śluzy Kamiennej[1].

Przyroda

Wzdłuż Opływu Motławy, na odcinku od ul. Okopowej do ul. Elbląskiej, ciągnie się Park nad Opływem Motławy[7]. W wodach cieku stwierdzono występowanie chronionych grzybieni północnych oraz grążela żółtego. Bytują tutaj różne gatunki ptaków, na przykład perkoz, brzegówka, kokoszka wodna, łabędzie nieme[8], a także świstuny i bernikla kanadyjska[9].

Fortyfikacje nad Opływem Motławy

Zachowany ciąg fortyfikacji z XVII wieku, który bronił Gdańska od południa[8]:

Galeria

Przypisy

Bibliografia

  • Grzegorz Bukal (red.): Fortyfikacje Gdańska. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, 2006. ISBN 83-919189-6-3.
  • Małgorzata Olimanowska: Defortyfikacja Gdańska na tle przekształceń miast niemieckich w XIX wieku. Biuletyn Historii Sztuki nr 72. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2010.

Media użyte na tej stronie

Gdańsk location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Gdańsk, Polska
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Pomeranian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Gdansk Oplyw Motlawy 6.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gdańsk - Opływ Motławy
Sluza Kamienna Gdansk 17.jpg
Autor: Zala, Licencja: CC BY-SA 4.0
Śluza Kamienna w zespole fortyfikacji nowożytnych Dolnego Miasta w Gdańsku.
Gdańsk. Ulica Elbląska. Opływ Motławy - panoramio.jpg
(c) Krzysztof Rakowski, CC BY-SA 3.0
Gdańsk. Ulica Elbląska. Opływ Motławy
Gdańsk bastion Wilk 005.jpg
Autor: Аимаина хикари, Licencja: CC0
Bastion Wilk in Gdańsk
Danzig Niederstadt 1687.JPG
A part of the map "Dantzig in Plano".