Opactwo Weingarten

Opactwo Weingarten

Abtei Weingarten

Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Badenia-Wirtembergia
Miejscowość	Weingarten
Kościół	rzymskokatolicki
Właściciel	benedyktyni
Obiekty sakralne
kościół	św. Marcina
Data budowy	ok. 935/1056
Data zamknięcia	1802
Data reaktywacji	1922–2010
Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii Opactwo Weingarten
Położenie na mapie Niemiec Opactwo Weingarten
47°48′33″N 9°38′41″E/47,809222 9,644778

Opactwo Weingarten (dawniej także Altdorf) – klasztor założony w X w., początkowo benedyktynek, w połowie XI w. przeniesiony i przekazany benedyktynom, położony w dzisiejszym Weingarten w Niemczech, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia. Zlikwidowany w 1802, reaktywowany w latach 1922–2010. W średniowieczu klasztor rodowy Welfów, ważny ośrodek kultury i nauki.

Historia

Klasztor został ufundowany w pierwszej połowie X w. (ok. 935, po 934) obok wsi Altdorf i obsadzony benetyktynkami^[1][2][3]. Założycielem był Henryk z rodu Welfów i jego żona Atha, a klasztor pomyślano jako rodową nekropolię^[2][3]. W 1053 klasztor spłonął i został przez Welfa III przeniesiony na górę Marienberg, także obok Altdorfu^[1][2] (ze spalonego klasztoru pozostał kościół św. Marii, który przebudowano w dobie baroku i rozebrano w 1811^[3], w nowym klasztorze wzniesiono kościół św. Marcina^[2]). W 1056 Welf IV zastąpił zakonnice benedyktyńskie benedyktynami z klasztoru Altomünster^[1][2][3]. Na początku XII w. zburzono stary, niewielki kościół klasztorny i rozpoczęto budowę nowego, znacznie większego, który poświęcono w 1182. W tym samym wieku zaczęto określać klasztor nazwą Weingarten^[2][3]. Na przełom XII i XIII w. przypada okres świetności klasztoru, przy którym działało prężnie skryptorium^[2] (pochodzi stąd m.in. Sakramentarz Bertolda^[2][3]). Klasztor był też ważnym centrum religijnym, a licznych pielgrzymów przyciągały relikwie krwi Chrystusa, przekazane klasztorowi w 1094 przez Welfa IV i jego żonę Judytę flandryjską^[2][3]. Najpóźniej w 1191 klasztor trafił w ręce Hohenstaufów. Został też bezpośrednio podporządkowany cesarzowi (najpóźniej w 1274)^[1][2][3], jednak po wymarciu Hohenstaufów musiał walczyć o swą niezależność z wójtami cesarskimi. Po okresie stagnacji kolejny okres rozwoju klasztoru rozpoczął się w XV w. Jego przejawem był intensywny ruch budowlany obejmujący nowe zabudowania klasztorne z pierwszej połowy XV w. i początku XVI w.^[2][3]

Na przełomie XVI i XVII w. funkcję opata pełnił Georg Wegelin, niekiedy określany mianem „drugiego założyciela”. Wprowadził duże zmiany w życiu klasztornym, wcielając w życie ideały chrześcijańskie. W klasztorze rozkwitała nauka dzięki studiom zakonników na założonym w 1622 związanym z benedyktynami uniwersytecie w Salzburgu – mieszkał tu i działał m.in. Gabriel Bucelinus^[2][3]. Rozkwitał kult relikwii krwi Chrystusa – obchodzono uroczyście ważne rocznice z nimi związane (m.in. 800-lecie ich odnalezienia, obchodzone w 1604) i okazałe uroczystości „krwawego piątku” obchodzone dzień po uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego, w ramach których relikwie były obwożone po mieście w wielkiej procesji, nazywanej Blutritt, organizowanej co najmniej od XVI w.^[2][3] Na początku XVIII w. powstał plan idealnego klasztoru stanowiący nawiązanie do hiszpańskiego Escorialu. W tym okresie zbudowano nowy, monumentalny, barokowy kościół klasztorny^[2][3]. W końcu XVIII w. dobra klasztorne obejmowały ponad 300 km², zamieszkałych przez kilkanaście tysięcy osób^[1]. W drugiej połowie XVIII w. zaczęło jednak bardzo rosnąć zadłużenie klasztoru^[2][3]. W 1802 klasztor został zsekularyzowany, a jego dobra przejęte przez książąt Nassau-Oranii-Dillenburga^[1][2][3] – część z mnichów mieszkała tutaj jeszcze do 1809^[2][3].

W 1806 dobra klasztorne zostały włączone w granice królestwa Wirtembergii^[1][2][3], a do Stuttgartu przeniesiono cenne zbiory archiwalne i biblioteczne klasztoru. Kościół w 1811 wydzierżawiono tutejszej parafii, a w budynkach klasztornych mieścił się letni pałac królewski, od 1825 sierociniec, a od 1868 koszary. Po zniesieniu monarchii w 1918 dawny klasztor opustoszał i w 1922 zgromadzenie benedyktyńskie zostało reaktywowane – zakonnicy przybyli tu z angielskiego Erdington. W 1940 naziści skonfiskowali budynki, część zakonników wcielili do wojska, a na miejscu pozostała jedynie ich niewielka liczba. W 1956 kościół klasztorny podniesiono do rangi bazyliki. W 2002 pozostawało tu 13 zakonników, a większość dawnych zabudowań klasztornych była przeznaczona na cele edukacyjne^[2][3]. Klasztor ponownie zlikwidowano w 2010^[4].

W 1865 nazwę dawnego opactwa Weingarten nadano wsi Altdorf, w której się znajdował^[1][3].

Galeria

• 

  Klasztor ok. 1500

• 

  Klasztor w XVIII w.

• 

  Fasada kościoła, widok z północnego zachodu

• 

  Zabudowania dawnego klasztoru

• 

  Zabudowania dawnego klasztoru

• 

  Relikwiarz krwi Chrystusa

• 

  (c) Richard Mayer, CC BY 3.0

  Posąg lwa Welfów

• 

  (c) Ra Boe / Wikipedia, CC BY-SA 3.0 de

  Blutritt w 2012

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pius Bieri: Weingarten: Ehemalige Benediktiner-Reichsabtei und Stiftskirche St. Martin (niem.). W: Barocke Bauwerke im süddeutschen und schweizerischen Raum, ihre Bauherren und Meister [on-line]. [dostęp 2021-06-10].
• Katolische Kirchengemeinde St. Martin (niem.). [dostęp 2021-06-28].